Opóźniona modernizacja
Wojsko Polskie zamierza zmodernizować do standardu Leopard 2PL 128 czołgów Leopard 2A4 dostarczonych w latach 2002-2004 oraz dodatkowo 14 kupionych w 2013 / Zdjęcie: Rheinmetall Landsysteme
W myśl porozumienia z 2015 za modernizację polskich Leopardów odpowiada konsorcjum spółek Polskiej Grupy Zbrojeniowej, na czele którego stoi ZM Bumar-Łabędy. W realizację przedsięwzięcia zaangażowany jest również niemiecki Rheinmetall Landsysteme (RLS), które odpowiedzialny jest m.in. za projekt modernizacji czołgów i przygotowanie dokumentacji technicznej. RLS miał też dostarczyć prototypy Leopardów 2PL, a także wesprzeć ZM Bumar-Łabędy w modernizacji 12 pojazdów partii przedseryjnej. Jej montaż miał pozwolić polskiemu producentowi na uzyskanie kompetencji niezbędnych do samodzielnej realizacji prac nad pozostałymi wozami.
Według pierwotnych założeń, partia 128 Leopardów 2PL miała trafić do Wojsk Lądowych do końca 2020, a kolejnych 14 rok później. Dziś wiadomo, że terminarz nie zostanie dotrzymany, a dostawy zmodernizowanych czołgów opóźni się o kilka lat. Ile dokładnie? Według zapewnień wojska i strony przemysłowej realizacja programu opóźni się o 2-3 lata. Nie wiadomo jednak, na ile szacunki te są miarodajne. Zwłaszcza, że Wojsko Polskie nie odebrało dotąd prototypów zmodernizowanych Leopardów.
Zapewnienia wojska i przemysłu
28 grudnia 2015 Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę o wartości 2,415 mld z Polską Grupą Zbrojeniową (PGZ) i ZM Bumar-Łabędy. Kontrakt obejmuje modernizację 128 czołgów Leopard 2A4 do standardu 2PL. 18 lutego 2016 PGZ zawarło porozumienie z Rheinmetall Landsysteme jako partnerem strategicznym. Pierwotna umowa zawierała opcję na modernizację dodatkowych 14 Leopardów 2A4. W maju 2018 podpisano aneks o wartości 300 mln zł obejmujący doprowadzenie wozów do standardu Leopard 2PL. Tym samym łączna liczba zmodernizowanych niemieckich czołgów średnich w ramach kontraktu zwiększyła się do 142 / Zdjęcie: Rheinmetall Group
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Inspektorat Uzbrojenia (IU) oraz PGZ trwa już seryjna modernizacja polskich Leopardów do standardu Leopard 2PL, pomimo opóźnień w dostawie prototypów czołgów. Nie jest tajemnicą, że notujemy opóźnienie w projekcie modernizacji czołgu Leopard 2A4 do wersji 2PL. Jesteśmy w fazie końcowych testów prototypu wykonanego przez niemieckiego partnera – firmę Rheinmetall. Wszystko wskazuje na to, że konfiguracja zmodernizowanego czołgu zostanie na początku marca br. zatwierdzona przez Zamawiającego, co uruchomi proces dostarczania do Sił Zbrojnych RP zmodernizowanych pojazdów według ustalonego z Zamawiającym harmonogramu, poinformowała PGZ w odpowiedzi na zapytanie Magazynu Militarnego MILMAG.
Istotny wpływ na tempo realizacji programu ma mieć m.in. zły stan techniczny czołgów przekazanych do modernizacji. Przedmiotem zawartej w 2015 roku umowy było m.in. przywrócenie przez Wykonawcę wszystkich modernizowanych czołgów do pełnej sprawności technicznej. Pierwotna wartość kontraktu obejmowała koszty przeprowadzenia weryfikacji stanu technicznego, a dopiero po jej przeprowadzeniu oraz dokonaniu częściowego demontażu czołgów, stało się możliwe określenie wysokości środków finansowych niezbędnych do zabezpieczenia procesu usprawnienia wszystkich 142 pojazdów. W oparciu o uzyskane wyniki, 24 grudnia 2019 roku, zawarto aneks do umowy zwiększający jej wartość o 568,9 mln złotych brutto do łącznej kwoty 3,29 mld złotych brutto, poinformował Magazyn Militarny MILMAG rzecznik prasowy Inspektoratu Uzbrojenia, mjr Krzysztof Płatek.
Inspektorat Uzbrojenia przekonuje, że nowy harmonogram dostaw zmodernizowanych Leopardów 2PL przewiduje przekazanie czołgów Wojsku Polskiemu do 2023, a więc 2-3 lata później, niż pierwotnie zakładano / Zdjęcie: Michał Jarocki
Stanowisko rzecznika IU potwierdza również PGZ. Odnośnie komunikatu Inspektoratu Uzbrojenia potwierdzamy, że umowa zawiera klika aneksów doprecyzowujących postanowienia w niej zawarte i jest to czymś naturalnym w relacjach wykonawca-zamawiający –zwłaszcza w projektach o tej skali i złożoności technicznej jak modernizacja czołgów Leopard 2A4. Termin realizacji umowy jest ważnym, aczkolwiek nie jedynym determinantem należytego jej wykonania branym przez jej strony pod uwagę. Historia kontraktów realizowanych przez zagraniczne koncerny zbrojeniowe o podobnym poziomie złożoności pokazuje, że zmiany terminów dostaw poszczególnych elementów czy całych systemów jest czymś naturalnym dla projektów tego rozmiaru.
W dalszej części komunikatu PGZ informuje, że naszą troską jest dostarczenie wyrobu zgodnego z wymaganiami Ministerstwa Obrony Narodowej i z przedstawicielami tego resortu ciężko pracujemy, aby zmodernizowane czołgi jak najszybciej dotarły do wojska. Niezależnie od badań prototypu, w Zakładach Mechanicznych Bumar–Łabędy od dłuższego już czasu równolegle trwają prace produkcyjno-montażowe przekazanych do modernizacji czołgów w możliwym na tym etapie zakresie. Pozwoli to przyspieszyć tempo ich dostaw po ostatecznym zatwierdzeniu konfiguracji prototypu. Zapewniamy, że w ścisłym porozumieniu z zamawiającym dokładamy wszelkich starań i wykorzystujemy wszelkie możliwości techniczne i organizacyjne, aby zniwelować skutki przedłużającego się etapu badań prototypu.
Opierając się na informacjach, które MM MILMAG uzyskał od IU MON i PGZ można stwierdzić, że testy prototypów Leoparda 2PL powinny zakończyć się w najbliższych tygodniach. Co optymistyczne, IU zapewnia że problemy, które zaistniały w początkowej fazie prób (chociażby wynikłe ze zwiększenia masy czołgów po zamontowaniu opancerzenia dodatkowego), zostały wyeliminowane, a ponowne sprawdzenia wskazanych parametrów prototypu zostały zakończone z wynikiem pozytywnym.
Major Płatek poinformował również, że harmonogram, po uwzględnieniu możliwości technicznych Wykonawcy, przewiduje dostawy zmodernizowanych czołgów w latach 2020-2023. Wykonawca deklaruje dostarczenie 43 egzemplarzy w br. Z powyższej wypowiedzi wynika, że program modernizacyjny zanotuje co najmniej 3-letnie opóźnienie w stosunku do pierwotnych założeń. Natomiast deklaracja wykonawcy (PGZ), że w 2020 zostaną dostarczone pierwsze 43 Leopardy 2PL pozwala wnioskować, iż faktycznie udało się wyeliminować większość problemów technicznych związanych z próbą doprowadzenia pojazdów do wymaganego stanu technicznego. Wciąż niewiadomym pozostaje jednak zakres remontów wynikowych czołgów. W tym przypadku zarówno IU jak i PGZ zasłaniają się tajemnicą.
Leopard 2PL: zakres modernizacji
Modernizacja polskich Leopardów 2A4 obejmie wymianę napędów wieży, przyrządów elektrooptycznych, systemów kontroli ognia i przeciwpożarowych. Opancerzenie wieży zostanie wzmocnione do poziomu przewyższającego Leoparda 2A5 / Zdjęcie: Jakub Link-Lenczowski
Porozumienie z 2015 dotyczyło modernizacji czołgów Leopard 2A4 do standardu 2PL w konfiguracji zaproponowanej przez RLS oraz wykonanie przeglądów F6. Jej elementem była też modyfikacja trenażerów i symulatorów do wersji odpowiadającej standardowi Leopard 2PL, dostarczenie pakietu logistycznego (zestawów narzędzi specjalnych MES-3), modyfikacja i opracowanie dokumentacji technicznej czołgu oraz dokumentacji technicznej trenażerów i symulatorów, jak też pakiet szkoleniowy obejmujący szkolenie załóg, instruktorów i personelu technicznego.
Zgodnie z zapisami porozumienia, ZM Bumar-Łabędy ma uzyskać zdolności niezbędne do samodzielnej modernizacji i obsługi Leopardów 2PL. Ponadto, gliwickie zakłady mają stać się bazą obsługowo-remontową i wsparcia eksploatacji czołgów. Spółka stała się też właścicielem praw do modernizacji czołgu na rynku polskim.
27 grudnia 2017 PCO poinformowało o gotowości do włączenia się do programu Leoparda 2PL. Spółka pozyskała specjalistyczne urządzenia STTE (Special Tools and Test Equipment) niezbędne do produkcji przyrządów elektrooptycznych modernizowanego czołgu. Zakończono także trwające ponad rok szkolenia pracowników PCO, prowadzone przez Hensoldt w Polsce i w Niemczech.
W ramach programu modernizacyjnego czołgi Leopard 2PL zostaną wyposażone m.in. w kamery termowizyjne KLW-1 Asteria oraz dzienno-nocne do jazdy wstecz KDN-1T Nyks dla kierowcy, produkowane przez PCO / Zdjęcie: Jakub Link-Lenczowski
Demonstrator technologii Leoparda 2PL zaprezentowano podczas XXIV Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego (MSPO) 2016 w Kielcach. Zakres prac modernizacyjnych pozwoli na podniesienie odporności balistycznej i udoskonalenie systemów obserwacyjnych do poziomu, jaki oferuje wariant 2A5 lub wyższy. Modernizacja nie obejmie szesnastu 76-mm wyrzutni granatów dymnych Wegmann.
Zgodnie z założeniami programu, spółki Rheinmetall Defence Electronics, Airbus DS Optronics i PCO dostarczą termowizyjne przyrządy obserwacyjno-celownicze dowódcy PERI R17 A3L4CP, komputer pokładowy z nowymi tabelami balistycznymi i komputer RPP (pulpit sterujący/monitor dowódcy), a także kamery termowizyjne działonowego EMES-15 i dwie kamery KLW-1 Asteria oraz kamerę dzienno-nocną do jazdy wstecz KDN-1T Nyks dla kierowcy.
Leopard 2PL zostanie wyposażony w nowy system kontroli ognia, uzbrojenie (amunicja przeciwpancerna DM63 i wielozadaniowa DM11) i elektryczny spust armaty. Odpowiada za to Rheinmetall Waffe Munition.
Jenoptik Defence & Civil Systems ESW z Zakładami Mechanicznymi Tarnów dostarczą nowy, elektryczny system obrotu wieży i elewacji armaty EWNA, zwiększający stabilizację. Natomiast IBD Deisenroth Engineering będzie odpowiadać za wzmocnienie opancerzenia wieżowego do poziomu wersji 2A5-2A7.
142 zmodernizowane Leopardy 2PL, a także 105 Leopardów 2A5 ma stanowić trzon polskich sił pancernych do czasu realizacji programu ‘Wilk’, którego założeniem jest wprowadzenie na wyposażenie Sił Zbrojnych RP kilkuset czołgów podstawowych nowej generacji / Zdjęcie: Michał Jarocki
Rosomak we współpracy z IBD Deisenroth Engineering dostarczy wykładziny przeciwodłamkowe, elementy dodatkowego opancerzenia wieży i przeprowadzi ich montaż. Wieża Leoparda 2PL ma być dopancerzona do poziomu przekraczającego ochronę balistyczną czołgu Leopard 2A5.
Kidde-Deugra Brandschutzsysteme zmodernizuje system przeciwpożarowy przedziału napędowego i przeciwwybuchowy przedziału załogowego Deugra ze zbiornikami DeuGen-N. RLS będzie z kolei odpowiadać za pomocniczy generator APU o mocy 17 kVA w półce nadgąsienicowej, a wraz z Rheinmetall Defence Electronics dostarczy cyfrową magistralę komunikacyjną CAN-BUS.
Zmodernizowany Leopard 2PL zostanie wyposażony w system zarządzania polem walki BMS (po wybraniu go przez Wojsko Polskie), a także w dodatkowe kosze i uchwyty transportowe na wyposażenie. W ramach programu, sprzęt holowniczo-ewakuacyjny zostanie dostosowany do zwiększonej masy bojowej czołgu (nie więcej niż 60 t). Wymogiem tej konfiguracji wozów będzie dostarczenie przez OBRUM Gliwice nowych trenażerów i symulatorów. Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne z Poznania zrealizują naprawy jednostek napędowych wszystkich czołgów.
Artykuł opublikowany pierwotnie w MILMAG nr 02/2020