Po trwającej ponad pół roku restauracji na ekspozycję krakowskiego Muzeum Lotnictwa (MLP) powraca, świętujący 86-te urodziny, zabytkowy szybowiec IS-A Salamandra ( SM-1 z powrotem na ekspozycji Muzeum Lotnictwa ).

IS-A Salamandra po zakończeniu prac konserwatorskich

Salamandra to jednomiejscowy szybowiec przejściowy (pomiędzy szkolnym a treningowym o konstrukcji całkowicie drewnianej. Został skonstruowany  przez inż. Wacława Czerwińskiego w 1936. Prace były prowadzone w Wojskowych Warsztatach Szybowcowych znajdujących się na terenie Lotniska Rakowice Czyżyny, gdzie obecnie jest zlokalizowane MLP. W WWS i w Lwowskich Warsztatach Lotniczych zbudowano 180 Salamander. Był to udany i lubiany szybowiec, używany w polskich szkołach szybowcowych i eksportowany do Jugosławii, Finlandii, Francji, Estonii, Rumunii oraz Węgier. W 1938 roku pilot Burak wykonał na Salamandrze lot trwający 11 h 15 min. Salamandry zdobyte przez Niemców na polskich szybowiskach w 1939 roku używane były w Chorwacji.

Pojedynczy szybowiec  przetrwał drugą wojnę światową w Szkole Szybowcowej w Goleszowie. Na podstawie tego egzemplarza po wojnie odtworzono dokumentację konstrukcyjną i ponownie uruchomiono produkcję IS-A. W 1946 roku rozpoczęto produkcję seryjną. Pierwsza partia liczyła 5 szybowców i została wykonana w Instytucie Szybownictwa. Od nazwy tego Instytutu pochodzi skrót IS przed nazwami pierwszych polskich powojennych szybowców. Następną serię wyprodukowały warsztaty szybowcowe w Jeżowie – 75 sztuk, oznaczonych jako Salamandra 48.

Szybowiec poddawany zabiegom konserwatorskim / Zdjęcia: Muzeum Lotnictwa Polskiego

W porównaniu z przedwojennym pierwowzorem IS Salamandra miała ulepszoną konstrukcję i zmodyfikowaną technologię budowy. Na skutek doświadczeń
i uwag pilotów stopniowo modyfikowano Salamandrę. Następna budowana w Jeżowie seria Salamandra 49 została wyposażona w hamulce aerodynamiczne. Dalsze modyfikacje polegały m.in. na zwiększeniu powierzchni usterzenia poziomego. Ostatnia seria, po zmianie usterzenia, nosiła oznaczenie Salamandra 53.

Wersja eksportowa Salamandra 53A była sprzedawana do Chin. Tam również budowano Salamandry na licencji od 1956. Na Salamandrze wzorowanych było wiele szybowców zbudowanych w Finlandii, Francji, Jugosławii i Kanadzie. Salamandry kolejnych serii były stosowane do masowego szkolenia lotniczego w latach 1947-1961. Łącznie wyprodukowano 264 sztuki, a ostatnie loty „Salamandra” wykonała w 1962 roku na szybowisku Żar. Salamandry służyły do doskonalenia umiejętności pilotów po ukończeniu szkolenia podstawowego. Była to na tyle udana konstrukcja, że posłużyła jako wzór do stworzenia kilku typów szybowców we Francji, Jugosławii i Finlandii.

Odrestaurowany eksponat to trzeci z pięciu egzemplarzy pierwszej powojennej serii produkcyjnej, zbudowany w Instytucie Szybownictwa w Bielsku-Białej w 1946 (numer seryjny 003, SP-322). Szybowiec, po zakończeniu eksploatacji, w 1955 trafił do Muzeum Techniki w Warszawie, a następnie w 1963 roku do Muzeum Lotnictwa.

Pod koniec 2021 roku podjęto decyzję o renowacji delikatnej drewnianej konstrukcji szybowca, który ze względu na swój stan ostatnie lata był przechowywany w muzealnych magazynach. Obecnie po przywróceniu pierwotnego wyglądu i malowania jest dostępny do oglądania na ekspozycji w Hangarze Głównym ( Muzeum Lotnictwa Polskiego odrestauruje kolejne eksponaty ).

/ Na podstawie informacji Muzeum Lotnictwa Polskiego