Defence & Space

Wsparcie techniczne dla polskich i australijskich Abramsów

Departament Obrony USA udzielił zamówienia spółce General Dynamics Land Systems na wsparcie techniczne dla czołgów rodziny M1 Abrams, pozostających w służbie w Polsce…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Miliard dolarów na wsparcie produkcji pocisków JASSM i LRASM

Departament Obrony USA udzielił zamówienie spółce Lockheed Martin o wartości niemal 1 mld USD na wsparcie produkcji seryjnej lotniczych pocisków manewrujących JASSM i przeciwokrętowych…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Szkoleniowa dziura. Problem, którego nie widać

Stan szkolenia specjalistycznego w Siłach Zbrojnych cały czas pozostaje wyzwaniem. Wciąż w wielu aspektach brakuje odpowiedniego sprzętu i wyposażenia.

2025-07-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Blackout w Hiszpanii – rozmowa o energetyce z ekspertami Forum Energii

Niedawny blackout w Hiszpanii przywrócił na nagłówki mediów i usta obywateli temat bezpieczeństwa energetycznego Polski. W obecnej sytuacji geopolitycznej jest to szczególnie żywa kwestia, a brak…

2025-07-16 | Tadeusz Jakliński | 28 minut

Orion: „Mnożnik siły”, który doprowadził IDF do niezrównanej przewagi na lądzie

Orion, opracowany przez firmę Asio Technologies we współpracy z wydziałem technologicznym Sił Obronnych Izraela (IDF) i w pełni wdrożony operacyjnie przez IDF, na nowo zdefiniował współczesne pole…

2025-07-10 | Redakcja | 5 minut

Współpraca Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni z Google Cloud

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz spotkał się z Marcusem D. Jadotte, wiceprezesem ds. Relacji z Rządem i Polityki Publicznej w Google Cloud.

2025-06-27 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II RP

W piątek, 11 lipca 2025, w Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej, z udziałem wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, sekretarza stanu w MON Pawła…

2025-07-11 | Redakcja | 5 minut

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

ICEYE prezentuje Flood Rapid Impact – narzędzie wykorzystujące AI do szybkiego reagowania na powodzie

Polsko-fińska spółka ICEYE, specjalista w zakresie satelitarnych rozwiązań wspomagających zarządzanie skutkami katastrof naturalnych, ogłosiła wprowadzenie produktu Flood Rapid Impact (FRI).

2025-07-15 | Redakcja | 6 minut

Airbus otrzymał kontrakt Hisdesat na budowę hiszpańskich satelitów PAZ-2

Spółka Airbus Defence and Space została wybrana na głównego wykonawcę w zakresie opracowania i produkcji dwóch nowych satelitów radarowych PAZ-2 dla spółki Hisdesat…

2025-07-09 | Redakcja | 3 minuty

Wiceszef MON na 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy

Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski w formule wirtualnej wziął udział w 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (UDCG), któremu przewodniczyli ministrowie obrony Wielkiej…

2025-07-22 | Redakcja | 1 minut

Cztery ukraińskie samoloty naruszyły przestrzeń rumuńską podczas rosyjskiego ataku

Ministerstwo Obrony Rumunii poinformowało, że cztery ukraińskie samoloty wojskowe naruszyły w nocy jej przestrzeń powietrzną podczas trwania rosyjskiego ataku dronowego w pobliżu granicy…

2025-07-21 | Rafał Muczyński | 5 minut

Miliard dolarów na wsparcie produkcji pocisków JASSM i LRASM

Departament Obrony USA udzielił zamówienie spółce Lockheed Martin o wartości niemal 1 mld USD na wsparcie produkcji seryjnej lotniczych pocisków manewrujących JASSM i przeciwokrętowych…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Northrop Grumman z umową na wsparcie irackich samolotów Cessna

Departament Obrony USA udzielił zamówienia rodzimej spółce Northrop Grumman na usługi wsparcia logistycznego lekkich samolotów Cessna 172 Skyhawk i AC/RC-208 Caravan w wojskach…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Dwóch dostawców nowych partii policyjnych łodzi patrolowych

Komenda Główna Policji udzieliła zamówienia spółkom Sportis oraz Parker Poland na dostawy kolejnych partii policyjnych łodzi patrolowych typu RIB (Rigid Inflatable Boat).

2025-07-17 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Wsparcie techniczne dla polskich i australijskich Abramsów

Departament Obrony USA udzielił zamówienia spółce General Dynamics Land Systems na wsparcie techniczne dla czołgów rodziny M1 Abrams, pozostających w służbie w Polsce…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Miliard dolarów na wsparcie produkcji pocisków JASSM i LRASM

Departament Obrony USA udzielił zamówienie spółce Lockheed Martin o wartości niemal 1 mld USD na wsparcie produkcji seryjnej lotniczych pocisków manewrujących JASSM i przeciwokrętowych…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Wsparcie techniczne dla polskich i australijskich Abramsów

Departament Obrony USA udzielił zamówienia spółce General Dynamics Land Systems na wsparcie techniczne dla czołgów rodziny M1 Abrams, pozostających w służbie w Polsce…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Miliard dolarów na wsparcie produkcji pocisków JASSM i LRASM

Departament Obrony USA udzielił zamówienie spółce Lockheed Martin o wartości niemal 1 mld USD na wsparcie produkcji seryjnej lotniczych pocisków manewrujących JASSM i przeciwokrętowych…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

MON o obchodach Święta Wojska Polskiego 2025

Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało pierwsze szczegóły obchodów tegorocznego Święto Wojska Polskiego, które odbędzie się pod hasłem Dziękujemy za Waszą służbę.

2025-07-22 | Redakcja | 3 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty
Shooting

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

Zwalniacze Primatia/Kagwerks dostępne w RP Arms

Do sklepu RP Arms dotarła dostawa powiększonych zwalniaczy zamka Primatia (wcześniej Kagwerks) do najpopularniejszych modeli pistoletów samopowtarzalnych.

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 1 minut

Nowe karabinki Smith & Wesson M&P 15 AXE

Smith & Wesson wprowadza do katalogu cywilnej broni karabinki AR-15 rodziny M&P 15 AXE. Młodsi bracia popularnych modeli linii Sport to bardziej…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 6 minut

Ćwierć wieku na służbie: Rosyjski pistolet maszynowy SR2 Wieriesk

Pistolet maszynowy SR2 Wieriesk, przyjęty przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej 25 lat temu, cieszy się nadal dużym popytem.

2025-07-17 | Dariusz Borkowski | 2 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Bestiariusz Wędrowca: kleszcze

Kleszcze i choroby odkleszczowe, jak pogoda, mogą stanowić świetny temat do rozmów przy popołudniowej herbatce lub ognisku z kiełbaskami na szczycie góry. Mówimy: „O!…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 1 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut
Adventure

Adventure Menu – awaryjny zapas wody Emergency Water Box

Spółka Adventure Menu urozmaica kolekcję awaryjnych racji żywnościowych o Water Box – zestaw zawierający ponad 15 litrów sterylizowanej wody o 50-letniej ważności…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk, co uważam…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe. Jedną ze składowych…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Promocje nawet do -50% w sklepie Helikon-Tex

Helikon-Tex ogłosił, że od dzisiaj do 21 lipca każdy klient może zgarnąć sprawdzony sprzęt z rabatem sięgającym -50%.

2025-07-08 | Redakcja | 2 minuty

Helikon-Tex przedstawia: zestawy dla strzelców szyte na miarę

Wraz z nabierającym rozpędu sezonem strzeleckim Helikon-Tex postanowił pomóc strzelcom w wyborze niezbędnego sprzętu i akcesoriów w zależności od rodzaju sportu, który uprawiają.

2025-07-01 | Mariusz Piwowar | 5 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Helikon-Tex Traveler Enlarged – terenowy tron?

Ktoś może twierdzić, że survival, bushcraft i w ogóle lasobuszowanie „liczy się” tylko wtedy, kiedy znosimy niewygody, hartujemy się, planowo marzniemy i w ogóle. W porządku, szanuję…

2025-07-13 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia oraz wyzwania,…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

„300” Zacka Snydera contra prawdziwi hoplici

Po odebraniu złej wróżby, wbrew opinii przekupnych polityków, król Sparty Leonidas poszedł pod Termopile walczyć z Persami, prowadząc ze sobą 300 Spartan. Po drodze przyłączyło się do nich kilku(nastu?) Fokijczyków i razem przez kilka dni – uderzając z nagimi torsami na potężną armię perską – zamierzali powstrzymać króla królów przed podbiciem Grecji. Tak można opisać treść filmu, który oparty jest (częściowo) na zmitologizowanym pojęciu o bitwie pod Termopilami i hoplitach greckich. A jak to było naprawdę? Jakiego wyposażenia używał hoplita? Czy Spartanie byli jedynymi, sprawnymi wojownikami w Grecji? I czy już w 480 r. p.n.e. miecz był główną bronią Europejczyków?

Spis treści podcastu

Odcinek podcastu MILMAG Historia “300 Zacka Snydera contra prawdziwi hoplici” odsłuchasz także na Spotify.

 

00:00 – Wstęp do podcastu
00:55 – Wstęp do odcinka
01:15 – Czy filmy fabularne mogą uczyć historii?
07:20 – Czy „300” w ogóle daje podstawę do rozmowy o historii?
09:47 – Spoiler alert i zastrzeżenie – zaczynamy omawiać film
10:36 – Czym i jak wychowywano Spartiatę i w jakim wieku zaczynał zabijać?
17:57 – Czy Spartiata był zawodowym żołnierzem, a inni Grecy tylko amatorami?
21:51 – Tysiąc, a nie trzystu, Fokijczycy i inni Grecy pod Termopilami
25:30 – Przegrana sprawa? Grecy i wróżby. Trzystu wybranych?
27:51 – Zamiary Leonidasa, armia perska i Nieśmiertelni
33:34 – Nosorożce i proch? Przebieg bitwy pod Termopilami (tej z 480 r. p.n.e.), taktyka Greków i zapomniani bohaterowie
40:02 – Ekwipunek hoplitów
41:11 – Z gołą klatą, czy w pancerzu? Inspiracja greckim malarstwem wazowym
43:34 – Z czego składa się hoplita? Pancerze – dzwonowy, chalkochitonon thorax, linothorax
46:31 – Nagolennice i hełmy
48:36 – Tarcza argiwska – hoplon. Podstawa uzbrojenia ochronnego hoplity
49:41 – Falanga – sposób walki hoplitów
51:27 – Peleryny spartańskie
52:19 – Broń hoplity: włócznia „doru” i miecze: machaira oraz falcata
55:41 – Periojkowie, czyli peltaści – lekkozbrojni armii greckich
56:37 – O falandze jeszcze trochę
58:08 – Podsumowanie i pożegnanie

Galeria

Kadr z filmu „Władca Pierścieni: Dwie wieże” w reżyserii Petera Jacksona. W centralnej części postacie Rohańczyków w hełmach inspirowanych tak zwanymi hełmami okularowymi, znanymi ze znalezisk skandynawskich. Elementy zbroi łuskowych też nie należą do rzadkości wśród pamiątek po wikingach. Jest to przykład inspiracji historycznej, z której korzystali twórcy dzieła fantastycznego.
Kard z filmu „300” w reżyserii Zacka Snydera. Filmowa wizja starcia nastolatka z wilkiem. Polowanie było istotną częścią wychowania spartańskiej młodzieży.
Mapa ukazuje współczesną (niebieska linia ciągła) oraz starożytną (innego koloru linia przerywana) linię brzegową w rejonie Termopil – Gorących Wrót. Jak widać, przejście było rzeczywiście bardzo wąskie. Fot: cw
Kard z filmu „300” w reżyserii Zacka Snydera. Filmowa wizja wyglądu armii perskiej. Wcale nie taka zła, przynajmniej z początku.
Rysunek wykonany na podstawie znalezisk archeologicznych oraz starożytnych malunków, w tym szczególnie fryzów z pałacu w Suzie, przedstawia perskiego Nieśmiertelnego.
Fot: Warry J., Armie świata antycznego, Warszawa 1995, s. 38.
Mapa ukazuje przebieg bitwy pod Termopilami w pierwszym i drugim dniu walki. Rysunek i opis przedstawiają taktykę Greków: pozorowane odwroty i kontrnatarcia. Fot: cw
Mapa ukazuje ostatnie fazy bitwy pod Termopilami, najpierw atak Greków, potem finałową walkę na pagórku Kolonos. Fot: cw

Dygresja: wziąwszy pod uwagę, że Termopile to nie miejscowość, tylko lokacja naturalna, forma geologiczna (przesmyk lądowy pomiędzy morzem a masywem górskim), właściwie powinniśmy mówić o bitwie W Termopilach, jednak forma „POD”, zwykle stosowana do oznaczenia bliskości jakiegoś miasta czy nawet wsi, po prostu utarła się i pozostała w historiografii na stałe. Nie uważam, żeby w imię dokładności i ścisłości warto było z tym walczyć. Po prostu trzeba zapamiętać, że Termopile to nie miasto.

Kadry z filmu „300” w reżyserii Zacka Snydera. Filmowa wizja pozbawia Spartiatę pancerza.
W greckim malarstwie wazowym, czy też na innej ceramice, nierzadko pojawiają się sceny, w których hoplici walczą prawie nago, albo w hełmach i nagolennicach z tarczami, ale bez ubrania. Fot: cw
Znaleźć można również sceny takie jak ta, w których wojownicy co prawda mają na sobie pancerze, ale nadal nie posiadają ubrań a co najważniejsze, ich podbrzusza są odsłonięte. Oba te rodzaje przedstawień, przez część naukowców interpretowane są jako wyraz kultu chtonicznego bądź fallicznego. Fot: cw
Równie często jednak możemy oglądać sceny takie jak ta, w której wojownicy są nie tylko kompletnie opancerzeni, ale też w pełni ubrani. Fot: cw
Tak samo jak w średniowieczu, w Grecji obowiązywał obyczaj prezentystycznego (zgodnego ze wzorcami danych czasów), przedstawiania wojowników. Z tej przyczyny, powyższa rycina przedstawiająca Achillesa pokonującego królową Amazonek Pentezyleę (scena mityczna), jest dla nas pełna informacji. Heros ma na sobie kompletny ekwipunek hoplity. Widać, że jego tarcza jest wypukła. Jego hełm przedstawia formę attycką, przy boku widać rękojeść miecza xiphos a pancerz to napierśnik torsowy, tak zwany pancerz atlety, zaopatrzony w pteryges. Pod jego nogami upada na ziemię machaira, zapewne upuszczona przez Amazonkę. Królowa nosi pancerz typu linothorax, a jej odwrócona tarcza pozwala zaobserwować sposób jej mocowania na przedramieniu. Oboje wojownicy pod pancerzami noszą tuniki, czyli chitony. Ten wspaniały rysunek ukazuje nam znaczną część elementów wyposażenia, o których mówimy w tym materiale.
Fot: Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, s. 22.
Grecki pancerz torsowy, tak zwany „atlety” z V w. p.n.e., a więc z okresu kiery rozegrała się bitwa pod Termopilami.
Fot: Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, s. 50.
Fragment rysunku przedstawia pancerz typu linothorax. Całkiem możliwe, że Grecy nauczyli się wykonywać jakie, służąc jako najemnicy w armiach egipskich. Pancerz wykonany z płótna był o wiele tańszy a co za tym idzie popularniejszy wśród wojowników, niż metalowe napierśniki.
Fot: Szubelak B., Hoplita grecki w VII-V w. p.n.e. Studium bronioznawcze, Zabrze 2007, s. 30.
Dwa, zamożne, wzory hełmu greckiego: po lewej attycki, po prawej koryncki. Oba rysunki przedstawiają znaleziska z V w. p.n.e.
Fot: Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, s. 38.
Hełm późnokoryncki z wycięciami na uszy, a obok niego, najpospolitszy hełm grecki typu pylos (pilos).
Fot: Warry J., Armie świata antycznego, Warszawa 1995, s. 45.
Dwa, nieco odmienne, hełmy korynckie w uboższej odmianie bez pióropuszy.
Fot: Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, s. 32, 35.
Dwa groty oraz „zabójca jaszczurek”, czyli przeciwwaga dla grotu, użytkowane we włóczniach greckich.
Fot: Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, s. 56.
Kard z filmu „300” w reżyserii Zacka Snydera. Filmowa wizja greckiego miecza – czasem też nazywanego (niezbyt poprawnie) nożem bojowym – czyli machairy.
Znaleziska archeologiczne uzbrojenia greckiego. U góry machaira (makhaira), poniżej dwa ułomki xiphosów. Fot: cw
Współczesna, pełna rekonstrukcja machairy. Istniały odmiany tej broni o węższej i dłuższej głowni. „Kopis” to inna nazwa tej samej broni.
Fot: Górewicz I.D., Miecze Europy, Szczecin – Warszawa 2015, s. 39.
Współczesna, pełna rekonstrukcja xiphosu, najczęściej użytkowanego miecza greckiego.
Fot: Górewicz I.D., Miecze Europy, Szczecin – Warszawa 2015, s. 37.
Kard z filmu „300” w reżyserii Zacka Snydera. Filmowa wizja ustawienia falangi wcale nieźle oddaje tę formację w szyku ścisłym, gotowym do przyjęcia walki. Pierwsze dwa szeregi wojowników są gotowe uderzyć, dalsze czekają na moment wejścia do boju. Dobrze są też oddane tarcze, na których wyobrażona jest grecka litera Lambda, która stanowiła herb Sparty.
Malunek na wazie ceramicznej ukazuje starożytny sposób przedstawienia falangi. Tu scena starcia armii dwóch poleis greckich. Oddaje ona zwyczaj malowania na tarczach wyobrażeń różnych stworzeń. Niejednokrotnie była to głowa Meduzy, którą na swojej tarczy (Egidzie) miała nosić Atena. Był to zarówno zabieg o charakterze magicznym, jak i wyraz czci dla głównego bóstwa wojennego Greków. Fot: cw
Na zakończenie, rysunek przedstawiający hoplitę w pełnym, średnio-zamożnym ekwipunku. Ma na sobie hełm koryncki z pióropuszem, pancerz linothorax z podwójnymi pteryges oraz łuskowym wzmocnieniem na brzuchu, oraz nagolennice. Pod pancerzem nosi tunikę: chiton. Wypukłą tarczę zdobi wyobrażenie twarzy męskiej, mającej cechy Greka i demona. Spod tarczy widać końcówkę pochwy miecza – xiphosu – wyobrażonego obok. Włócznia (doru), zaopatrzona jest we wrzecionowaty, choć dość krótki grot oraz graniastą przeciwwagę – zabójcę jaszczurek. Poniżej połowy długości drzewca dostrzec można oplot. Hoplita przeciętny, ale „jak się patrzy”.
Fot: Warry J., Armie świata antycznego, Warszawa 1995, s. 45.

Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do kolejnych odcinków podcastu MILMAG Historia.

Źródła

Herodot, Dzieje, tłum. i oprac. S. Hammer, Warszawa 2011.
Bravo B., Wipszycka E., Historia starożytnych Greków, t.1: Do końca wojen perskich, Warszawa 1988.
Everson T., Warfare in Ancient Greece. Arms and armour from the Heroes of Homer to Alexander the Great, Sutton 2004.
Górewicz I.D., Miecze Europy, Szczecin – Warszawa 2015
Hanson V.D., The Western Way of War: Infantry battle in Classical Greece, Londyn 1989.
Kostuch L., Uzbrojona bogini. Żeńskie bóstwa wojenne w historii starożytnych Greków, Kielce 2012.
Kościelniak K., Zarys sztuki wojennej świata starożytnego, Toruń 2009.
Pod znakami Marsa i Aresa, red: E. Dąbrowa, Kraków 1995.
Szubelak B., Hoplita grecki w VII-V w. p.n.e. Studium bronioznawcze, Zabrze 2007.
Warry J., Armie świata antycznego, Warszawa 1995.
Woźniak M.A., Armie starożytnej Persji, Zabrze 2010.
Żygulski Z. jun., Broń starożytna, Warszawa 1998.
Zdjęcia:
Przy reprodukcjach rycin i fotografii publikowanych w książkach, źródło podano w formie przypisu w stylu niemieckim: nazwisko autora, tytuł, miejsce i data wydania, numer strony.
Kadry z filmu „300” w reżyserii Zacka Snyder’a oraz „Władca Pierścieni: Dwie wieże” w reżyserii Peter’a Jackson’a: filmweb.pl (w tym zdjęcie w leadzie).
Cw – commons.wikimedia.org, lic. CC BY-SA 3.0, CC BY-SA 4.0, lub domena publiczna (dp).

X