Lekki hełm ochronny LHO-01 z PSO Maskpol – dla kogo?

Wydawałoby się, że druga część tytułu zasadniczego jest bezzasadna w kontekście do pierwszego fragmentu, jednakże jest powód, który może być ciekawy. Sam hełm z założenia do tej pory był i nadal pozostaje elementem indywidualnego wyposażenia ochronnego m.in. każdego polskiego żołnierza. Fakt ten nie ulega wątpliwości. Jak do tej pory nic się nie zmieniło z kwalifikacją hełmu jako jednego z elementów wyposażenia, który z zasady jest objęty Ustawą z dnia 13 czerwca 2019 r. O wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, opublikowanej w Dz. U. 2019 poz. 1214. gdzie w Art. 3. 1. w rozumieniu tejże ustawy w punkcie 13) czytamy o wyrobach o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym i, że są to wyroby zaprojektowane dla celów wojskowych lub policyjnych.

Lewy bok hełmu LHO-01. Dobrze widoczne trzy szlufki z przodu i dwie z tyłu / Zdjęcia: Dariusz Borkowski, MILMAG

W Dz. U. z 2020 r. poz. 1545, z późn. zm. w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. Minister SWiA udziela koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

Wyroby o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, podlegające koncesjonowaniu zgodnie z przepisami przywołanej ustawy, zostały wymienione w Części IV – Rodzaje wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym – WT załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 2019 r. w sprawie klasyfikacji rodzajów materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagane uzyskanie koncesji (Dz.U. poz. 1888). W poszczególnych pozycjach WT ww. załącznika wskazano takie wyroby lub cechy je określające, a także w niektórych przypadkach elementy (części) tych wyrobów.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym  za wyroby o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym należy uznać wyłącznie wyroby zaprojektowane dla celów wojskowych lub policyjnych. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania danego typu wyrobu (jego składnika lub elementu) jako wyrobu o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym ma to czy został on wyprodukowany wyłącznie do celów wojskowych lub policyjnych, zgodnie ze specyfikacją techniczną i określonymi normami obronnymi, ze względu na ich przeznaczenie (właściwości oraz specjalnie opracowane normy produkcyjne). W oparciu o przepisy ww. ustawy, wyroby, które spełniają łącznie dwa warunki, tj. zostały:

1) zaprojektowane dla celów wojskowych lub policyjnych;

2) wymienione w Części IV załącznika do ww. rozporządzenia, podlegają koncesjonowaniu, a ich sprzedaży może dokonywać jedynie podmiot koncesjonowany.

Czytamy dalej: w pozycji WT XII Sprzęt i konstrukcje opancerzone i ochronne oraz ich komponenty Części IV załącznika do ww. rozporządzenia zostały ujęte m.in.: płyty pancerne wyprodukowane według norm obronnych, określonych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie działalności normalizacyjnej związanej z obronnością i bezpieczeństwem państwa (Dz. U. poz. 2038) oraz wojskowych lub policyjnych warunków technicznych (ust. 1), hełmy wojskowe i policyjne, ochraniacze twarzy, kończyn i innych części ciała, z wyłączeniem konwencjonalnych hełmów stalowych niewyposażonych w żadnego typu akcesoria ani niezmodyfikowanych czy zaprojektowanych do zamontowania takich urządzeń (ust. 3), kamizelki kuloodporne i odłamkoodporne (ust. 4).

Przytoczone powyżej wyjaśnienia ustawowe oznaczają, że prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania lub obrotu wymienionymi wyrobami zaprojektowanymi do celów wojskowych i policyjnych wymagają uzyskania koncesji  wynikającej z przepisów ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

W myśl art. 61 ust. 8 ww. ustawy wyroby o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym sprzedaje się: przedsiębiorcom posiadającym koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania lub obrotu wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; Siłom Zbrojnym Rzeczypospolitej Polskiej, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Policji, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Straży Granicznej, Służbie Celno-Skarbowej, Służbie Więziennej, Służbie Ochrony Państwa, Straży Marszałkowskiej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei oraz innym państwowym formacjom uzbrojonym, w odniesieniu do których dostęp do takich wyrobów regulują odrębne przepisy – po okazaniu dokumentu uprawniającego do ich nabycia; zarządcom lub dzierżawcom obwodów łowieckich oraz członkom Polskiego Związku Łowieckiego posiadającym pozwolenie na broń do celów łowieckich, a także uprawnienia do wykonywania polowania – wyłącznie w zakresie tłumików dźwięku (huku); innym podmiotom, których dostęp do wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym regulują odrębne przepisy – na warunkach w nich określonych.

Ustalony ustawowo katalog dotyczy sprzedaży wszystkich wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym i jest katalogiem zamkniętym. W ustawie brak jest mowy o osobach fizycznych. W odniesieniu do hełmów wojskowych i policyjnych ( bo ten temat nas interesuje) ochraniaczy twarzy, kończyn i innych części ciała, w art. 61 ust. 9 przywołanej ustawy, ustawodawca przewidział możliwość sprzedaży ich także (oprócz podmiotów wskazanych w ust. 8) przedsiębiorcom, którzy posiadają koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, oraz przedsiębiorcom albo jednostkom organizacyjnym, którzy na podstawie odrębnych przepisów powołały wewnętrzne służby ochrony, oraz szkołom kształcącym w zawodzie pracownika ochrony fizycznej osób i mienia, a także przedsiębiorcom prowadzącym działalność szkoleniową dla osób ubiegających się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej.

Tył hełmu. Na pokrowcu duży kwadratowy rzep m. in. na kieszeń dla blach przeciwwagi

Co to wszystko oznacza? W skrócie należałoby powiedzieć, że hełm jeśli posiada przeznaczenie wojskowe lub policyjne o czym decyduje wykonawca jest wyrobem nie przeznaczonym dla osób fizycznych oprócz osób prawnych wymienionych powyżej. W tym wypadku rzecz ma się podobnie jak w prawie budowlanym, w którym zakwalifikowanie danego aspektu projektowego pod konkretny paragraf Prawa budowlanego ma prawo dokonać projektant. I tu jest meritum sprawy, o które opiera się cała dyskusja, czy mamy do czynienia z wojskowym, czy nie.

Z dostępnej literatury, w tym przywołanej wyżej ustawy, nie można wskazać jednoznacznie i wprost kto kwalifikuje wyrób do katalogu zamkniętego wyrobów o przeznaczeniu wojskowym. Zgodnie z powyższymi ustawowymi zapisami tylko wyrób, który został wyprodukowany wyłącznie do celów wojskowych lub policyjnych, zgodnie ze specyfikacją techniczną i określonymi normami obronnymi, ze względu na ich przeznaczenie (właściwości oraz specjalnie opracowane normy produkcyjne) jest przeznaczony dla określonych ustawowo użytkowników. Zatem wyrób nie posiadający zgodnie z przywołanymi warunkami w swojej nazwie przymiotnika wojskowy lub policyjny oraz, który nie został wykonany ściśle wg określonych specyfikacji technicznych w oparciu o warunki norm obronnych ze względu na ich przeznaczenie jest przedmiotem cywilnym. O przeznaczeniu danego wyrobu decyduje jego producent.

Wielokroć zakupione przez wojsko wyposażenie cywilne prosto z przyfabrycznego placu postojowego wyrobów gotowych ( np. samochody osobowo- terenowe z chromowanymi elementami) w kolorze czarnym stają się wyposażeniem wojskowym po zaparkowaniu ich na placu jednostki wojskowej znajdującej się po drugiej stronie ulicy. W myśl przywołanych wyżej przepisów, każdy wyrób nie posiadający ściśle opracowanych wytycznych produkcyjnych wraz ze szczegółowym i ścisłym opisem użytkowo funkcjonalnym, zgodnie z którym ani na jotę nie można zrobić w danym produkcie zmian nawet estetycznych nie będzie i nie może być wyrobem przeznaczonym do użytku przez armię lub policję.

Prawy bok hełmu

W związku z powyższymi ustaleniami, które mogą być nudne dla czytającego, a wręcz śmieszne i kuriozalne w odniesieniu do elementów indywidualnego wyposażenia ochronnego, szczególnie w przypadku hełmów i kamizelek, można przystąpić do omówienia tytułowego hełmu LHO-01. Jak przyznaje producent – PSO Maskpol (a my to wiemy) lekki hełm ochronny-01 (LHO-01), który posiadł palmę pierwszeństwa w produkcji i dostawie m.in. hełmów bojowych w Polsce, wypuścił na rynek cywilny pierwszą osłonę balistyczną głowy, którą bez jakichkolwiek świadectw ze strony kupującego, zezwoleń, paszportów, zaświadczeń, poświadczeń, dowodów, promes i wszelkich innych dokumentów, można kupić w sklepie za jedyne 1799,00 PLN. Jest to cena najniższa z kilku innych również dotyczących tego wyrobu. W tym miejscu przed opisem technicznym należy się kilka uwag co kupujemy i dla kogo, do jakich celów jest przeznaczony ów model.

Z dokumentów, które posiadam wynika, że w styczniu 2023 r. LHO-01 przeznaczony jest wyłącznie do użytku cywilnego (nie jest przeznaczony do służb mundurowych czy organów ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego np. policji).

W kwietniu br. bardziej ucywilniono osłonę w zapisie: hełm został stworzony z myślą o zabezpieczeniu użytkowników cywilnych w różnych sytuacjach kryzysowych. Następnie, w maju 2023 producent zmienił przeznaczenie tej osłony rozszerzając krąg użytkowników, a właściwie ograniczając do sformułowania: hełm został stworzony z myślą o zabezpieczeniu użytkowników cywilnych podczas wizyt na strzelnicy, rozgrywek airsoftowych, ćwiczeń dynamicznych z użyciem broni, szkoleń dla klas mundurowych czy organizacji proobronnych.

Jak widać w załączonym tekście personalizacja hełmu została zmieniona tj. uszczegółowiona w kierunku osób korzystających bardziej lub mniej ze strzelnic wojskowych lub cywilnych, z użyciem broni palnej lub pneumatycznej. Na bok zeszły osoby cywilne postawione w obliczu sytuacji kryzysowych. Poniekąd ten zapis jest wynikiem prawdopodobnie nieoficjalnych powodów (targowych newsów) powstania konstrukcji balistycznej Maskpolu pod nazwą LHO-02 (Lekki Hełm Ochronny-02) jako pokłosie i powtórzenie jego pierwotnego przeznaczenia. Hełm LHO-02 ujawniono w pierwszej kolejności.

Wydaje się, ze producent poszedł po rozum do głowy zmieniając użytkownika LHO-01 ograniczając krąg odbiorców do wyżej wymienionych. Życie pokazuje, że typowy użytkownik cywilny nie jest zainteresowany zakupem przedmiotu około wojskowego w czasach pokojowych za taką kwotę. Wstrzymam się z oceną czy wartość hełmu jest niska czy wysoka bo to jest pojęcie względne, uzależnione zasobem portfela osoby kupującej. Jednakże wg mojej prywatnej oceny, pospolitego cywila nie sposób nakłonić do zakupu za kilkadziesiąt złotych kasku budowlanego na okoliczność kryzysową, a co dopiero hełmu w cenie wspomnianej powyżej. Myślę, że ukierunkowanie się producenta na konkretnego odbiorcę było posunięciem dobrym, w przeciwieństwie do uogólnienia użytkownika na poziomie podstawowym.

Przód LHO-01. Na środku czołowe gniazdo montażowe

Pełna nazwa handlowa interesującego nas hełmu to Lekki Hełm Ochronny LHO-01, Pocisk 9 mm FMJ (NIJ 0106.01 typ II-A). Druga część tej dziwacznej nazwy wskazuje na przywołanie amerykańskiej normy balistycznej, której warunki spełnia hełm ze wskazaniem rodzaju amunicji, którą ta konstrukcja została ostrzelana z broni krótkiej (masa pocisku 8,0 g) z pominięciem amunicji Magnum 357 JSP o masie 10,2 g. Z kolei odłamkoodporność tego modelu jest na poziomie V50, w przedziale od 400 m/s do 500 m/s dla typowego odłamka o masie własnej 1,1 g. Klasa II-A jest drugą w kolejności klasą odporności balistycznej wg amerykańskiej normy w trzystopniowej skali. Norma ta zaczyna się klasą I, poprzez II-A, a kończy klasą II.

Można domniemywać, że w tej części opisu hełmu producent zadbał o wszystkie kryteria, tak aby łącznie z opisem konstrukcji, spełnieniem warunków amerykańskiej a nie polskiej normy, odpornością balistyczną II-A, która to nie jest już stosowana w większości hełmów ze względu na niski poziom V50 dla odłamków, hełm ma jednoznaczne i nietypowe charakterystyki dla sprzętu wojskowego i policyjnego. Kwestia odmiennych parametrów balistycznych jest tutaj zasadniczą i chyba fundamentalną, aby nazwać wyrób i skierować go do wykorzystania typowo cywilnego.

Czy należało aż tak kombinować, żeby wrób stał się cywilny? Można. Przykładem jest niedawno opisany przeze mnie hełm duński, który można bez żadnych przeszkód formalnych i całej powyżej opisanej papierologii, nabyć do wykorzystania cywilnego. Sprawdziłem osobiście. Tak, można ten hełm kupić. Aby jeszcze wyjaśnić i uspokoić nabywców tegoż wyposażenia, sprzedający na pewno zabezpieczył swoje prawa do sprzedaży w/w przedmiotu o charakterze w tym przypadku cywilnym, gdyż w obliczu prawnym osób posiadających m.in. kamizelki kuloodporne i odłamkoodporne, w oparciu o stanowisko Komendy Głównej Policji (KGP), odpowiedzialności karnej będzie podlegać sprzedający ww. wyposażenie osobom lub podmiotom niewymienionym w art. 61 ust. 9 powyższej ustawy (osoby fizyczne – przyp. autora). Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 133 tej ustawy odpowiedzialność karną ponosi ten kto wykonuje działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania lub obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, albo w zakresie obrotu technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, bez koncesji lub wbrew warunkom określonym w koncesji.

Zatem interpretacja tego szczegółu prawnego jest tak jednoznaczna, że każdorazowe naruszenie tego warunku grozi sankcjami karnymi, na które właściciel punktu sprzedaży nie może sobie pozwolić. W związku z tym można było wykonać wyrób niezgodnie ze specyfikacją wojskową lub policyjną w szczególe konstrukcyjnym całości osłony, aby wykonać wyrób niezgodnie z narzuconymi warunkami zamawiającego z resortu SW lub ON, które jak wiemy są trudne do zmiany w trakcie produkcji seryjnej w polskim wykonaniu. Tak rozumiana różnica pomiędzy warunkami specyfikacji, a wyrobem na rynek cywilny pozwala stwierdzić, że towar jest do wykorzystania w cywilu. Te subtelne różnice wpływają na fakt, że niektórzy w Polsce chcieliby jeszcze bardziej zaostrzyć kryteria dotyczące wyrobów o przeznaczeniu wojskowym.

Idźmy dalej. LHO-01 jest wykonywany w czterech rozmiarach na bazie jednego rozmiaru czerepu. Opis internetowy na stronie producenta co do rozmiarów może wprowadzać w błąd. Czerep tego modelu produkowany jest w jednym rozmiarze nr 1. Natomiast budowa rozmiaru hełmu odbywa się za pomocą wklejanych do wnętrza hełmu poduszek amortyzujących o rozmiarach 4, 3, 2 i 1, aby stworzyć hełm w rozmiarze (w kolejności podanych rozmiarów poduszek) kolejno XS, S, M i L. Kombinacja czerepu i poduszki w rozmiarze 4 najgrubszym pozwoli na założenie hełmu na głowę o obwodzie do 54 cm, poduszka w rozmiarze 3 tworzy obwód wewnętrzny na głowę w rozmiarze od 54 cm do 56, kolejny rozmiar poduszki 2 to obwód głowy 56 cm do 58 i ostatnia grubość 1 pozwala na uzyskanie obwodu powyżej 58 cm.

Analogiczny, ale nie ten sam system z różnicowaniem obwodu głowy za pomocą poduszek o różnej grubości zastosowano w hełmie balistycznym przeznaczonym dla wojsk aeromobilnych typu HA-03 również produkcji Maskpolu. Masa kompletnego hełmu w rozmiarze L (największym) wynosi 1175 g. Czerp fabrycznie może być pomalowany w kolorach black, green oraz coyote. Kompletną konstrukcję tworzą czerep balistyczny wraz z wyposażeniem wewnętrznym oraz czołowe gniazdo montażowe, boczne szyny montażowe z linkami bungee oraz dedykowany dla tego modelu pokrowiec ochronny, inny w detalach niż analogiczny zakładany na hełm HP-05. Różnice mało widoczne, ale pozwalają na optyczną identyfikację obu modeli z daleka. Hełm cywilny na wysokości skroni z obu stron ma po trzy szlufki na maskowanie w pokrowcu natomiast w modelu wojskowym HP-05 w analogicznych miejscach tych elementów umieszczono po dwa. Szlufki wojskowe są wykonane z innej, węższej tasiemki. Z kolei rzep na szczycie pokrowca cywilnego jest dłuższy niż wojskowy. Z tyłu pokrowca w cywilnym wariancie mamy po dwie szlufki po obu stronach potylicy, a w wersji militarnej tylko po jednej tasiemce.

Wyposażenie wewnętrzne hełmu oparte jest na układzie poduszek upodobnionych do zastosowanych w modelu hełmu dla TYTANa w pięciu sekcjach z podziałem na część czołową, tylną, dwie boczne i szczytową z wydzieleniem 16 kostek. W HP-05 poduszek amortyzacyjnych jest osiem. Na taśmach skroniowych i potylicznych w LHO-01 mamy inne klamerki do regulacji długości taśm. W odpowiedniku wojskowym mamy klamerki z językiem zaciskowym. W modelu cywilnym klamerki są przelotowe bez bolca na taśmach, bez wolnych końców. Element regulacji BOA jest analogiczny do wojskowego. Sam czerep hełmu został nieznacznie wydłużony w stosunku do konstrukcji przeznaczonej dla WP. Jakość wykonania całości sprawia wrażenie wysokiej dokładności. Wszystkie elementy dodatkowe zamontowane na czerepie są spasowane dokładnie. Nie widać szczelin i luzów. Ogólnie cała konstrukcja sprawia dobre wrażenie.

Wg mojej prywatnej oceny hełm ma też wady. Długość taśm podpinki na odcinkach skroniowych, a zwłaszcza potylicznych mogłaby być dłuższa. Przy maksymalnie rozciągniętych taśmach odchylenie głowy do tyłu w moim przypadku jest utrudnione ze względu na opór taśm. Dłuższe odcinki mogą ten problem usunąć tym bardziej, że hełm ten w zamiarze producenta ma być użytkowany na strzelnicach gdzie nauki strzelania mogą pobierać strzelcy w wieku 50+, a sylwetki głów takich osób, jak i moja, nie przypominają już tych w wieku lat około 20.

Odpięcie malutkiej klamerki może nastręczać kłopoty w trakcie zdejmowania hełmu w rękawicach zimowych.

Wnętrze hełmu z pięcioma sekcjami poduszek wyposażenia wewnętrznego

Hełm LHO-01 prezentuje się dobrze nie licząc wady, która utrudnia wyciągnięcie brody do przodu i odchylenia głowy do tyłu. Ten ostatni element jest szczególnie uciążliwy w moim przypadku. Ostatecznie nie wszystkim musi to przeszkadzać o ile mają mniejsze i szczuplejsze głowy. Lekkość konstrukcji eliminuje ucieczkę głowy na boki, w przód i do tyłu o ile na czole w gnieździe montażowym nie ma elementów optycznych. Dla nich z kolei jest w tyle hełmu na pokrowcu specjalna kieszeń na blachy balastowe wyrównujące masę optyki.

Na koniec nasuwa się zasadnicze pytanie, czy opłaca się nabyć ten przedmiot? Czy wart jest swojej ceny? Czy wybrać hełm innego producenta o odporności IIIA w cenie wyższej niż 1799,00 PLN, czy hełm LHO-01 z odpornością II-A – decyzja należy do czytelników i osób korzystających ze strzelnic sportowych.

Szczyt hełmu z podłużnym rzepem