22 lipca działające przy Ministerstwie Obrony Wielkiej Brytanii laboratorium DSTL (Defence Science and Technology Laboratory) oraz biuro Royal Air Force ds. zasobów szybkiego reagowania (RAF Rapid Capabilities Office, RCO) rozpoczęły prace nad koncepcją bojowego, bezzałogowego statku latającego (bbsl) tzw. lojalnego skrzydłowego (Loyal Wingman) do współpracy z F-35B Lightning II. Program otrzymał kryptonim LANCA (Lighweight Affordable Novel Combat Aircraft).

Zaprezentowana podczas Royal International Air Tattoo 2019 w RAF Fairford grafika przedstawia F-35B współpracujący z trzema bbsl LANCA/Mosquito. / Grafika: DSTL

Zaprezentowana podczas Royal International Air Tattoo 2019 w RAF Fairford grafika przedstawia F-35B współpracujący z trzema bbsl LANCA/Mosquito. / Grafika: DSTL

Pod akronimem LANCA kryje się sformułowanie lekki, przystępny cenowo samolot bojowy, co tłumaczy niejako zamierzenia DSTL i RAF RCO. Bezzałogowiec ma bowiem wspierać załogowe samoloty bojowe F-35B, a także Eurofighter Typhoon, w zakresie osłony, zdobywania informacji wywiadowczych, a w dalszej kolejności większej siły ognia. Konstruktorzy chcą zerwać z tradycyjnymi metodami prac badawczo-rozwojowych (B+R) systemów bojowych, aby zredukować koszty i ich czas (Debiut brytyjskich F-35B, 2019-06-26).

W ramach programu LANCA zostanie opracowany demonstrator technologii o nazwie Mosquito, na rozwój którego Ministerstwie Obrony Wielkiej Brytanii przyznało pierwsze środki w ramach pierwszego etapu prac. Trwający 12 miesięcy etap obejmie opracowanie wstępnego projektu bbsl oraz ocenę kluczowych obszarów ryzyka i kompromisów związanych z kosztami. DSTL będzie prowadzić nadzór techniczny nad projektowaniem, rozwojem i wstępną produkcją, które zostały podzielone pomiędzy trzy zespoły konstrukcyjne: Blue Bear Systems Research, Boeing Defence UK oraz Callen-Lenz (w kooperacji z Bombardier Belfast i Northrop Grumman UK pod nazwą Team Blackdawn). Do drugiego etapu zostaną wybrane maksymalnie dwa projekty, które zostaną udoskonalone. Oblot demonstratorów technologii Mosquito zaplanowano na 2022 (Szwecja w programie Tempest, 2019-07-08).

Źródeł programu LANCA należy szukać w 2015, gdy DSTL rozpoczęło prace studyjne nad lotniczymi systemami bojowymi nowej generacji, a przede wszystkim technologiami, które miały radykalnie obniżyć koszty opracowania i skrócić czas prac B+R. Następnie wyniki prac włączono do brytyjsko-francuskiego projektu bbsl UCAS (Unmanned Combat Air System), na którym porozumienie zawarto 27 grudnia 2016 (Kolejne Typhoony w Lossiemouth, 2019-05-07).

Analiza
Wielka Brytania nie jest pierwszym państwem, które rozpoczęło prace nad koncepcją lojalnych skrzydłowych jako uzupełnienia i wsparcia dla samolotów załogowych. Należy tu wymienić przyszły demonstrator technologii Boeing Airpower Teaming System, który ma powstać w ramach Loyal Wingman – Advanced Development Program dla Australii, uderzeniowo-rozpoznawczy Skyborg dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (USAF), Airbus Remote Carrier (RC) dla francusko-niemiecko-hiszpańskiego wielozadaniowego samolotu 6. generacji NGF w ramach programu FCAS (Future Combat Air System) czy w końcu rosyjski bbsl S-70 Ochotnik-B do wsparcia Su-57. Niewykluczone, że amerykańska Marynarka Wojenna (US Navy) również pracuje nad własnym lojalnym skrzydłowym, testując eksperymentalny, lekki samolot odrzutowy Scaled Composites Model 101 (Boeing ujawnia Airpower Teaming System, 2019-02-27, Skyborg – wirtualny pilot, 2019-03-21, SIAE 2019: Pełnowymiarowy FCAS, 2019-06-18,Putin chce 76 Su-57, 2019-05-17, USN testuje SC 101, 2019-04-06).