17 stycznia amerykańska spółka Dynetics poinformowała o oblocie prototypu niskokosztowego bezzałogowego statku latającego (bsl) wielokrotnego użytku X-61A Gremlins Air Vehicle (GAV), przeznaczonego do działania w roju.

Prototyp GDS-1 powstał w kooperacji m.in. ze spółką Kratos Unmanned Aerial Systems, która specjalizuje się w projektowaniu i budowie bezzałogowych statków latających

Prototyp GDS-1 powstał w kooperacji m.in. ze spółką Kratos Unmanned Aerial Systems, która specjalizuje się w projektowaniu i budowie bezzałogowych statków latających

Bsl został opracowany na zlecenie Agencji Zaawansowanych Projektów Badawczych w Obszarze Obronności DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency). Prototyp został oblatany w listopadzie 2019 (Roje bsl Gremlins w 2019, 2018-05-17).

Egzemplarz o nr seryjnym GDS-1 został wyniesiony na odpowiedni pułap przez samolot transportowy C-130A Hercules na belce podskrzydłowej. Test oddzielenia od nosiciela i swobodnego lotu odbył się na poligonie Dugway Proving Ground w pobliżu Salt Lake City w Utah. Prototyp przenosił wyposażenie telemetryczne dostarczone przez spółkę TBM. Swobodny lot trwał 1 godz. 41 min. (Dynetics zbuduje 100 kW laser, 2019-05-17).

/ Film i zdjęcie: Dynetics

Podczas próby wykonano odłączenie od belki podskrzydłowej, wysunięcie skrzydeł, zimny start silnika odrzutowego i lot  z napędzany z prękością niezbędną do przechwycenia go w powietrzu po zakończeniu misji (podczas lotu testowego bsl wylądował za pomocą spadochronu, ale w docelowej konfiguracji będzie łowiony za pomocą specjalnego dźwigu-chwytaka, umieszczonego w ładowni C-130) (Skyborg – wirtualny pilot, 2019-03-21).

Podczas lotu zgromadzono dane telemetryczne dotyczące działania i wydajności podsystemów, zweryfikowano działanie powietrznych i naziemnych systemów dowodzenia i kontroli, w tym wydajności łącza danych i przekazywania między kontrolą powietrzną i naziemną. Sprawdzono także działanie instalacji dokującej bsl do dźwigu-chwytaka. X-61A leciał zgodnie z przewidywaniami, bez anomalii, osiągając wszystkie cele testowe. Po wyłączeniu silnika rozpoczęto sekwencję lądowania, która zakończyła się niepowodzeniem, gdyż spadochron główny nie otworzył się prawidłowo. Prototyp został rozbity. Niemniej zbudowano cztery kolejne prototypu, na których będą kontynuowane loty testowe na początku 2020.

System dokowania został pomyślnie przetestowany w locie w lutym 2019, a miesiąc później awionika bsl została zainstalowana i przetestowana w powietrzu na pokładzie samolotu załogowego Learjet 31A, przebudowanego jako VSS (Variable Stability System). Kolejny lot wykonano również w listopadzie przed samym oblotem bsl. W lipcu wykonano pierwszy rozruch silnika turboodrzutowego podczas próby naziemnej, a w sierpniu system otrzymał oznaczenie X-61A.

Program Gremlins rozpoczęto w 2016, a Dynetics był jedną z czterech spółek, które otrzymały pierwsze środki na rozwój systemu w ramach pierwszej fazy. W marcu 2017 wybrano dwie z nich do fazy drugiej (także General Atomics Aeronautical Systems), a kwietniu 2018 rozpoczęto fazę trzecią powierzając kontynuację prac spółce Dynetics. Prace projektowe, badawczo-rozwojowe oraz produkcja prototypów odbywa się w kooperacji ze spółkami Kratos Unmanned Aerial Systems (płatowiec), Williams International (napęd), Applied Systems Engineering, Kutta Technologies, Moog, Sierra Nevada Corporation, Systima Technologies i Airborne Systems.

Program ma na celu realizację koncepcji roju bezzałogowców wielokrotnego użytku, które będą przenosić ładunek użyteczny o masie 150 funtów (68 kg). Każdy ze statków będzie mógł zostać wykorzystany około dwudziestokrotnie. Zgodnie z prezentacjami Dynetics, bsl będą przenoszone nie tylko przez C-130, ale także F-16 czy B-1B Lancer. Niemniej odzyskiwanie bsl w powietrzu będzie odbywać się tylko za pomocą samolotów transportowych z uwagi na konieczność posiadania tylnej rampy.