Defence & Space

Pierwsze radiostacje Comp@n-Z trafiły do Wojska Polskiego

Jak poinformowała Grupa WB, do Wojska Polskiego trafiła pierwsza partia radiostacji Comp@n-Z wyprodukowanych przez spółkę Radmor.

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

Warsztaty WOT dla wojskowych pilotów dronów w Radomiu

Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej wraz z 6. Mazowiecką Brygadą Obrony Terytorialnej zorganizowało dwudniowe warsztaty dotyczące możliwości pozyskiwania i wykorzystania mikro BSP w Siłach…

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

Perskie szachy: Gra ajatollaha o utrzymanie się na planszy

Śmierć ajatollaha Alego Chameneiego nie nastąpiła – ale trwa. I choć oficjalnie nikt tego nie powie, w Teheranie wszyscy już wiedzą, że era Najwyższego Przywódcy zbliża…

2025-06-27 | Sławek Zagórski | 8 minut

Ewakuacja Polaków z Izraela: Kolejna wielka improwizacja

Kolejna kryzysowa sytuacja na Bliskim Wschodzie pokazała, że mijają lata, zmieniają się premierzy i ministrowie obrony, a Polska jak nie była przygotowana do ewakuacji swoich obywateli…

2025-06-20 | Sławek Zagórski | 5 minut

Współpraca Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni z Google Cloud

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz spotkał się z Marcusem D. Jadotte, wiceprezesem ds. Relacji z Rządem i Polityki Publicznej w Google Cloud.

2025-06-27 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Sprzęt łączności specjalnej do naprawy

2. Regionalna Baza Logistyczna opublikowała informację o uruchomieniu postępowania przetargowego na naprawy, konserwację, przeglądy oraz pozostałe usługi utrzymujące w sprawności technicznej sprzęt łączności specjalnej…

2025-06-18 | Rafał Muczyński | 10 minut

Wielka Brytania uhonorowała gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego

W Warszawie odbyła się uroczystość uhonorowania gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego oraz 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej przez Rząd Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

2025-06-18 | Redakcja | 4 minuty

ZM Tarnów na obchodach w Dąbrowie Tarnowskiej

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wziął udział w Dąbrowie Tarnowskiej w obchodach 140. rocznicy urodzin generała Mariana Kukiela. Na wydarzeniu nie zabrakło też…

2025-06-02 | Redakcja | 4 minuty

Ministerstwo Obrony Finlandii wybrało ICEYE do zapewnienia wywiadu kosmicznego

Polsko-fińska spółka ICEYE oraz Ministerstwo Obrony Finlandii podpisały list intencyjny, który umożliwi fińskim siłom zbrojnym zakup satelitów SAR.

2025-06-27 | Redakcja | 4 minuty

Axiom Mission 4: Historyczny lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w kosmos

25 czerwca 2025 przejdzie do historii jako dzień w którym drugi Polak w naszej historii poleciał w kosmos. W ramach misji Axiom Mission 4, dr Sławosz Uznański-Wiśniewski…

2025-06-25 | Rafał Muczyński | 5 minut

Najważniejsze osiągnięcia prezydencji RP w Radzie UE w kluczowych obszarach w MON

Ministerstwo Obrony Narodowej podsumowało osiągnięcia polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej pomiędzy 1 stycznia a 30 czerwca 2025 w obszarach związanych z bezpieczeństwem.

2025-06-30 | Redakcja | 5 minut

Pierwszy transport australijskich Abramsów dla Ukrainy zauważony w Polsce

W mediach społecznościowych pojawiła się pierwsza fotografia z jednym z 49 czołgów M1A1SA Abrams jakie rząd australijski obiecał dostarczyć do Ukrainy. Transport miał zostać…

2025-06-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

Pierwsze radiostacje Comp@n-Z trafiły do Wojska Polskiego

Jak poinformowała Grupa WB, do Wojska Polskiego trafiła pierwsza partia radiostacji Comp@n-Z wyprodukowanych przez spółkę Radmor.

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

BC Arms na targach „GRANICE”

Spółka BC Arms zaprezentowała swoje i partnerów wyroby podczas VIII edycji Terenowych Targów Ochrony Granic – Tarcza Wschód „GRANICE”, które odbyły…

2025-06-30 | Redakcja | 1 minut

Bezzałogowce Bayraktar TB2 i FlyEye wesprą obławę Policji na zabójcę spod Limanowej

Na wniosek wojewody małopolskiego bezzałogowiec Bayraktar TB2 oraz zestawy FlyEye wesprą działania Policji związane z poszukiwaniem podejrzanego o podwójne zabójstwo, 57-letniego Tadeusza Dudy.

2025-06-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

Ambasador Kanady w Polsce otworzyła Europejski Hub Produkcyjny Galvion

Kanadyjska spółka Galvion poinformowała, że ​​Ambasador Kanady w Polsce Catherin Godin dokonała uroczystego otwarcia Europejskiego Hubu Produkcyjnego w Gdańsku.

2025-06-26 | Redakcja | 5 minut

Warsztaty WOT dla wojskowych pilotów dronów w Radomiu

Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej wraz z 6. Mazowiecką Brygadą Obrony Terytorialnej zorganizowało dwudniowe warsztaty dotyczące możliwości pozyskiwania i wykorzystania mikro BSP w Siłach…

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

Norwegia wycofuje z Polski system NASAMS, ale ponownie rozmieści F-35A

Ministerstwo Obrony Królestwa Norwegii poinformowało, że dziś kończy się misja baterii systemu przeciwlotniczego NASAMS w Polsce, ale jednocześnie ogłosiło ponowne rozmieszczenie samolotów wielozadaniowych…

2025-06-30 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Pierwsze radiostacje Comp@n-Z trafiły do Wojska Polskiego

Jak poinformowała Grupa WB, do Wojska Polskiego trafiła pierwsza partia radiostacji Comp@n-Z wyprodukowanych przez spółkę Radmor.

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

Warsztaty WOT dla wojskowych pilotów dronów w Radomiu

Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej wraz z 6. Mazowiecką Brygadą Obrony Terytorialnej zorganizowało dwudniowe warsztaty dotyczące możliwości pozyskiwania i wykorzystania mikro BSP w Siłach…

2025-06-30 | Redakcja | 3 minuty

BC Arms na targach „GRANICE”

Spółka BC Arms zaprezentowała swoje i partnerów wyroby podczas VIII edycji Terenowych Targów Ochrony Granic – Tarcza Wschód „GRANICE”, które odbyły…

2025-06-30 | Redakcja | 1 minut

Autonomiczne i bezzałogowe systemy Łukasiewicz – PIAP na poligonie OPEX 2025 we Włoszech

Podczas kampanii eksperymentalnej HEDI OPEX 2025 na włoskim poligonie CEPOLISPE, Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP testuje rozwiązanie PIAP…

2025-06-28 | Redakcja | 4 minuty
Shooting

Akcesoria KRUK do polskich karabinków WBP Rogów już dostępne!

Polski producent cieszących się dobrą opinią karabinków typu AK Wytwórnia Broni Jacek Popiński (WBP Rogów) informuje o wprowadzeniu do swojej oferty akcesoriów…

2025-06-30 | Mariusz Piwowar | 3 minuty

Meprolight MMX3 i MMX4 – lekkie powiększalniki z dobrą optyką

Mepro MMX3 oraz MMX4, czyli nowa rodzina kompaktowych powiększalników od izraelskiego producenta. Jak wypadają w praktyce i w porównaniu do konkurencji?

2025-06-27 | Krzysztof Ptak | 8 minut

Akcesoria KRUK do polskich karabinków WBP Rogów już dostępne!

Polski producent cieszących się dobrą opinią karabinków typu AK Wytwórnia Broni Jacek Popiński (WBP Rogów) informuje o wprowadzeniu do swojej oferty akcesoriów…

2025-06-30 | Mariusz Piwowar | 3 minuty

Amunicja Prvi Partizan PPU dostępna w Parabellum

Sklep Parabellum wprowadza do oferty szeroką gamę amunicji Prvi Partizan – wśród niej rzadkie typy jak 7,92 mm x 33 Kurz…

2025-06-27 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Meprolight MMX3 i MMX4 – lekkie powiększalniki z dobrą optyką

Mepro MMX3 oraz MMX4, czyli nowa rodzina kompaktowych powiększalników od izraelskiego producenta. Jak wypadają w praktyce i w porównaniu do konkurencji?

2025-06-27 | Krzysztof Ptak | 8 minut

Savage Revel DLX – gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością

„Is that you, John Wayne? Is this me?” Bierzesz do rąk lewara – a zasadniczo karabinek dźwigniowy (obrzydliwa nazwa, czasem jej użyję…

2025-06-24 | Anna Mielczarek | 11 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw, cz. 4 – Wniosek o pozwolenie i plan B

W poprzedniej części cyklu „Strzelectwo od podstaw” skupiłem się na gromadzeniu dokumentów potrzebnych do złożenia wniosku o pozwolenie na broń, więc teraz pora na kolejny etap – wizytę…

2025-06-09 | Tomasz Karasiński | 23 minuty

IFRE 2025: Maskpol z kombinezonami i maskami przeciwgazowymi

Wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej spółka Maskpol zaprezentowała na V Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych KIELCE IFRE-EXPO część…

2025-06-17 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelnica Hubertus Chodzież zaprasza strzelców

Hubertus Chodzież, dystrybutor marki CZ w Polsce, zaprasza na swój obiekt położony w spokojnej, leśnej okolicy. Obiekt to kompleks łączący nie tylko zróżnicowane osie strzeleckie, ale również…

2025-06-11 | Michał Ihnatów | 6 minut

Strzelectwo od podstaw, cz. 4 – Wniosek o pozwolenie i plan B

W poprzedniej części cyklu „Strzelectwo od podstaw” skupiłem się na gromadzeniu dokumentów potrzebnych do złożenia wniosku o pozwolenie na broń, więc teraz pora na kolejny etap – wizytę…

2025-06-09 | Tomasz Karasiński | 23 minuty

Minister Sportu i Turystyki uchyla uchwałę PZSS

Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras uchylił uchwałę Zarządu Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego 27/2025 z dnia 26 marca 2025 roku w sprawie wprowadzenia…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Meprolight MMX3 i MMX4 – lekkie powiększalniki z dobrą optyką

Mepro MMX3 oraz MMX4, czyli nowa rodzina kompaktowych powiększalników od izraelskiego producenta. Jak wypadają w praktyce i w porównaniu do konkurencji?

2025-06-27 | Krzysztof Ptak | 8 minut

Savage Revel DLX – gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością

„Is that you, John Wayne? Is this me?” Bierzesz do rąk lewara – a zasadniczo karabinek dźwigniowy (obrzydliwa nazwa, czasem jej użyję…

2025-06-24 | Anna Mielczarek | 11 minut

Relacja z Aimpoint Product Familiarization Course

Na początku czerwca na strzelnicy CWKS Legia Warszawa w Rembertowie odbyło się szkolenie zorganizowane przez firmę Hubertus Pro Hunting, dystrybutora celowników optycznych marki Aimpoint.…

2025-06-26 | Tomasz Karasiński | 16 minut

21. urodziny sklepu Kolba już 28 czerwca!

Dnia 28 czerwca sklep Kolba obchodzi swoje 21. urodziny. I z tej okazji odbędzie się specjalne wydarzenie w ich salonie sprzedaży w Czeladzi i weekendowe promocje…

2025-06-18 | Michał Ihnatów | 1 minut
Adventure

Nowa jakość odzieży EDC od Kreatora – innowacje przetestowane w terenie

Polski producent Kreator zakończył projekt B+R, w ramach którego powstała nowa generacja odzieży EDC – trwała, funkcjonalna i przetestowana przez użytkowników w warunkach terenowych. Sprawdź,…

2025-06-26 | Redakcja | 2 minuty

Nowy sklep internetowy wydawnictwa WarBook

Wydawnictwo WarBook uruchomiło nowy sklep internetowy. Strona główna wita entuzjastów literatury wojennej, sci-fi i nie tylko nowym, czytelnym interfejsem.

2025-06-23 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Lynx Custom Knives – masywny taktyk z polskiej stajni

Czasem trafia w ręce coś, co od razu zdradza, że nie powstało na taśmie produkcyjnej. Nie przez przypadek, nie bo się sprzeda, tylko dlatego, że ktoś po drugiej stronie blachy i szlifierki…

2025-05-13 | Mateusz Sułek | 1 minut

Torba Helikon-Tex Field Tote już dostępna!

Nowości z Enforce Tac 2025 stopniowo pojawią się w ofercie Helikon-Tex. Field Tote to torba z linii Urban, która łączy cywilny styl z militarnym zacięciem.

2025-05-08 | Michał Ihnatów | 1 minut

Nowa jakość odzieży EDC od Kreatora – innowacje przetestowane w terenie

Polski producent Kreator zakończył projekt B+R, w ramach którego powstała nowa generacja odzieży EDC – trwała, funkcjonalna i przetestowana przez użytkowników w warunkach terenowych. Sprawdź,…

2025-06-26 | Redakcja | 2 minuty

Koszula hawajska od Helikon-Tex już w sklepach

Do dystrybucji trafia kolejna nowość Helikon-Tex z Enforce Tac 2025. Koszule hawajskie łączą klasyczny, tropikalny styl z militarnymi akcentami wplecionymi we wzór.

2025-05-15 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Kaukaz w ogniu – konflikt o Górski Karabach

27 września 2020 roku nastąpiło wznowienie walk na południowym Kaukazie między wojskami Azerbejdżanu a Ormianami zamieszkującymi Górski Karabach. Ostatnie starcia między tymi stronami miały miejsce w lipcu bieżącego roku, a sam konflikt na w obecnej skali trwa od 30 lat.

Górski Karabach przyjął w 2017 roku historyczną nazwę Królestwa Arcachu, ponieważ pierwotnie używana nazwa jest pochodzenia tureckiego – Kara bach – Czarny Ogród. Obecnie Arcach jest zamieszkany przez zaledwie 150 tys. osób i zajmuje 13% powierzchni Azerbejdżanu. Ma jednak ważne znaczenie geopolityczne, gdyż wraz z sąsiednim regionem Zangezoru blokuje połączenie Turcji z Azerbejdżanem. Z drugiej strony przedłuża też i to znacznie granicę armeńsko-irańską na rzece Araks. Znajduje się tu również Gandzasar – siedziba katolikosów – patriarchów ormiańskiego kościoła apostolskiego.

Toczący się od lat konflikt polityczny posiada też kontekst regionalny. Azerowie jako naród tureckojęzyczny wspierani są przez Turcję, natomiast Armenia należy do stworzonego przez Rosję sojuszu o nazwie Organizacja Układu o Zbiorowym Bezpieczeństwie. Ponadto, na jej terytorium znajduje się rosyjska baza wojskowa. Geograficzne położenie Armenii sprawia, że oprócz Rosji kraj ten nie ma alternatywy dla oparcia swojej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Sama Rosja jest wątpliwym sojusznikiem. Już fakt wspierania Azerbejdżanu poprzez dostawy systemów uzbrojenia podważa zaufanie Ormian do Moskwy. Jednakże, innego sojusznika Armenia nie ma.

Letni prolog

W lipcu bieżącego roku doszło do kolejnego wznowienia walk. Obie strony ogłosiły, że ich działania są jedynie reakcją na zachowanie nieprzyjaciela, jednak dziś możemy stwierdzić, że stroną, która rozpoczęła atak był Azerbejdżan. Do walk doszło w rejonie Tawusz w północnej Armenii. W kilkudniowych starciach, w których Azerbejdżan masowo używał m.in. zakupionych w Izraelu bezzałogowych statków latających, zginęło wówczas 12 żołnierzy azerskich oraz 6 wojskowych armeńskich.

Armenia ogłosiła zwycięstwo z uwagi na zabójstwo wysoko postawionego azerskiego generała (niektóre źródła mówią o dwóch oficerach tej rangi) oraz fakt zestrzelenia kilkunastu bezzałogowców używanych przez siły zbrojne Azerbejdżanu. Doprowadzono również do przesunięcia punktów kontroli na górze Karadasz.

O ile lipcowe walki można uznać za sukces Armenii, o tyle w polityce międzynarodowej poniosła klęskę. Starcia objęły bowiem terytorium Armenii. Ziemie te, na podstawie Układu o Zbiorowym Bezpieczeństwie z Rosją, są objęte rosyjskimi gwarancjami.  W przypadku Arcachu, Rosjanie nie spieszą się z interwencją zbrojną, twierdząc, że Układ nie obejmuje tego państwa, które nie należy do Armenii i nie jest uznawane przez społeczność międzynarodową.

W lipcu z uwagi na naruszenie swojego terytorium Armenia wystąpiła do Rosji z prośbą o pomoc, która to została całkowicie zignorowana. Azerbejdżan nie ma takich problemów. W jego przypadku pełne poparcie ogłosiła Turcja. Nie ograniczyła się przy tym jedynie do politycznych przemówień i deklaracji, dostarczyła również różnorodne systemy uzbrojenia, w tym bezzałogowce, których zestrzeleniem chwaliła się Armenia. Po kilku dniach na terenie Azerbejdżanu przeprowadzono turecko-azerskie ćwiczenia wojskowe.

20 września prezydent Azerbejdżanu, Ilham Alijew, zaatakował słownie armeńskiego premiera, Nikola Paszyniana, stwierdzając, że negocjacje są pozbawione sensu. Sugerował jednocześnie wznowienie walk w ciągu najbliższych kilku dni. Jednocześnie pojawiły się informacje o tym, że Turcja przerzuca do Azerbejdżanu syryjskich dżihadystów z brygady Sultan Murad i innych oddziałów oskarżanych o liczne zbrodnie wojennej popełniane m.in. na terenie pogrążonej w konflikcie Syrii.

Nowe starcia

Walki wybuchły na nowo 27 września. Siłom azerskim udało się zdobyć kilka miejscowości i – najprawdopodobniej – strategiczne wzgórze w paśmie Murowdagu. Przez wzniesienie to przebiega jedna z dwóch strategicznych dróg łącząca Arcach z Armenią. Kontrola tego odcinka przez azerskie siły zbrojne uniemożliwia Armenii kontakt z Gorskim Karabachem.

Warto podkreślić, że również w tym przypadku stroną inicjującą starcia wydaje się być strona azerska. To ona pierwsza przeprowadziła mobilizację. Jednocześnie warto mieć na uwadze, że Azerbejdżan znajduje pod stałym naciskiem społecznym, który wymaga rozwiązania problemu niestabilnego regionu należącego do tego państwa. A jedynym dla nich rozwiązaniem jest likwidacja quasi-państwa i odzyskanie pełni kontroli nad własnymi terenami.

Atak azerski przebiegł wzdłuż tych samych linii, na których odbywały się walki w lipcu, co pozwala założyć, że działania sprzed trzech miesięcy były testem, pozwalającym wybadać słabe strony nieprzyjaciela, przed głównymi wydarzeniami. Po raz pierwszy od wojny z lat 1988 – 1994 pod ostrzałem znajduje się stolica nieuznawanego państwa – Stepanakert. Storna ormiańska potwierdziła śmierć 31 żołnierzy i dwóch cywilów (stan na 8 października). Niestety z uwagi na wojnę informacyjną prowadzoną przez obydwie strony, nie można z pewnością stwierdzić o wysokości strat ludzkich.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć i podkreślać, że obecnie nie są prowadzone działania zbrojne między Armenią i Azerbejdżanem. Konflikt dotyczy Azerbejdżanu i Arcachu (Górskiego Karabachu) przy wsparciu tej drugiej strony przez Armenię.

Nierówna walka

Jeżeli porówna się potencjał militarny obydwu państw to można odnieść wrażenie, że Armenia, nie wspominając już o Arcachu, stoi na przegranej pozycji.  Według Sztokholmskiego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI) w 2019 roku wydatki na zbrojenia Azerbejdżanu wyniosły 1 854 mln dolarów, co stanowiło 4 proc. PKB tego państwa. Budżet militarny Armenii wyniósł zaś 673,3 mln dolarów, które odpowiadały 4,9 proc. krajowego PKB. Łączne wydatki militarne Armenii w latach 2009 – 2018 wyniosły 4,36 mld dolarów, podczas gdy w analogicznym okresie, Azerbejdżan wydał 23,56 mld dolarów, co stanowi kwotę o 540% wyższą.

Na pierwszy rzut oka siły zbrojne obu stron konfliktu mogą wydawać się wyrównane. Arcach i Armenia dysponują ok. 65 tys. żołnierzy (20 tys. i 45 tys.), podczas gdy Azerbejdżan 70 tys. Pierwsze różnice uwidaczniają się już jednak w potencjale mobilizacyjnym. Azerowie mają w rezerwie 300 tys. osób, podczas gdy połączone państwa Ormian jedynie 210 tys.

Wojska lądowe Azerbejdżanu mają w wyposażeniu ok. 440 czołgów, w tym T‑55 (95 egz.), T‑72 (244) i T‑90S (100). Azerowie dysponują również 850 opancerzonymi wozami bojowymi BMP‑1, BMP‑2 i BMP‑3, BTR‑80A, BTR‑82A, MT‑LB i Matador oraz 122- i 152-mm systemami artyleryjskimi. Arsenał uzupełniają m.in. moździerze samobieżne, wyrzutnie ra­kiet przeciwlotniczych Grad, Smiercz, Kasirga, zestawy operacyjno‑taktyczne rakietowe Toczka  systemy przeciwlotnicze Krug, Osa, Strieła, Igła i inne.

[1] W. Górecki, Kaukaski Węzeł Gordyjski. Konflikt o Górski Karabach, [Ośrodek Studiów Wschodnich], red. A. Eberhardt, K. Strachota, M. Zarębska, T. Strzelczyk, Warszawa 2020, s.  miejsce i rok wydania, s. XX.

Kontynuacja konfliktu

Wracając do bieżącego konfliktu, po zajęciu strategicznego wzniesienia Murowdagu, azerska ofensywa wyhamowała. Nie udało się uderzyć w sam Arcach, który jest małą twierdzą otoczoną pierścieniem trzech linii fortyfikacji. Azerom nie udało się przerwać ani jednego. Za Karabachem przemawia naturalne ukształtowanie terenu. Duża liczba wzgórz, w których jest umieszczona artyleria, pozwala Ormianom na skuteczne zatrzymanie ofensywy Azerbejdżanu. Starcia przeszły w fazę walk pozycyjnych, polegających głównie na ostrzeliwaniu się ogniem artyleryjskim i operacjach za pomocą bezzałogowców.

Sytuacja zmieniła się 5 października wraz z ofensywą rozpoczętą przez Azerbejdżan. Efektem była utrata kontroli nad kilkoma miejscowościami, w tym prawdopodobnie nad Madagizem i Dżebraiłem. Weryfikacja stanu kolejny raz napotyka na trudności. Dodatkowo Ormianie zaprzeczają tym doniesieniom. Potwierdził je natomiast prezydent Azerbejdżanu, Alijew. W odpowiedzi strona ormiańska ostrzelała Gandże, największe miasto w regionie. Wartym zauważenia faktem jest sprawa zdjęć, które trafiły do Internetu przy okazji likwidacji strat w ostrzeliwanym mieście. Widnieją na nich żołnierze w tureckich mundurach, z tureckim oznakowaniem, chociaż oficjalnie Turcja nie wysłała wojsk w rejon walk ani nie bierze bezpośredniego udziału w działaniach. Informacje nie zostały potwierdzone przez Ankarę i Baku.

Sytuacja z 5.X.2020 roku

W nocy z 9 na 10 października doszło do rozmów pod przewodnictwem Rosji. Minister Spraw Zagranicznych FR, Siergiej Ławrow poinformował, że obie strony zgodziły się zawiesić działania militarne w południe 10 października. Miało to posłużyć wymianie jeńców i poległych. Rozejm został wielokrotnie złamany w ciągu następnych kilku godzin, o co wzajemnie oskarżały się obydwie strony.

Wnioski

  • Trudno mówić o szansach zawarcia pokoju między dwiema stronami. Od ponad 30 lat stan walki występuje na przemian z okresami zawieszenia broni. Nie może być jednak mowy o trwałym pokoju, ponieważ żadna ze stron nie jest tym zainteresowana. Azerbejdżan nie chce zgodzić się na formalne istnienie, dotychczas nieuznawanego państwa, na własnym terytorium. Akceptacja takiego stanu rzeczy spowodowałaby oderwanie się dwóch regionów zajmowanych przez Górski Karabach i stworzenie teoretycznie niepodległego państwa, które z przeczuciem graniczącym z pewnością, bardzo szybko opowie się za przyłączeniem do Armenii. Problemem w takiej sytuacji będę pozostałych siedem regionów, oderwanych w 1992 roku, które są formalną częścią Azerbejdżanu okupowaną przez Ormian. Nawet w przypadku powstania niepodległego i uznawanego przez społeczność międzynarodową Arcachu, pozostanie kwestia właśnie tych terenów łączących ormiańską enklawę z Armenią właściwą. Konieczność wytyczenia eksterytorialnej autostrady czy dalsze odrywanie ziem od Azerbejdżanu prowadziłoby do następnej wojny. Rozsądnym rozwiązaniem może być tzw. „Plan Ławrowa” polegający na zwrocie siedmiu okupowanych regionów Azerbejdżanowi, ale to jest nie do zaakceptowania dla Erywania.
  • W sferze realnej polityki na oderwanie się Górnego Karabachu w formie autonomii czy niepodległości nie będzie zgody władz Azerbejdżanu, dla których utrata kawałka kraju skończyła by się katastrofą polityczną. Podobnie sytuacja wygląda w Armenii. Jakakolwiek strata rejonów górskiego Karabachu będzie równoznaczna z upadkiem dotychczasowe rządu.
  • Ani Azerbejdżan, mimo przewagi nad Arcachem, nie jest w stanie go zająć, ani Ormianie przy wsparciu Armenii, nie będą w stanie zagrozić Azerbejdżanowi. Na podtrzymywaniu konfliktu zależy głównie Rosji i Turcji. Moskwa chce zmarginalizować znaczenie partnerów z Grupy Mińskiej. Nie może dopuścić do sytuacji, w której inny kraj będzie decydował o terenach uważanych przez Rosję za ich strefę wpływów. Uchodzi za gwaranta pokoju między Armenią a Azerbejdżanem, prowadząc rozmowy pokojowe i wymuszając zaprzestanie działań zbrojnych. Z drugiej strony destabilizuje region za pomocą dostaw uzbrojenia dla dwóch stron konfliktu. Rosja jest jedynym sojusznikiem Armenii w regionie, przy czym jest to sojusznik wyjątkowo niepewny. Świadczy o tym zignorowanie prośby Armenii o zwołanie posiedzenia OBWE. Sojusz z Rosją nie jest też gwarantem bezpieczeństwa Górskiego Karabachu, ponieważ dotyczy tylko Armenii a nie ormiańskiej enklawy, de factode jure znajdującej się w Azerbejdżanie. Celem nadrzędnym Rosji jest utrzymanie pozycji regionalnego lidera i jedynego decydenta w kwestii Kaukazu. Bardzo możliwy jest scenariusz, w którym Moskwa w zamian za wygaszenie konfliktu zmusi niezdolną do obrony Stepankertu Armenię do zrzeczenia się części terenów na rzecz Azerbejdżanu. Może to być nawet wzgórze Murowdag. Z punktu widzenia strategicznego, obszar o niewielkim znaczeniu, którego utrata umożliwi odsunięcie od władzy premiera Nikola Paszyniana, wyjątkowo niechętnego Moskwie.
  • Sama Rosja zwlekała z zaangażowaniem dyplomatycznym. Być może jest to spowodowanie koniecznością ograniczenia frontów działań. Zaangażowanie na Białorusi, w Syrii, w Libii, trwający konflikt na Ukrainie, koronawirus uderzający w państwo i kryzys ekonomiczny wywołany spadkiem cen surowców zmuszają Moskwę do ostrożnego otwierania nowych frontów. Najbardziej optymalnym dla Rosji rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do Górnego Karabachu sił pokojowych.
  • Z drugiej strony jest Turcja, angażująca się w działania Azerbejdżanu, tak silnie jak nigdy wcześniej nie miało to miejsca. Prezydent Erdogan nie ogranicza się już jedynie do dostarczania sprzętu wojskowego, czy organizowania ćwiczeń wspólnie z Azerami, ale zaapelował bezpośrednio do Ormian, aby rozliczali swój rząd z porażek na froncie.
  • Obydwie strony są skazane na utrzymanie status-quo. Azerbejdżan nie pogodzi się z utratą terytorium ani Armenia nie wyrazi zgody na stratę historycznych terenów i zamieszkujących je współbraci. Bieżący stan będzie utrzymywany za zgodą Rosji i Turcji, formalnie dążącej do wyparcia Ormian, a realnie gotowej zrezygnować ze spierania Azerów pod warunkiem uzyskania przewagi nad Rosją w innych regionach świata. Utrzymywanie wojny w zawieszeniu jest korzystne dla Moskwy. Zagrożenie wpycha Armenię w ręce Moskwy, jako jedynego sojusznika, o którego może się oprzeć, mimo, że jest on postrzegany jako zdradliwy i niepewny. Współpraca z Moskwą nie zapewni Erywaniowi zwycięstwa nad Azerbejdżanem, ale bez niej w bliższej lub dalszej perspektywie czasu, Azerowie w końcu zdobędą przewagę nad Górskim Karabachem.

 

Artykuł został pierwotnie opublikowany w MILMAG D&S 10/2020

X