Finlandia: Ostatni etap w programie HX

29 stycznia Dowództwo Logistyczne Sił Obronnych Finlandii (Puolustusvoimien logistiikkalaitos) wysłało zaproszenia do składania ostatecznych ofert (Request for Best and Final Offer) w programie zakupu 64 samolotów wielozadaniowych o kryptonimie HX, które zastąpią 62 myśliwce wielozadaniowe F/A-18 Hornet użytkowane przez wojska lotnicze (Suomen Ilmavoimat). Termin składania ofert minie 30 kwietnia 2021. Wybór oferenta ma nastąpić do końca roku, a zawarcie umowy w 2022, tak aby dostawy rozpoczęły się od 2025.

Rządowy komitet ds. polityki gospodarczej na styczniowym posiedzeniu poparł przesłanie zaproszeń do składania ostatecznych ofert. Do ich złożenia zakwalifikowano: amerykańską spółkę Boeing (z 50 jednomiejscowymi samolotami F/A-18E Super Hornet, 8 dwumiejscowymi F/A-18F Super Hornet i 14 dwumiejscowymi samolotami walki radioelektronicznej EA-18G Growler), amerykańską Lockheed Martin (z 64 F-35A Lightning II), francuską Dassault Aviation (z 64 jedno- i dwumiejscowymi Rafale B/C F3R), europejskie konsorcjum Eurofighter, reprezentowane przez Wielką Brytanię (z 64 jedno- i dwumiejscowymi Typhoon Tranche 4) i szwedzką spółkę Saab Defence and Security (z 64 jedno- i dwumiejscowymi JAS 39 Gripen E/F oraz samolotem wczesnego ostrzegania i dowodzenia GlobalEye) (Zgoda USA na samoloty do Finlandii, 2020-10-10;GlobalEye oferowany Finlandii, 2020-02-07;   Gripen E/F w programie HX, 2019-02-01).

Jak podkreśla Dowództwo Logistyczne, wynegocjowane warunki ofert wstępnych każdego z oferentów różnią się pod względem kosztów wprowadzenia samolotów do eksploatacji, potrzeb modernizacji infrastruktury naziemnej i wsparcia oraz integracji z systemami obronnymi państwa. Dlatego każdy z nich w zaproszeniu otrzymał limit ceny ostatecznej wynoszący około 9 mld EUR (40,57 mld zł) (Audyt fińskiego programu HX, 2020-06-23).

Program HX rozpoczęto formalnie 15 listopada 2015. Pierwsze zapytanie ofertowe wysłano jeszcze w grudniu. Wstępne oferty wpłynęły do 22 listopada 2016. Przegląd propozycji trwał do kwietnia 2017, po czym wystosowano zaproszenie do składania wstępnych ofert. Faza przetargowa w programie HX rozpoczęła się wiosną 2018, kiedy Dowództwo Logistyczne Sił Obronnych przesłało zaproszenie do negocjacji. W październiku 2019 przesłano zaktualizowane zapytanie ofertowe (RFQ), a odpowiedzi na nie wpłynęły w styczniu 2020. Pomiędzy 9 stycznia a 26 lutego 2020 oferowane konstrukcje zostały przetestowane w Finlandii (z bazy lotniczej Pirkkala), w celu przejrzystego i miarodajnego porównania ofert (Fińskie próby HX Challenge, 2020-01-05).

Parlament Finlandii (Eduskunta) zatwierdził kwotę 9,4 mld EUR (42,38 mld zł) na realizację programu HX, w tym na zakup samolotów, uzbrojenia, symulatorów, wsparcie techniczne oraz eksploatacyjne. Dodatkowo, przyznano 21 mln EUR (94,67 mln zł) na pokrycie kosztów związanych z przygotowaniem procedury zakupowej, a 579 mln EUR (2,61 mld zł) zostanie zarezerwowane w budżetach obronnych na następne pięć lat, tak aby zagwarantować dalszą realizację programu przez kolejnych decydentów (Finlandia zwiększa budżet obronny o 54%, 2020-09-18).