W piątek, 30 maja 2025, dowództwo NAVSEA (Naval Sea Systems Command) amerykańskiej Marynarki Wojennej (US Navy), w imieniu Departamentu Obrony USA, podpisało umowę o wartości 536 749 731 USD (2,01 mld zł) ze spółką NorthStar Maritime Dismantlement Services LLC, z siedzibą w Vernon w Vermont, która w stoczni Mobile w Alabamie zezłomuje kadłub wycofanego z eksploatacji atomowego lotniskowca eks-Enterprise (CVN-65), typu Enterprise.
Lipiec 2018: wycofany ze służby eks-Enterprise (CVN-65) i lotniskowiec nowej generacji USS Gerald R. Ford (CVN-78) typu Ford w stoczni Newport News Shipbuilding / Zdjęcie: Mass Communication Specialist 2nd Class Kiana A. Raines, US Navy
Kontrakt ten został udzielony w drodze przetargu za pośrednictwem modułu przetargowego Procurement Integrated Enterprise Environment, z trzema otrzymanymi ofertami.
Na jego mocy kadłub dawnego okrętu zostanie zdemontowany w całości, a wszystkie powstałe materiały zostaną odpowiednio poddane recyklingowi lub utylizacji. W szczególności materiały niebezpieczne, w tym niskoaktywne odpady radioaktywne, zostaną zabezpieczone i bezpiecznie przetransportowane w celu utylizacji w autoryzowanych, licencjonowanych lokalizacjach. Termin zakończenia złomowania wyznaczono na listopad 2029.
Fundusze w w wysokości 533 749 731 USD (1,999 mld zł) pochodzą z budżetu obronnego NDAA na rok fiskalny 2025 ze środków US Navy na operacje i konserwację. Zostały przyznane w momencie zawarcia umowy i wygasną z końcem bieżącego roku fiskalnego (do 30 września 2025).
Przypomnijmy, że 5 września 2023, po 11 latach prac analitycznych Departament US Navy i Departament Energii USA wskazały metodę złomowania kadłuba lotniskowca, w tym jego nuklearnego zespołu napędowego, wycofanego z aktywnej służby 1 grudnia 2012.
W ramach prac analitycznych pt. Disposal of Decommissioned, Defueled Naval Reactor Plants from USS ENTERPRISE (CVN 65) (DOE/EA-1889) ostatecznie zdecydowano o wyborze jednej z trzech branych pod uwagę opcji i powierzeniu prac związanych z siłownią jądrową prywatnemu wykonawcy, dzięki temu zostanie zwolnione miejsce w należącej do Northrop Grumman stoczni Newport News Shipbuilding w Newport News w stanie Wirginia, gdzie jednostka stoi zacumowana od 2017 (przez ten czas rozpoczęto proces częściowej dezaktywacji).
Jeśli chodzi o metodą utylizacji to wybrano opcję Alternative 3 jako najtańszą i najmniej skomplikowaną. Zakłada, że spółka Modern American Recycling and Radiological Services, LLC (MARRS) zajmie się demontażem i utylizacją ośmiu okrętowych siłowni jądrowych Westinghouse A2W (są to reaktory wodne ciśnieniowe drugiej generacji, które były zasilane ponad 93-procentowym wzbogaconym uranem-235). Choć pręty paliwowe usunięto w grudniu 2016, a okręt dezaktywowano (usunięto z niego materiały niebezpieczne) do 10 kwietnia 2018, obecnie do usunięcia pozostały komponenty elementów układu napędowego, w tym przede wszystkim tych które miały kontakt z promieniowaniem przenikliwym tzw. LLRW (low-level radiological waste).
LLRW zostaną usunięte i zdemontowane na setki sztuk i wysłane do magazynów odpadów jądrowych w jednym z trzech miejsc: Energy Solutions w Clive w Utah, Waste Control Specialists w Andrews w Teksasie oraz DOE Savannah River Site w Aiken w Karolinie Południowej.
Całkowity koszt złomowania Enterprise oszacowano na ponad 1 mld USD (3,74 mld zł), a przyznanie przedmiotowej umowy zostało opóźnione, gdyż 12 listopada 2024 pojawił się sprzeciw lokalnej Izby Handlowej dotyczący planów realizacji tych prac w Mobile, gdyż jak twierdzono zaszkodzi to reputacji miasta.
Warto zauważyć, że doświadczenia ze złomowania atomowego lotniskowca zostaną wykorzystane przy podobnych pracach, które będą czekać w najbliższych dziesięcioleciach wszystkie okręty typu Nimitz. Zwłaszcza, że 13 marca br. dowództwo NAVSEA podpisało umowę o wartości 22,31 mln USD (wówczas 84,53 mln zł) ze spółką stoczniową Huntington Ingalls Inc. na rozpoczęcie przygotowań do dezaktywacji i usunięcia paliwa jądrowego z reaktorów USS Nimitz (CVN-68). Bandera z pierwszego z 10 okrętów tego typu ma zostać spuszczona w maju 2026, po 51 latach służby w US Navy.