W czwartek, 18 lipca 2024, Ministerstwo Obrony Litwy poinformowało, że Sejm przegłosował ustawę o wystąpieniu Republiki Litwy jako strony konwencji dublińskiej o zakazie użycia amunicji kasetowej (Convention on Cluster Munitions, CCM). Za wycofaniem się zagłosowało 103 posłów, przeciw 1 poseł, a wstrzymało się od głosu 4 posłów. Ustawa została przedłożona pod dyskusję 11 lipca, gdy odbyło się pierwsze czytanie.
Puste podpociski M77 amerykańskiej amunicji kasetowej M26 DPICM / Zdjęcie: Jackehammond (Wikimedia Commons, domena publiczna)
Tym samym ustawa z 30 maja 2008 o ratyfikacji konwencji przez Litwę traci moc prawną.
Decyzja Litwy była podyktowana koniecznością wykorzystania wszelkich możliwości wzmocnienia odstraszania i obrony. Od 2011, kiedy Litwa stała się stroną konwencji, sytuacja w zakresie bezpieczeństwa uległa zasadniczemu pogorszeniu, zmieniły się zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego Litwy. Zasadniczą zmianą był wybuch pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej, 24 lutego 2022.
Amunicja kasetowa jest ważnym narzędziem zwiększającym skuteczność obrony przeciwko celom wielkopowierzchniowym, a tym samym chroniącym terytorium Litwy i jej ludność. Jeśli nie będziemy mieli tej amunicji i nie będziemy w stanie wyszkolić personelu, ograniczymy nasze możliwości obronne i zmniejszymy skuteczność odstraszania. Nie możemy pozwolić, aby potencjalny agresor wiedział z góry, że państwo broniące się nie posiada i nie będzie mogło zastosować skutecznych środków obronnych – argumentował minister obrony Litwy Laurynas Kasčiūnas.
Wojna Rosji z Ukrainą pokazuje, że skuteczne jest użycie amunicji kasetowej, a w chwili obecnej, gdy panuje skrajny niedobór amunicji, a terminy ich dostaw wydłużają się, zapewnienie niezbędnej ilości standardowej amunicji staje się wyzwaniem logistycznym i finansowym. Dzięki zmianie standardowej amunicji na amunicję kasetową, ilość potrzebna do osiągnięcia tego samego efektu staje się znacznie mniejsza, a obciążenie logistyczne zostaje zredukowane.
Ponadto w przypadku konfliktu zbrojnego Litwa nie miałaby ani prawnej możliwości wycofania się z konwencji, ani możliwości terminowego nabycia, wdrożenia i użycia amunicji kasetowej.
Sygnatariusze konwencji o zakazie użycia amunicji kasetowej (niebieski) i państwa-strony (fioletowy) / Grafika: AndrewRT via Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)
Sąsiedzi Litwy i większość jej sojuszników graniczących z Rosją i Białorusią nie podpisały konwencji o zakazie użycia amunicji kasetowej. Spośród krajów NATO graniczących z Rosją członkami konwencji są jedynie Litwa i Norwegia.
Litwa podejmie wszelkie niezbędne środki w celu złagodzenia wszelkich możliwych skutków ewentualnego użycia amunicji kasetowej. Zapewni na przykład możliwie najszybsze zniszczenie niewybuchów po operacji wojskowej. Potencjalny negatywny wpływ amunicji kasetowej można by zminimalizować poprzez ustanowienie odpowiednich zasad i procedur jej użycia.
Co istotne, nawet po wystąpieniu z konwencji Litwa zobowiązuje się w dalszym ciągu przestrzegać uznanych zasad międzynarodowego prawa humanitarnego. Litwa bardzo poważnie podchodzi do wszystkich swoich zobowiązań związanych z wdrażaniem Konwencji Genewskich i ich protokołów dodatkowych. Litwa jest zobowiązana przestrzegać i będzie przestrzegać powszechnie uznanych norm prawnych dotyczących środków i metod prowadzenia wojny oraz ochrony ludności cywilnej.
Używanie amunicji kasetowej jest zakazane od 2008 przez 123 państwa (w tym 24 członków NATO i 21 członków Unii Europejskiej), jednak mimo to faktycznie była wielokrotnie używana. Od 2023 Siły Zbrojne Ukrainy używają amerykańskich pocisków M26 DPICM (Dual-Purpose Improved Conventional Munition) z 88 sztukami subamunicji, natomiast Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej używają pocisków rakietowych 9N123 z 50 sztukami subamunicji 9N24 dla systemu rakiet balistycznych OTR-21 Toczka-U oraz kasetowych pocisków rakietowych 9M27K i 9M55K dla systemów artylerii rakietowej BM-27 Uragan i BM-30 Smiercz.