4 maja br. amerykańska Agencja Współpracy Obronnej DSCA (Defense Security Cooperation Agency) poinformowała o zgodzie Departamentu Stanu USA na ewentualną sprzedaż do Związku Australijskiego pasywnego systemu sonarowego do wykrywania okrętów podwodnych SURTASS-E (Surveillance Towed Array Sensor System-Expeditionary) za maksymalnie 207 mln USD (1,23 mld zł).
System AN/UQQ-2 SURTASS na amerykańskim okręcie oceanograficznym USNS Able (T-AGOS-20) typu Victorious / Zdjęcie: McDermott Shipyards
Zgodnie z opublikowaną informacją, rząd w Canberze wnioskował o możliwość zakupu skonteneryzowanego wariantu ekspedycyjnego pasywnego systemu sonarowego do wykrywania okrętów podwodnych SURTASS-E, wywodzącego się pasywno-aktywnego AN/UQQ-2 SURTASS, który zostanie zintegrowany z bliżej nieokreślonymi okrętami nawodnymi (oznaczonymi w informacji DSCA jako Vessels of Opportunity (VOO)), lądowy system przetwarzania informacji na lądzie, zapasowy zestaw SURTASS-E, kontenery misji, wyposażenie komunikacyjne i sprzęt pomocniczy (jawny i niejawny), oprogramowanie (jawne i niejawne), publikacje techniczne (jawne i niejawne), szkolenie, wsparcie techniczne rządu USA i wykonawców umowy (Lockheed Martin-Syracuse i Lockheed Martin-Manassas) oraz inne powiązane elementy logistyki i wsparcia programu.
Prace nad oryginalnym systemem AN/UQQ-2 SURTASS rozpoczęto w 1973. Składał się z holowanych sonarów, aktywnego i pasywnego, dalekiego zasięgu do wykrywania okrętów podwodnych przeciwnika (dlatego nosił oznaczenie Twin Line). W końcu lat 1980. system zmodernizowano o aktywny sonar niskich częstotliwości LFA (Low-Frequency Active). Początkowo, US Navy zintegrowała system AN/UQQ-2 SURTASS z 18 okrętami oceanograficznymi typu Stalwart, a następnie z 4 okrętami typu Victorious oraz pojedynczym USNS Impeccable (T-AGOS-23), typu Impeccable. System trafił też na eksport do Japonii – został zintegrowany z trzema okrętami oceanograficznymi typu Hibiki.
Australia stanie się pierwszym użytkownikiem rozwijanego od 2017 wariantu pasywnego SURTASS-E. Z uwagi na układ konstrukcyjny katamaranu w przypadku okrętów amerykańskich i japońskich, które otrzymały SURTASS, można przypuszczać że system trafi na jeden z dwóch australijskich okrętów hydrograficznych typu Paluma (z czterech dostarczonych), które zostały zbudowane w tym układzie konstrukcyjnym.
Pasywny SURTASS-E został przetestowany przez US Navy na Oceanie Atlantyckim w 2019. Równolegle amerykańska marynarka wojenna finansuje rozwój aktywnego systemu wykrywania okrętów podwodnych AMASS (Affordable Mobile Anti-Submarine Warfare Surveillance System).
Wdrożenie systemu SURTASS-E zwiększy zdolności królewskiej australijskiej marynarki wojennej (Royal Australian Navy, RAN) w zakresie wykrywania okrętów podwodnych. Nie jest tajemnicą, że najpoważniejszym zagrożeniem na Oceanie Spokojnym są nowoczesne chińskie okręty podwodne, których sygnatury akustyczne są coraz mniejsze. W zakresie walki podwodnej, rząd w Canberze idzie nawet o technologiczny skok dalej – planowany jest zakup 3 z opcją na 2 kolejne wielozadaniowych okrętów podwodnych o napędzie jądrowym, we współpracy z USA i Wielką Brytanią w ramach trójstronnego porozumienia AUKUS. Pozyskanie okrętów będzie nadzorować nowo utworzona agencja ASA (Australian Submarine Agency).
Uzupełnieniem mają być autonomiczne podwodne bezzałogowce dalekiego zasięgu Ghost Shark klasy UUV (Unmanned Underwater Vehicle), opracowywane przez spółkę Anduril Australia (część Anduril Industries) w ramach programu XL-AUV (Extra Large Autonomous Undersea Vehicle). Demonstrator technologii o nazwie Dive-LD (Dive-Large Displacement) o długości 5,6 m i wyporności 2,8 t zaprezentowano 12 grudnia 2022. Do 2025 spółka dostarczy trzy pojazdy w konfiguracji seryjnej wartych ok. 100 mln USD. Mają być zdolne do operowania na głębokości 6000 m przez 10 dni.