23 lipca Air Force Life Cycle Management Center w imieniu Departamentu Obrony USA podpisało cztery umowy o łącznej, maksymalnej wartości 400 mln USD (1,52 mld zł) z wybranymi podmiotami biorącymi udział w programie autonomicznych, uderzeniowo-rozpoznawczych bezzałogowych statków latających (bsl) Skyborg Vanguard.

Australijski oddział Boeinga buduje dla lokalnych wojsk lotniczych autonomiczne bezzałogowce Airpower Teaming System, których założenia taktyczne są zbliżone do amerykańskiego programu Skyborg Vanguard. / Zdjęcie: Boeing Australia

Australijski oddział Boeinga buduje dla lokalnych wojsk lotniczych autonomiczne bezzałogowce Airpower Teaming System, których założenia taktyczne są zbliżone do amerykańskiego programu Skyborg Vanguard. / Zdjęcie: Boeing Australia

Zlecenia otrzymały spółki Boeing, General Atomics Aeronautical Systems (GA-ASI), Kratos Unmanned Aerial Systems i Northrop Grumman Systems. Odrzucono czternaście innych ofert, w tym m.in. od Lockheed Martin. Umowy obejmują prace badawczo-rozwojowe nad prototypami, eksperymentowanie oraz rozwój zdolności autonomicznego działania. Termin wykonania umów minie w lipcu 2026, jednak środki finansowe dla poszczególnych podmiotów zostaną uruchomione w dalszej kolejności.

Program Skyborg Vanguard (wcześniej znany jako Skyborg) został zainicjowany w marcu 2019 przez laboratorium badawcze amerykańskich wojsk lotniczych AFRL (Air Force Research Laboratory). Planowano, że oblot prototypu z autonomicznym systemem sterowania nastąpi w 2021. Skyborg ma stać się centralnym elementem modułowego, bezzałogowego samolotu bojowego o otwartej architekturze, który ma działać przy minimalnej interakcji człowieka dzięki zastosowaniu algorytmów sztucznej inteligencji (Skyborg – wirtualny pilot, 2019-03-21).

Autonomiczne bezzałogowce mają pełnić rolę tzw. lojalnych skrzydłowych (Loyal Wingman) dla załogowych samolotów wielozadaniowych. Podobne inicjatywy są realizowane w Australii (z udziałem Boeinga), Wielkiej Brytanii (LANCA), Europie (Airbus Remote Carrier w ramach programu FCAS) czy Rosji (S-70 Ochotnik-B) (Lojalny skrzydłowy dla F-35B, 2019-07-23, Bezzałogowy wariant Su-57?, 2020-05-19, Postępy w programie FCAS, 2020-02-14). 

Analiza 

Z czworga oferentów w programie Skyborg Vanguard znane są dwie platformy które mogą zostać zaoferowane w całości, bądź służyć jako podstawa do opracowania prototypu bezzałogowca dla USAF. Pierwszą był demonstrator technologii Kratos XQ-58A Valkyrie (wcześniej znany jako XQ-222, który powstał jako rozwinięcie UTAP-22 Mako), oblatany 5 marca 2019 na poligonie Yuma Proving Ground w Arizonie w kooperacji z AFRL. Został opracowany w ramach programu Low Cost Attritable Strike (LCAS).

Inną ofertą w programie Skyborg Vanguard jest Kratos Unmanned Aerial Systems XQ-58A Valkyrie, który był wcześniej znany jako XQ-222 i powstał jako rozwinięcie bsl UTAP-22 Mako. / Zdjęcie: USAF

Inną ofertą w programie Skyborg Vanguard jest Kratos Unmanned Aerial Systems XQ-58A Valkyrie, który był wcześniej znany jako XQ-222 i powstał jako rozwinięcie bsl UTAP-22 Mako. / Zdjęcie: USAF

Valkyrie ma ma 9,14 m długości i 8,2 m rozpiętości skrzydeł. Zasięg określono na nieco ponad 5500 km przy pułapie 13 700 m i prędkości maksymalnej Ma0,85. Masa przenoszonego ładunku w wewnętrznych komorach uzbrojenia to 272 kg (2 bomby GBU-39/B SDB lub wyposażenie do walki elektronicznej albo obserwacji). 11 czerwca 2019 odbył się drugi lot. Podczas trzeciego, 9 października tego samego roku, Valkyrie uległ rozbiciu. Spółka Kratos Unmanned Aerial Systems zadeklarowała jednak, że bsl zostanie naprawiony (Oblot XQ-58A Valkyrie, 2019-03-07). 

Drugą platformą jest budowany dla australijskich królewskich wojsk lotniczych (RAAF, Royal Australian Air Force) Boeing Airpower Teaming System (ATS). Budowa trzech prototypów jest realizowana w ramach inicjatywy Loyal Wingman – Advanced Development Program, która zakłada podobne zadania dla bsl jak w przypadku programu amerykańskiego. 5 maja br. Boeing Australia informował o ukończeniu budowy pierwszego prototypu. Statek ma 11,7 m długości, a deklarowany zasięg wynosi ok. 3700 km. W przedniej części kadłuba umieszczono komorę ładunkową o długości 2,59 m i pojemności 147,5 tys. cm3. Ponadto, Boeing wspólnie z amerykańską marynarką wojenną (US Navy) testował na początku br. możliwość autonomicznego działania przez samoloty walki radioelektronicznej i przełamywania obrony powietrznej EA-18G Growler (Boeing Airpower Teaming System ukończony, 2020-05-06, Autonomiczne Growlery, 2020-02-05). 

General Atomics Aeronautical Systems jest najbardziej doświadczonym z całej czwórki producentem bezzałogowców. Wydaje się, że oferta spółki może bazować na projekcie Avenger, wcześniej znanym jako Predator C. Zbudowano 9 egzemplarzy, z których pierwszy wzbił się w powietrze 9 kwietnia 2009. W przeciwieństwie do użytkowanych w amerykańskich siłach zbrojnych bbsl MQ-1 Predator i MQ-9 Reaper, Avenger jest odrzutowcem, podobnie jak XQ-58A Valkyrie i Airpower Teaming System. 

Northrop Grumman ma doświadczenie w budowie dużych bsl o napędzie odrzutowym dzięki produkcji zwiadowczych RQ-4B Global Hawk i jego morskiej wersji MQ-4C Triton, zaprojektowanych przez Ryan Aeronautical (obecnie część NG) w ramach programów Tier II+ i Broad Area Maritime Surveillance (BAMS). Co istotne, razem ze spółką Scaled Composites (obecnie część NG) proponowano w przeszłości o 50% mniejszy bbsl o nazwie Model 396, który jednak przegrał rywalizację z MQ-9 Reaper. Z kolei w kwietniu ubiegłego roku testowano jeden z dwóch załogowych samolotów odrzutowych Model 101 (na zlecenie US Navy), który mógłby stanowić wyjście dla oferty Northrop Grumman w programie Skyborg Vanguard (Northrop Grumman XRQ-72A Great Horned Owl, 2020-04-01, USN testuje SC 101, 2019-04-06).