Czeskie BWP zagrożone

Na zorganizowanej 20 marca 2020 konferencji prasowej premier Republiki Czeskiej, Andrej Babiš, poinformował, że prowadzony od kilku lat program zakupu 210 bojowych wozów piechoty (bwp) dla wojsk lądowych może zostać znacznie opóźniony. Kierowany przez Babiša rząd, który pochłonięty jest walką ze skutkami pandemii choroby zakaźnej COVID-19 wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2, dostrzega znacznie bardziej pilne potrzeby inwestycyjne, niż realizacja programu modernizacji technicznej czeskich sił zbrojnych.

‘Prawdopodobnie nie potrzebujemy teraz bwp, ale potrzebujemy wiele innych rzeczy do wojny z koronawirusem’, powiedział Andrej Babiš, podważając sens zakupu nowych bwp w obecnej sytuacji. Wobec jasnego stanowiska rządu Czech, los wartego ok. 53 mld koron (8,9 mld PLN) staje pod dużym znakiem zapytania.

Ironią losu można nazwać fakt, że program zakupu nowych bwp został zagrożony opóźnieniem lub anulowaniem na krótko po tym, gdy czeskiemu resortowi obrony w ostatnich miesiącach udało się osiągnąć znaczny postęp w jego realizacji. W połowie października 2019 władze w Pradze ujawniły listę trzech przedsiębiorstw, które zostały zaproszone do składania wstępnych ofert w przetargu. Wyłonienie grupy potencjalnych oferentów poprzedziły analizy i testy poligonowe prowadzone przez czeski resort obrony i wojska lądowe w poprzednich latach.

Do udziału w przetargu na nowe bwp zaproszono BAE Systems Haegglund AB z wozem rodziny CV90 (najprawdopodobniej w wersji MkIV), GDELS – Santa Barbara Sistemas SA oferujące pojazd ASCOD oraz Rheinmetall Landsysteme GmbH, które zaproponowało wóz bojowy KF31/41 Lynx. Co ciekawe, na złożenie oferty nie zdecydowało się Projekt System & Management GmbH (PSM), spółka joint-venture Rheinmetall Landsysteme i Krauss-Maffei Wegmann, która uznała, że oferowany przez nią bwp Puma nie spełnia wymogów technicznych stawianych przez czeskie siły zbrojne. Co więcej, dostosowanie pojazdu do wymogów klienta z Czech byłoby zbyt kosztowne. Największe zastrzeżenie strony czeskiej do bwp Puma dotyczyło niewystarczającej liczby przewożonych żołnierzy, a także zbyt słabego uzbrojenia.

Na dalszym etapie postępowania prowadzone miały być rozmowy z poszczególnymi oferentami. W ich wyniku resort obrony Czech miał wydać zalecenia dotyczące modyfikacji i ulepszenia złożonych ofert, zwłaszcza w odniesieniu do rozwiązań technicznych zastosowanych w konstrukcji wozów oraz warunków finansowych przedsięwzięcia. Strony postępowania miały następnie przejść do negocjacji cenowych.

Niemieckie Rheinmetall Landsysteme GmbH zaoferowało Czechom kupno gąsienicowych bwp KF31/41 Lynx. W przypadku wyboru niemieckiej oferty, wozy byłyby produkowane bezpośrednio w Czechach na licencji i ze znacznym udziałem lokalnego przemysłu zbrojeniowego. Na korzyść Rheinmetall przemawia fakt, że przedsiębiorstwa sektora obronnego w obu krajach są od lat ściśle ze sobą powiązane, na co wpływ ma bliskość geograficzna oraz wysoki poziom techniczny produktów i usług świadczonych przez czeskie przedsiębiorstwa / Zdjęcie: Remigiusz Wilk, MM MILMAG

BAE Systems Haegglund AB od lat promuje wozy bojowe rodziny CV90 na czeskim rynku. Na zdjęciu bwp wojsk lądowych Niderlandów podczas ostatnich Dni NATO w Ostrawie / Zdjęcie: Michał Jarocki, MM MILMAG

Na zdjęciu bwp ASCOD z bezzałogową wieżą UT30MK2 izraelskiego Elbit Systems, zaprezentowany przez GDELS – Santa Barbara Sistemas SA podczas targów IDET 2019. Wozy bojowe rodziny ASCOD zostały kupione przez siły zbrojne Austrii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii w ramach programów Ulan, Pizarro i Ajax / Zdjęcie: Remigiusz Wilk, MM MILMAG

Dotychczas obowiązujący harmonogram czeskiego programu zakładał, że nowe bwp zostaną przyjęte do służby do 2026. Pojazdy miały znaleźć się na wyposażeniu 7. Brygady Zmechanizowanej. Jednostka jest obecnie wyposażona w wozy bojowe BVP-2 budowane przez czechosłowacki przemysł na licencji w schyłkowym okresie Zimnej WOjny oraz zmodernizowane czołgi podstawowe T-72M4CZ.

Zakup nowych bwp jest istotnym elementem planu modernizacji technicznej czeskich sił zbrojnych, które w jego wyniku mają wyraźnie podnieść potencjał operacyjny i zbliżyć się po tym względem do zachodnich sojuszników z NATO. Jednym ze zobowiązań Republiki Czeskiej wynikającym  z członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim jest uzyskanie możliwości wystawienie tzw. ciężkiej brygady. Wspomniana jednostka miałaby składać się z trzech batalionów zmechanizowanych (każdy wyposażony w 56 nowych bwp), a także batalionu pancernego (T-72M4CZ) oraz jednostek wsparcia.

Wspomniana ciężka brygada czeskich wojsk lądowych ma cechować się wysokim potencjał operacyjnym i dużą siłą ognia. Jednostka ma stanowić główną siłę uderzeniową lub obronną sił zbrojnych Czech, zdolną do stawienia czoła silnie uzbrojonym, przeważającym siłom nieprzyjaciela.

Z tego względu nowe bwp, które mają stanowić podstawowe wyposażenie brygady, zostaną pozyskane w kilku odmianach, w tym klasycznego wozu bojowego, wozu rozpoznawczego, obserwacji, saperskiego, zabezpieczenia technicznego, dowodzenia i ewakuacji medycznej. Uniwersalność konstrukcji nowego bwp pozwoli Czechom na użycie pojazdu do realizacji różnorodnych zadań operacyjnych, przy jednoczesnych oszczędnościach wynikających z uproszczonego systemu napraw i zakupu części zamiennych.

Uzupełnieniem zamówienia na nowe bwp ma być zakup 29 tzw. mobilnych warsztatów technicznych, które najprawdopodobniej zostaną osadzone na samochodach ciężarowych Tatra 8×8. Pododdziałom brygady przekazane ma zostać 21 pojazdów. Kolejne siedem ma być używane w jednostkach wsparcia, a jeden posłuży do szkolenia załóg.

Projekt System & Management GmbH, spółka joint-venture Rheinmetall Landsysteme i Krauss-Maffei Wegmann, postanowiła nie składać wstępnej oferty w przetargu i zrezygnować z dalszego udziału w programie nowego bwp. Producent zamierzał zaoferować Czechom kupno bwp Puma, które są już używane przez wojska lądowe Niemiec / Zdjęcie: Remigiusz Wilk, MM MILMAG

Lista wymogów technicznych, jakie czeskie ministerstwo obrony postawiło przedsiębiorstwom biorącym udział w programie nowego bwp, jest długa i wymagająca. Władze Czech oczekują wyposażenia wozów bojowych w nowoczesne systemy i urządzenia pokładowe, które mają zwiększyć potencjał operacyjny i siłę ognia pojazdów. Czechom zależy na tym, aby jak największa część wyposażenia pokładowego nowych bwp została wyprodukowana w kraju.

Wymagania techniczne dotyczą systemów lub urządzeń odpowiedzialnych m.in. za przesył danych w trybie utajnionym. Sprzęt ma być odporny na próby zakłócenia prowadzone przez elementy WRE nieprzyjaciela. Czeskie bwp mają charakteryzować się wysokim poziomem ochrony balistycznej (K5 wg STANAG 4569) i przeciwminowej (minimum poziom IV a i b wg STANAG 4569) wraz z możliwością jego podniesienia w przyszłości. Wozy mają też być odporne na eksplozję improwizowanych urządzeń wybuchowych (IED). Na ich wyposażenie ma wejść system aktywnej ochrony pojazdów (ASOP) działający w zakresie 360⁰. Czeskie bwp mają być przystosowane do przewozu 11 ludzi, w tym trzech członków załogi i dziewięciu żołnierzy desantu.

Nowe bwp mają zostać wyposażone w załogą wieżę, która w odróżnieniu do odmiany bezzałogowej, cechuje się prostszą konstrukcją, a co za tym idzie, będzie mniej awaryjna. Ponadto, przewidywane naprawy i remonty mają generować mniejsze koszty. Wieża ma zostać wyposażona w 30mm armatę automatyczną i być przystosowane do odpalania przeciwpancernych pocisków kierowych.

Jednym z najważniejszych wymogów stawianych oferentom w programie nowego bwp jest zaangażowanie lokalnego przemysłu zbrojeniowego w realizację przedsięwzięcia. Dotyczy to zarówno licencyjnej budowy nowych wozów bojowych w kraju, jak również dostawy wybranych podzespołów i usług, a także obsługi technicznej pojazdów w okresie ich użytkowania, w tym dokonywania przeglądów, napraw i remontów.

Zarówno BAE Systems jak i GDELS oraz Rheinmetall wielokrotnie wyrażały chęć i gotowość nawiązania współpracy z czeskimi przedsiębiorstwami sektora obronnego. Partnerstwo, jakie jest im oferowane, ma dotyczyć nie tylko programu nowego bwp, ale także promocji produktów i usług oferowanych przez czeskich partnerów na rynkach międzynarodowych.

Rząd Czech liczy, że współpraca, jaką zwycięski oferent nawiąże z lokalnymi partnerami, umożliwi czeskich przedsiębiorstwom promocję swoich produktów i usług na światowych rynkach. Pozwoli też dołączyć do globalnej grupy podwykonawców i dostawców BAE Systems, GDELS lub Rheinmetalla.

Planowany zakup nowych bwp jest najważniejszym programem modernizacji technicznej sił zbrojnych Czech w ostatnich latach. Najważniejszym, ale nie jedynym. O ile nowe wozy bojowe mają pomóc w przezbrojeniu wspomnianej 7. Brygady i podniesieniu jej potencjału operacyjnego do standardu zachodnich państw NATO, o tyle bez realizacji kolejnych etapów planu modernizacyjnego czeska armia nie będzie w stanie sprostać wymaganiom współczesnego pola walki.

Na przestrzeni ostatnich miesięcy ministerstwo obrony Czech zawarło porozumienia o zakupie różnych typów sprzętu wojskowego, w tym kolejnych dwóch samolotów transportowych C295MW i modernizację już posiadanych transportowców, ośmiu trójwspółrzędnych radarów wielozadaniowych IAI Elta EL/M-2084 MMR, a także czterech śmigłowców uderzeniowych Bell AH-1Z Viper i ośmiu wielozadaniowych Bell UH-1Y Venom.

Rozważano również zakup nowych 155-mm samobieżnych armatohaubic, pojazdów do rozpoznania i przeciwdziałania zagrożeniom CBRN, 120-mm samobieżnych moździerzy, systemów obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowej krótkiego zasięgu, wozów dowodzenia oraz bezzałogowych statków latających różnych klas. W planach były też remonty czołgów podstawowych T-72M4CZ.

Jest zbyt wcześnie, aby przewidywać, jak obecny kryzys epidemiczny wpłynie na plan modernizacji technicznej czeskich sił zbrojnych. Można jednak stwierdzić, że pozostanie on bez wpływu na tempo i zakres realizacji programów zakupowych. Całkowite zarzucenie przedsięwzięcia jest scenariuszem mało prawdopodobnym. Chociażby ze względu na zobowiązania sojusznicze Czech wobec NATO. Wygląda jednak na to, że prezentowane do niedawna wizje przezbrojenia czeskich sił zbrojnych i wyposażenia ich w nowoczesne, zachodnie systemy uzbrojenia, wymagają zrewidowania.

Nowe bwp mają zastąpić w czeskich wojskach lądowych część obecnie użytkowanych wozów BVP-2, które produkowano w Czechosłowacji w schyłkowym okresie Zimnej Wojny / Zdjęcie: MO Czech