Defence & Space

Airbus Helicopters Polska świętuje dekadę działalności inżynieryjnej

Airbus Helicopters Polska obchodzi dziś 10-lecie istnienia, czyli dekadę ważnego wkładu w programy śmigłowcowe Airbus Helicopters.

2025-06-04 | Redakcja | 3 minuty

SBU o szczegółach operacji Pajęczyna: Zniszczono bombowiec strategiczny Tu-160?

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy opublikowała nagranie wideo z kompilacją wszystkich trafień dronów FPV typu Osa, którymi 1 czerwca zaatakowano rosyjskie bazy lotnictwa strategicznego,…

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Na Mi-2 pilotów Apache nie wyszkolimy…

Modernizacja Sił Zbrojnych ładnie wygląda na prezentacjach i konferencjach. Gdy się przyjrzeć bliżej, to okazuje się w wielu aspektach robiona jest chaotycznie i bez szerszego spojrzenia na cały…

2025-05-30 | Sławek Zagórski | 7 minut

Karkonosze: Tankowce skokiem jakościowym dla Sił Powietrznych?

Siły Powietrzne od lat domagają się zakupu latających cystern. Program zakupu wielozadaniowego samolotu transportowo-tankującego przez lata był odsuwany i przekładany. Ich zakup znacznie…

2025-05-23 | Sławek Zagórski | 6 minut

Szef MON na kongresie Impact’25

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz uczestniczył w kongresie Impact’25 i wziął udział w fireside chat – Nowe zagrożenia, nowe odpowiedzi: Polska strategia…

2025-05-14 | Redakcja | 6 minut

Rohde & Schwarz prezentuje najnowsze innowacje w walce radioelektronicznej na targach AOC Europe

Niemiecka spółka Rohde & Schwarz zaprezentowała nową generację systemów zwiadu/walki radioelektronicznej (SIGINT/WRE), rozwiązań do łączenia czujników i analizy sygnałów, zaprojektowanych tak, aby…

2025-05-12 | Redakcja | 2 minuty

ZM Tarnów na obchodach w Dąbrowie Tarnowskiej

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wziął udział w Dąbrowie Tarnowskiej w obchodach 140. rocznicy urodzin generała Mariana Kukiela. Na wydarzeniu nie zabrakło też…

2025-06-02 | Redakcja | 4 minuty

Chrobry, Kraków i Drużyna Krak – video odcinek specjalny

Kraków, to od wieków jedno z najważniejszych miast w Polsce. Ale nie zawsze znajdował się w kręgu wpływów polskich władców. O tym jak to się zmieniało i co – poza…

2025-05-20 | Tomasz Świątkowski | 4 minuty

ICEYE i IHI zbudują japońską konstelację satelitów SAR

Polsko-fińska spółka ICEYE oraz japońska IHI Corporation rozpoczynają współpracę w zakresie budowy konstelacji maksymalnie 24 satelitów radarowych z syntetyczną aperturą SAR na potrzeby wojska,…

2025-05-22 | Redakcja | 3 minuty

Postępy Airbusa w brytyjskim programie satelitarnym Skynet 6A

Europejska spółka Airbus Defence and Space zakończyła proces integracji modułów łączności i usługowych satelity telekomunikacyjnego Skynet 6A dla Ministerstwa Obrony Wielkiej…

2025-05-20 | Rafał Muczyński | 4 minuty

SBU o szczegółach operacji Pajęczyna: Zniszczono bombowiec strategiczny Tu-160?

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy opublikowała nagranie wideo z kompilacją wszystkich trafień dronów FPV typu Osa, którymi 1 czerwca zaatakowano rosyjskie bazy lotnictwa strategicznego,…

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Ukraińska SBU zaminowała Most Krymski

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy zaminowała fundament pod jednym ze słupów Mostu Krymskiego żeby zdestabilizować całą konstrukcję. Dziś nad ranem doszło do podwodnej eksplozji.

2025-06-03 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Airbus Helicopters Polska świętuje dekadę działalności inżynieryjnej

Airbus Helicopters Polska obchodzi dziś 10-lecie istnienia, czyli dekadę ważnego wkładu w programy śmigłowcowe Airbus Helicopters.

2025-06-04 | Redakcja | 3 minuty

GROTowisko-25 startuje już w przyszłym tygodniu

W weekend 14-15 czerwca 2025 r. odbędzie się kolejna edycja GROTowiska. Ponownie na terenie kompleksu wojskowego w Zegrzu odbędzie się konferencja poświęcona karabinkowi…

2025-06-04 | Redakcja | 3 minuty

IDET & PYROS 2025: Amfibia gąsienicowa KALAN jako następca PTS

Podczas Międzynarodowych Targów Techniki i Usług Pożarowych PYROS (towarzyszących targom IDET 2025 w Brnie), czeska spółka New Space Technologies zaprezentowała amfibię gąsienicową KALAN.

2025-05-30 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Policja Peru odebrała kolejne śmigłowce UH-60A+ Black Hawk

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Peru poinformowało, że Policja Narodowa odebrała kolejne trzy śmigłowce wielozadaniowe UH-60A+ Black Hawk, które dołączyły do już trzech posiadanych,…

2025-05-23 | Rafał Muczyński | 4 minuty

SBU o szczegółach operacji Pajęczyna: Zniszczono bombowiec strategiczny Tu-160?

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy opublikowała nagranie wideo z kompilacją wszystkich trafień dronów FPV typu Osa, którymi 1 czerwca zaatakowano rosyjskie bazy lotnictwa strategicznego,…

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

GROTowisko-25 startuje już w przyszłym tygodniu

W weekend 14-15 czerwca 2025 r. odbędzie się kolejna edycja GROTowiska. Ponownie na terenie kompleksu wojskowego w Zegrzu odbędzie się konferencja poświęcona karabinkowi…

2025-06-04 | Redakcja | 3 minuty

SBU o szczegółach operacji Pajęczyna: Zniszczono bombowiec strategiczny Tu-160?

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy opublikowała nagranie wideo z kompilacją wszystkich trafień dronów FPV typu Osa, którymi 1 czerwca zaatakowano rosyjskie bazy lotnictwa strategicznego,…

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

50 tysięcy godzin nalotu śmigłowców SW-4 Puszczyk w Wojsku Polskim

Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że flota lekkich śmigłowców szkolnych PZL SW-4 Puszczyk przekroczyła nalot wynoszący 50 000 godzin.

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Rosja: Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS znowu odwołany

Dyrektor generalny rosyjskiej państwowej korporacji Rostiech Siergiej Czemiezow poinformował, że 16. Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS-2025 w podmoskiewskim Żukowskim na lotnisku Ramienskoje został odwołany.

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 2 minuty

GROTowisko-25 startuje już w przyszłym tygodniu

W weekend 14-15 czerwca 2025 r. odbędzie się kolejna edycja GROTowiska. Ponownie na terenie kompleksu wojskowego w Zegrzu odbędzie się konferencja poświęcona karabinkowi…

2025-06-04 | Redakcja | 3 minuty
Shooting

Mactronic M-Fire Guardian – nowa latarka dla profesjonalistów

Mactronic wprowadza do oferty nową latarkę kątową M-Fire Guardian. Jak podaje producent, jest to pierwsza latarka kątowa z światłem czerwonym z certyfikatem ATEX, oznaczającym…

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 7 minut

Nowe pociski/amunicja Lapua TRX TrueRange Expanding

Lapua wkrótce wprowadzi do oferty linię pocisków oraz kompletnej amunicji TRX TrueRange Expanding, przeznaczoną dla strzelców długodystansowych oraz myśliwych polujących na dłuższych dystansach.

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Mactronic M-Fire Guardian – nowa latarka dla profesjonalistów

Mactronic wprowadza do oferty nową latarkę kątową M-Fire Guardian. Jak podaje producent, jest to pierwsza latarka kątowa z światłem czerwonym z certyfikatem ATEX, oznaczającym…

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 7 minut

Nowe pociski/amunicja Lapua TRX TrueRange Expanding

Lapua wkrótce wprowadzi do oferty linię pocisków oraz kompletnej amunicji TRX TrueRange Expanding, przeznaczoną dla strzelców długodystansowych oraz myśliwych polujących na dłuższych dystansach.

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Konwersja MSBS GROT BULLPUP już dostępna

Fabryka Broni „Łucznik” Radom wprowadza do oferty długo wyczekiwane zestawy konwersyjne do karabinków samopowtarzalnych MSBS GROT S16 FB-M1 oraz S10 FB-M1, umożliwiające zamianę…

2025-06-02 | Michał Ihnatów | 3 minuty

IDET 2025: Grand Power z karabinkami M4M1 dla Słowackich Sił Zbrojnych

Na Międzynarodowych Targach Techniki Wojskowej i Służb Ochrony Porządku IDET 2023 w Czechach, Grand Power – słowacki producent broni palnej – zaprezentował wojskowe…

2025-05-28 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Wszystko o gwizdkach — Urządzenia wylotowe w broni palnej

A co by było, gdyby gazy wylotowe mogły jeszcze wykonać dla nas jakąś robotę? Niosą przecież sporą energię, która marnuje się, a nawet działa na niekorzyść…

2025-04-21 | Tomasz Karasiński | 32 minuty

UF PRO P40 Mark I Range Pants – spodnie do dynamiki

UF PRO zapowiada spodnie P40 Mark I Range Pants, zaprojektowane specjalnie do strzelectwa dynamicznego. Wykonane z lekkiej tkaniny poliamidowej, cechują się szerokim wykorzystaniem…

2025-05-29 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Recenzja Ruike LD51-B – Scyzoryk prawie idealny

W branży kieszonkowych narzędzi największy udział należy się nożom składanym czołowych marek, wykonanych z kosmicznie drogiej stali. Klasyczne scyzoryki, narzędzia wielofunkcyjne, znak…

2025-05-26 | Michał Ihnatów | 1 minut

Minister Sportu i Turystyki uchyla uchwałę PZSS

Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras uchylił uchwałę Zarządu Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego 27/2025 z dnia 26 marca 2025 roku w sprawie wprowadzenia…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Kamizelka ratownika, która chroni – BC Arms Archangel

Kamizelka ratownika Archangel to efekt współpracy firm Currahee oraz BC Arms. Powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku w zakresie ochrony osobistej zespołów ratownictwa medycznego. Na papierze…

2025-05-16 | Mariusz Rams | 7 minut

System Direct Action Spitfire Plate Carrier cz.1 – Sprawdźmy noszak

W dniu dzisiejszym na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań w kategorii oporządzenia. Podstawowym, i raczej niezbędnym  elementem naszego wyposażenia są noszaki osłon balistycznych, których kilka…

2025-05-08 | Michał Gaweł | 15 minut

Relacja z Kaliber Shooting Festival 2025

W dniach 17-18 maja na strzelnicy Bellona w Maryninie odbyła się impreza Kaliber Shooting Festival 2025. Dla amatorów broni palnej i osób mocno wkręconych…

2025-06-03 | Tomasz Karasiński | 15 minut

Delta Long Range Weekend 2025 za nami

10 i 11 maja br. na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w podwarszawskiej Zielonce odbyła się kolejna edycja Delta Long Range Weekend. To impreza, która zyskała…

2025-05-15 | Grzegorz Sobczak | 5 minut
Adventure

Recenzja Ruike LD51-B – Scyzoryk prawie idealny

W branży kieszonkowych narzędzi największy udział należy się nożom składanym czołowych marek, wykonanych z kosmicznie drogiej stali. Klasyczne scyzoryki, narzędzia wielofunkcyjne, znak…

2025-05-26 | Michał Ihnatów | 1 minut

Kosmiczne jedzenie Astro menu od LYOFOOD w sprzedaży

LYOFOOD, polski producent żywności liofilizowanej, wprowadza do dystrybucji nowe Astro menu, w skład którego wchodzą polskie dania oraz desery stworzone na potrzeby projektu Bonus Food…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Lynx Custom Knives – masywny taktyk z polskiej stajni

Czasem trafia w ręce coś, co od razu zdradza, że nie powstało na taśmie produkcyjnej. Nie przez przypadek, nie bo się sprzeda, tylko dlatego, że ktoś po drugiej stronie blachy i szlifierki…

2025-05-13 | Mateusz Sułek | 1 minut

Torba Helikon-Tex Field Tote już dostępna!

Nowości z Enforce Tac 2025 stopniowo pojawią się w ofercie Helikon-Tex. Field Tote to torba z linii Urban, która łączy cywilny styl z militarnym zacięciem.

2025-05-08 | Michał Ihnatów | 1 minut

Koszula hawajska od Helikon-Tex już w sklepach

Do dystrybucji trafia kolejna nowość Helikon-Tex z Enforce Tac 2025. Koszule hawajskie łączą klasyczny, tropikalny styl z militarnymi akcentami wplecionymi we wzór.

2025-05-15 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Tracer — anorak zamiast bluzy mundurowej?

Kurtka Tracer to kolejny anorak (czy też kangurka) od Helikon-Tex. Od pozostałych różni się tym, że należy do linii Patrol i zaprojektowany został do użytku wojskowego — dlatego też…

2025-04-11 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Kaukaz w ogniu – konflikt o Górski Karabach

27 września 2020 roku nastąpiło wznowienie walk na południowym Kaukazie między wojskami Azerbejdżanu a Ormianami zamieszkującymi Górski Karabach. Ostatnie starcia między tymi stronami miały miejsce w lipcu bieżącego roku, a sam konflikt na w obecnej skali trwa od 30 lat.

Górski Karabach przyjął w 2017 roku historyczną nazwę Królestwa Arcachu, ponieważ pierwotnie używana nazwa jest pochodzenia tureckiego – Kara bach – Czarny Ogród. Obecnie Arcach jest zamieszkany przez zaledwie 150 tys. osób i zajmuje 13% powierzchni Azerbejdżanu. Ma jednak ważne znaczenie geopolityczne, gdyż wraz z sąsiednim regionem Zangezoru blokuje połączenie Turcji z Azerbejdżanem. Z drugiej strony przedłuża też i to znacznie granicę armeńsko-irańską na rzece Araks. Znajduje się tu również Gandzasar – siedziba katolikosów – patriarchów ormiańskiego kościoła apostolskiego.

Toczący się od lat konflikt polityczny posiada też kontekst regionalny. Azerowie jako naród tureckojęzyczny wspierani są przez Turcję, natomiast Armenia należy do stworzonego przez Rosję sojuszu o nazwie Organizacja Układu o Zbiorowym Bezpieczeństwie. Ponadto, na jej terytorium znajduje się rosyjska baza wojskowa. Geograficzne położenie Armenii sprawia, że oprócz Rosji kraj ten nie ma alternatywy dla oparcia swojej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Sama Rosja jest wątpliwym sojusznikiem. Już fakt wspierania Azerbejdżanu poprzez dostawy systemów uzbrojenia podważa zaufanie Ormian do Moskwy. Jednakże, innego sojusznika Armenia nie ma.

Letni prolog

W lipcu bieżącego roku doszło do kolejnego wznowienia walk. Obie strony ogłosiły, że ich działania są jedynie reakcją na zachowanie nieprzyjaciela, jednak dziś możemy stwierdzić, że stroną, która rozpoczęła atak był Azerbejdżan. Do walk doszło w rejonie Tawusz w północnej Armenii. W kilkudniowych starciach, w których Azerbejdżan masowo używał m.in. zakupionych w Izraelu bezzałogowych statków latających, zginęło wówczas 12 żołnierzy azerskich oraz 6 wojskowych armeńskich.

Armenia ogłosiła zwycięstwo z uwagi na zabójstwo wysoko postawionego azerskiego generała (niektóre źródła mówią o dwóch oficerach tej rangi) oraz fakt zestrzelenia kilkunastu bezzałogowców używanych przez siły zbrojne Azerbejdżanu. Doprowadzono również do przesunięcia punktów kontroli na górze Karadasz.

O ile lipcowe walki można uznać za sukces Armenii, o tyle w polityce międzynarodowej poniosła klęskę. Starcia objęły bowiem terytorium Armenii. Ziemie te, na podstawie Układu o Zbiorowym Bezpieczeństwie z Rosją, są objęte rosyjskimi gwarancjami.  W przypadku Arcachu, Rosjanie nie spieszą się z interwencją zbrojną, twierdząc, że Układ nie obejmuje tego państwa, które nie należy do Armenii i nie jest uznawane przez społeczność międzynarodową.

W lipcu z uwagi na naruszenie swojego terytorium Armenia wystąpiła do Rosji z prośbą o pomoc, która to została całkowicie zignorowana. Azerbejdżan nie ma takich problemów. W jego przypadku pełne poparcie ogłosiła Turcja. Nie ograniczyła się przy tym jedynie do politycznych przemówień i deklaracji, dostarczyła również różnorodne systemy uzbrojenia, w tym bezzałogowce, których zestrzeleniem chwaliła się Armenia. Po kilku dniach na terenie Azerbejdżanu przeprowadzono turecko-azerskie ćwiczenia wojskowe.

20 września prezydent Azerbejdżanu, Ilham Alijew, zaatakował słownie armeńskiego premiera, Nikola Paszyniana, stwierdzając, że negocjacje są pozbawione sensu. Sugerował jednocześnie wznowienie walk w ciągu najbliższych kilku dni. Jednocześnie pojawiły się informacje o tym, że Turcja przerzuca do Azerbejdżanu syryjskich dżihadystów z brygady Sultan Murad i innych oddziałów oskarżanych o liczne zbrodnie wojennej popełniane m.in. na terenie pogrążonej w konflikcie Syrii.

Nowe starcia

Walki wybuchły na nowo 27 września. Siłom azerskim udało się zdobyć kilka miejscowości i – najprawdopodobniej – strategiczne wzgórze w paśmie Murowdagu. Przez wzniesienie to przebiega jedna z dwóch strategicznych dróg łącząca Arcach z Armenią. Kontrola tego odcinka przez azerskie siły zbrojne uniemożliwia Armenii kontakt z Gorskim Karabachem.

Warto podkreślić, że również w tym przypadku stroną inicjującą starcia wydaje się być strona azerska. To ona pierwsza przeprowadziła mobilizację. Jednocześnie warto mieć na uwadze, że Azerbejdżan znajduje pod stałym naciskiem społecznym, który wymaga rozwiązania problemu niestabilnego regionu należącego do tego państwa. A jedynym dla nich rozwiązaniem jest likwidacja quasi-państwa i odzyskanie pełni kontroli nad własnymi terenami.

Atak azerski przebiegł wzdłuż tych samych linii, na których odbywały się walki w lipcu, co pozwala założyć, że działania sprzed trzech miesięcy były testem, pozwalającym wybadać słabe strony nieprzyjaciela, przed głównymi wydarzeniami. Po raz pierwszy od wojny z lat 1988 – 1994 pod ostrzałem znajduje się stolica nieuznawanego państwa – Stepanakert. Storna ormiańska potwierdziła śmierć 31 żołnierzy i dwóch cywilów (stan na 8 października). Niestety z uwagi na wojnę informacyjną prowadzoną przez obydwie strony, nie można z pewnością stwierdzić o wysokości strat ludzkich.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć i podkreślać, że obecnie nie są prowadzone działania zbrojne między Armenią i Azerbejdżanem. Konflikt dotyczy Azerbejdżanu i Arcachu (Górskiego Karabachu) przy wsparciu tej drugiej strony przez Armenię.

Nierówna walka

Jeżeli porówna się potencjał militarny obydwu państw to można odnieść wrażenie, że Armenia, nie wspominając już o Arcachu, stoi na przegranej pozycji.  Według Sztokholmskiego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI) w 2019 roku wydatki na zbrojenia Azerbejdżanu wyniosły 1 854 mln dolarów, co stanowiło 4 proc. PKB tego państwa. Budżet militarny Armenii wyniósł zaś 673,3 mln dolarów, które odpowiadały 4,9 proc. krajowego PKB. Łączne wydatki militarne Armenii w latach 2009 – 2018 wyniosły 4,36 mld dolarów, podczas gdy w analogicznym okresie, Azerbejdżan wydał 23,56 mld dolarów, co stanowi kwotę o 540% wyższą.

Na pierwszy rzut oka siły zbrojne obu stron konfliktu mogą wydawać się wyrównane. Arcach i Armenia dysponują ok. 65 tys. żołnierzy (20 tys. i 45 tys.), podczas gdy Azerbejdżan 70 tys. Pierwsze różnice uwidaczniają się już jednak w potencjale mobilizacyjnym. Azerowie mają w rezerwie 300 tys. osób, podczas gdy połączone państwa Ormian jedynie 210 tys.

Wojska lądowe Azerbejdżanu mają w wyposażeniu ok. 440 czołgów, w tym T‑55 (95 egz.), T‑72 (244) i T‑90S (100). Azerowie dysponują również 850 opancerzonymi wozami bojowymi BMP‑1, BMP‑2 i BMP‑3, BTR‑80A, BTR‑82A, MT‑LB i Matador oraz 122- i 152-mm systemami artyleryjskimi. Arsenał uzupełniają m.in. moździerze samobieżne, wyrzutnie ra­kiet przeciwlotniczych Grad, Smiercz, Kasirga, zestawy operacyjno‑taktyczne rakietowe Toczka  systemy przeciwlotnicze Krug, Osa, Strieła, Igła i inne.

[1] W. Górecki, Kaukaski Węzeł Gordyjski. Konflikt o Górski Karabach, [Ośrodek Studiów Wschodnich], red. A. Eberhardt, K. Strachota, M. Zarębska, T. Strzelczyk, Warszawa 2020, s.  miejsce i rok wydania, s. XX.

Kontynuacja konfliktu

Wracając do bieżącego konfliktu, po zajęciu strategicznego wzniesienia Murowdagu, azerska ofensywa wyhamowała. Nie udało się uderzyć w sam Arcach, który jest małą twierdzą otoczoną pierścieniem trzech linii fortyfikacji. Azerom nie udało się przerwać ani jednego. Za Karabachem przemawia naturalne ukształtowanie terenu. Duża liczba wzgórz, w których jest umieszczona artyleria, pozwala Ormianom na skuteczne zatrzymanie ofensywy Azerbejdżanu. Starcia przeszły w fazę walk pozycyjnych, polegających głównie na ostrzeliwaniu się ogniem artyleryjskim i operacjach za pomocą bezzałogowców.

Sytuacja zmieniła się 5 października wraz z ofensywą rozpoczętą przez Azerbejdżan. Efektem była utrata kontroli nad kilkoma miejscowościami, w tym prawdopodobnie nad Madagizem i Dżebraiłem. Weryfikacja stanu kolejny raz napotyka na trudności. Dodatkowo Ormianie zaprzeczają tym doniesieniom. Potwierdził je natomiast prezydent Azerbejdżanu, Alijew. W odpowiedzi strona ormiańska ostrzelała Gandże, największe miasto w regionie. Wartym zauważenia faktem jest sprawa zdjęć, które trafiły do Internetu przy okazji likwidacji strat w ostrzeliwanym mieście. Widnieją na nich żołnierze w tureckich mundurach, z tureckim oznakowaniem, chociaż oficjalnie Turcja nie wysłała wojsk w rejon walk ani nie bierze bezpośredniego udziału w działaniach. Informacje nie zostały potwierdzone przez Ankarę i Baku.

Sytuacja z 5.X.2020 roku

W nocy z 9 na 10 października doszło do rozmów pod przewodnictwem Rosji. Minister Spraw Zagranicznych FR, Siergiej Ławrow poinformował, że obie strony zgodziły się zawiesić działania militarne w południe 10 października. Miało to posłużyć wymianie jeńców i poległych. Rozejm został wielokrotnie złamany w ciągu następnych kilku godzin, o co wzajemnie oskarżały się obydwie strony.

Wnioski

  • Trudno mówić o szansach zawarcia pokoju między dwiema stronami. Od ponad 30 lat stan walki występuje na przemian z okresami zawieszenia broni. Nie może być jednak mowy o trwałym pokoju, ponieważ żadna ze stron nie jest tym zainteresowana. Azerbejdżan nie chce zgodzić się na formalne istnienie, dotychczas nieuznawanego państwa, na własnym terytorium. Akceptacja takiego stanu rzeczy spowodowałaby oderwanie się dwóch regionów zajmowanych przez Górski Karabach i stworzenie teoretycznie niepodległego państwa, które z przeczuciem graniczącym z pewnością, bardzo szybko opowie się za przyłączeniem do Armenii. Problemem w takiej sytuacji będę pozostałych siedem regionów, oderwanych w 1992 roku, które są formalną częścią Azerbejdżanu okupowaną przez Ormian. Nawet w przypadku powstania niepodległego i uznawanego przez społeczność międzynarodową Arcachu, pozostanie kwestia właśnie tych terenów łączących ormiańską enklawę z Armenią właściwą. Konieczność wytyczenia eksterytorialnej autostrady czy dalsze odrywanie ziem od Azerbejdżanu prowadziłoby do następnej wojny. Rozsądnym rozwiązaniem może być tzw. „Plan Ławrowa” polegający na zwrocie siedmiu okupowanych regionów Azerbejdżanowi, ale to jest nie do zaakceptowania dla Erywania.
  • W sferze realnej polityki na oderwanie się Górnego Karabachu w formie autonomii czy niepodległości nie będzie zgody władz Azerbejdżanu, dla których utrata kawałka kraju skończyła by się katastrofą polityczną. Podobnie sytuacja wygląda w Armenii. Jakakolwiek strata rejonów górskiego Karabachu będzie równoznaczna z upadkiem dotychczasowe rządu.
  • Ani Azerbejdżan, mimo przewagi nad Arcachem, nie jest w stanie go zająć, ani Ormianie przy wsparciu Armenii, nie będą w stanie zagrozić Azerbejdżanowi. Na podtrzymywaniu konfliktu zależy głównie Rosji i Turcji. Moskwa chce zmarginalizować znaczenie partnerów z Grupy Mińskiej. Nie może dopuścić do sytuacji, w której inny kraj będzie decydował o terenach uważanych przez Rosję za ich strefę wpływów. Uchodzi za gwaranta pokoju między Armenią a Azerbejdżanem, prowadząc rozmowy pokojowe i wymuszając zaprzestanie działań zbrojnych. Z drugiej strony destabilizuje region za pomocą dostaw uzbrojenia dla dwóch stron konfliktu. Rosja jest jedynym sojusznikiem Armenii w regionie, przy czym jest to sojusznik wyjątkowo niepewny. Świadczy o tym zignorowanie prośby Armenii o zwołanie posiedzenia OBWE. Sojusz z Rosją nie jest też gwarantem bezpieczeństwa Górskiego Karabachu, ponieważ dotyczy tylko Armenii a nie ormiańskiej enklawy, de factode jure znajdującej się w Azerbejdżanie. Celem nadrzędnym Rosji jest utrzymanie pozycji regionalnego lidera i jedynego decydenta w kwestii Kaukazu. Bardzo możliwy jest scenariusz, w którym Moskwa w zamian za wygaszenie konfliktu zmusi niezdolną do obrony Stepankertu Armenię do zrzeczenia się części terenów na rzecz Azerbejdżanu. Może to być nawet wzgórze Murowdag. Z punktu widzenia strategicznego, obszar o niewielkim znaczeniu, którego utrata umożliwi odsunięcie od władzy premiera Nikola Paszyniana, wyjątkowo niechętnego Moskwie.
  • Sama Rosja zwlekała z zaangażowaniem dyplomatycznym. Być może jest to spowodowanie koniecznością ograniczenia frontów działań. Zaangażowanie na Białorusi, w Syrii, w Libii, trwający konflikt na Ukrainie, koronawirus uderzający w państwo i kryzys ekonomiczny wywołany spadkiem cen surowców zmuszają Moskwę do ostrożnego otwierania nowych frontów. Najbardziej optymalnym dla Rosji rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do Górnego Karabachu sił pokojowych.
  • Z drugiej strony jest Turcja, angażująca się w działania Azerbejdżanu, tak silnie jak nigdy wcześniej nie miało to miejsca. Prezydent Erdogan nie ogranicza się już jedynie do dostarczania sprzętu wojskowego, czy organizowania ćwiczeń wspólnie z Azerami, ale zaapelował bezpośrednio do Ormian, aby rozliczali swój rząd z porażek na froncie.
  • Obydwie strony są skazane na utrzymanie status-quo. Azerbejdżan nie pogodzi się z utratą terytorium ani Armenia nie wyrazi zgody na stratę historycznych terenów i zamieszkujących je współbraci. Bieżący stan będzie utrzymywany za zgodą Rosji i Turcji, formalnie dążącej do wyparcia Ormian, a realnie gotowej zrezygnować ze spierania Azerów pod warunkiem uzyskania przewagi nad Rosją w innych regionach świata. Utrzymywanie wojny w zawieszeniu jest korzystne dla Moskwy. Zagrożenie wpycha Armenię w ręce Moskwy, jako jedynego sojusznika, o którego może się oprzeć, mimo, że jest on postrzegany jako zdradliwy i niepewny. Współpraca z Moskwą nie zapewni Erywaniowi zwycięstwa nad Azerbejdżanem, ale bez niej w bliższej lub dalszej perspektywie czasu, Azerowie w końcu zdobędą przewagę nad Górskim Karabachem.

 

Artykuł został pierwotnie opublikowany w MILMAG D&S 10/2020

X