Defence & Space

Kolumbia wybrała karabiny wyborowe Barrett MRAD

Amerykańska spółka Barrett Firearms Manufacturing Inc. poinformowała, że otrzymała zamówienie od Narodowej Armii Kolumbii na dostawę wielokalibrowych karabinów wyborowych MRAD wraz z tłumikami dźwięku…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth z wizytą w Powidzu

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth, wraz z wicepremierem i ministrem obrony narodowej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem i Szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Wiesławem Kukułą,…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Trump udowadnia, że Europa musi sama o siebie zadbać

Czy prezydent Donald Trump dał Władimirowi Putinowi prezent walentynkowy w postaci części Ukrainy? Tak to może wyglądać, a pojawiające się historyczne analogie są jak najbardziej…

2025-02-14 | Sławek Zagórski | 6 minut

Gwiezdne Wojny Trumpa – nowa tarcza antyrakietowa?

Nowy-stary prezydent USA kadencję zaczął bardzo intensywnie. Prócz wielu zaskakujących kroków są i takie, które można nazwać słusznymi, jak budowę tarczy…

2025-02-07 | Sławek Zagórski | 5 minut

Lockheed Martin utworzył spółkę Astris AI w celu zastosowania AI w biznesie

Lockheed Martin ogłosiła utworzenie Astris AI, spółki zależnej, której celem jest tworzenie rozwiązań pozwalających na zastosowanie sztucznej inteligencji (AI) w amerykańskiej branży przemysłu…

2024-12-17 | Redakcja | 5 minut

Grupa WB w projekcie AIDA. Sztuczna inteligencja do obrony przed cyberatakami

Grupa WB jest jedynym polskim przedsiębiorstwem, które wchodzi w skład międzynarodowego konsorcjum realizującego projekt Artificial Intelligence Deployable Agent. Celem AIDA jest…

2024-10-28 | Redakcja | 3 minuty

Noże Gerber Gear na rok 2025 – wytrzymałość i precyzja w nowej odsłonie

W 2025 roku Gerber Gear zaskakuje użytkowników kolejną serią innowacji, podkreślając swoje zaangażowanie w rozwój najwyższej jakości narzędzi outdoorowych i EDC (Everyday Carry).…

2025-02-06 | Mateusz Sułek | 1 minut

Zlin-42M – nowy eksponat w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Zbiory Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie wzbogaciły się o kolejny cenny eksponat: samolot Zlin Z-42M o numerze seryjnym 0119 i znakach rejestracyjnych SP-GHD, wyprodukowany…

2025-01-30 | Redakcja | 2 minuty

Airbus zbuduje brytyjskiemu wojsku dwa satelity radarowe Oberon

Europejska spółka Airbus Defence and Space otrzymała zamówienie od Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii na dostawę dwóch satelitów rozpoznawczych Oberon, wyposażonych w radar z syntetyczną…

2025-02-11 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Projekt Bonus Food: Dania kieleckiej firmy Lyofood lecą w kosmos

W ramach pierwszej polskiej misji na Międzynarodową Stację Kosmiczną, kielecka firma Lyofood we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną i specjalnie na potrzeby misji stworzyła wyjątkowe menu…

2025-02-10 | Redakcja | 8 minut

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth z wizytą w Powidzu

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth, wraz z wicepremierem i ministrem obrony narodowej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem i Szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Wiesławem Kukułą,…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Dwie wysunięte bazy NATO powstaną w Finlandii

Minister obrony Finlandii Antti Häkkänen podjął decyzję o zgodzie na rozmieszczenie wysuniętych baz sił lądowych NATO na terytorium kraju.

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Kolumbia wybrała karabiny wyborowe Barrett MRAD

Amerykańska spółka Barrett Firearms Manufacturing Inc. poinformowała, że otrzymała zamówienie od Narodowej Armii Kolumbii na dostawę wielokalibrowych karabinów wyborowych MRAD wraz z tłumikami dźwięku…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Zaprezentowano pierwszy moduł nowego opancerzenia ICV Stryker

Amerykańskie dowództwo DEVCOM Wojsk Lądowych (US Army) zaprezentowało opracowany przez centrum GVSC pierwszy moduł nowego opancerzenia, które będzie testowane na kołowych transporterach…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Współpraca Łukasiewicz – PIAP z WCBKT

Łukasiewicz – PIAP rozpoczyna współpracę z Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno-Technologicznym. Będzie ona koncentrować się m.in. na robotyce mobilnej, systemach wsparcia dla wojska oraz technologiach…

2025-02-05 | Redakcja | 3 minuty

Pół miliona lądowań i 125 tys. h nalotu śmigłowców LPR

Flota śmigłowców ratunkowych Airbus H135, należących do Lotniczego Pogotowania Ratunkowego, uzyskała pół miliona lądowań oraz przekroczyła łączny nalot 125 000 godzin.

2025-02-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Kolumbia wybrała karabiny wyborowe Barrett MRAD

Amerykańska spółka Barrett Firearms Manufacturing Inc. poinformowała, że otrzymała zamówienie od Narodowej Armii Kolumbii na dostawę wielokalibrowych karabinów wyborowych MRAD wraz z tłumikami dźwięku…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Pierwszy w 2025 roku test pocisków balistycznych Lockheed Martin PrSM

Amerykańska spółka Lockheed Martin wraz z rodzimymi wojskami lądowymi (US Army) przeprowadziły pierwszy w tym roku test kwalifikacyjny nowych rakietowych pocisków balistycznych…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Kolumbia wybrała karabiny wyborowe Barrett MRAD

Amerykańska spółka Barrett Firearms Manufacturing Inc. poinformowała, że otrzymała zamówienie od Narodowej Armii Kolumbii na dostawę wielokalibrowych karabinów wyborowych MRAD wraz z tłumikami dźwięku…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth z wizytą w Powidzu

Sekretarz obrony USA Pete Hegseth, wraz z wicepremierem i ministrem obrony narodowej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem i Szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Wiesławem Kukułą,…

2025-02-15 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Polska Grupa Zbrojeniowa na targach IDEX 2025

Spółki wchodzące w skład Grupy PGZ wezmą udział w Międzynarodowej Wystawie i Konferencji Obronnej IDEX 2025, gdzie zaprezentują bogatą paletę nowoczesnych rozwiązań i technologii.…

2025-02-14 | Redakcja | 3 minuty

Pierwsze posiedzenie Rady Programowej poświęcone przygotowaniu XXXIII edycji MSPO

13 lutego 2025 odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Programowej poświęcone przygotowaniu XXXIII edycji Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego (MSPO) w Targach Kielce.

2025-02-13 | Redakcja | 2 minuty
Shooting

Walentynkowy Vis 100 M1 Bazooka Pink

Wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Fabryka Broni Łucznik-Radom przygotowała ofertę dla kobiet z okazji Walentynek.

2025-02-14 | Redakcja | 2 minuty

Vortex – kolimator do strzelb Viper Shotgun Enclosed

Vortex Optics wprowadza do oferty celownik kolimatorowy Viper Shotgun Enclosed. Zaprojektowany specjalnie dla strzelb gładkolufowych, mocowany jest bezpośrednio do komory zamkowej i wyposażony…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Vortex – kolimator do strzelb Viper Shotgun Enclosed

Vortex Optics wprowadza do oferty celownik kolimatorowy Viper Shotgun Enclosed. Zaprojektowany specjalnie dla strzelb gładkolufowych, mocowany jest bezpośrednio do komory zamkowej i wyposażony…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Chronograf Rangecraft Velocity PRO od Athlon Optics

Athlon Optics wprowadza do oferty chronograf radarowy Rangecraft Velocity PRO. Kompaktowej wielkości urządzenie obsługiwane jest jedną ręką i może zostać zintegrowane z aplikacją…

2025-02-13 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Walentynkowy Vis 100 M1 Bazooka Pink

Wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Fabryka Broni Łucznik-Radom przygotowała ofertę dla kobiet z okazji Walentynek.

2025-02-14 | Redakcja | 2 minuty

Colt prezentuje 1911 Competition Optics Ready

Colt Manufacturing LLC, spółka zależna grupy Colt CZ Group, wprowadza do oferty pistolety samopowtarzalne rodziny 1911 Competition wyposażone w nowy system mocowania…

2025-02-13 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Ruger Mk IV: Droga do patentu strzeleckiego

Rozpoczęcie prawdziwej przygody ze strzelectwem broni wymaga wielu proceduralnych zabiegów. Najlepszą i najprostszą drogą, żeby pokazać, że trudno nas do tego zniechęcić, jest zrobienie pozwolenia na broń. Najlepszą…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 10 minut

Strzelectwo od podstaw cz.2 – Droga do pozwolenia na broń

Najtrudniejszy pierwszy krok – śpiewała nieodżałowana Anna Jantar. I choć tekst tej piosenki traktował o tym, jak poznał się z panią pan, to samo można…

2025-02-03 | Tomasz Karasiński | 25 minut

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Direct Action zaprasza na Enforce Tac 2025

Targi Enforce Tac 2025 to jedna z najważniejszych imprez branży taktyczno-militarnej w Europie, dlatego nie może tam zabraknąć Direct Action. Istniejąca od ponad 10 lat…

2025-02-11 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Ruger Mk IV: Droga do patentu strzeleckiego

Rozpoczęcie prawdziwej przygody ze strzelectwem broni wymaga wielu proceduralnych zabiegów. Najlepszą i najprostszą drogą, żeby pokazać, że trudno nas do tego zniechęcić, jest zrobienie pozwolenia na broń. Najlepszą…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 10 minut

Wywiad z Damianem Dudą – medykiem pola walki

Podczas kieleckich targów MSPO 2024 na stoisku firmy Mactronic – sponsora fundacji „W międzyczasie” – odbyto rozmowę z prezesem rzeczonej fundacji i medykiem…

2025-02-04 | Redakcja | 1 minut

Legitymacja posiadacza broni w mObywatel na etapie analizy

Dnia 15 stycznia 2025 roku, Departament Spraw Parlamentarnych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów otrzymał odpowiedź na interpelację nr 6498 w sprawie podjęcia działań nad digitalizacją…

2025-02-07 | Michał Ihnatów | 7 minut

Polski Związek Strzelectwa Sportowego ujednolica logo

Polski Związek Strzelectwa Sportowego przeprowadza ujednolicenie logo w celu ułatwienia identyfikacji.

2025-01-30 | Michał Ihnatów | 2 minuty

IWI Galil ACE Gen. 2 – Galil powraca do gry

Izraelscy żołnierze dawno już nie posługują się karabinkami Galil, a mimo to broń ta, choć może nie tak legendarna jak pistolet maszynowy Uzi, dalej pobudza…

2025-02-08 | Jerzy Woźniakiewicz | 13 minut

Schmeisser Dynamic PCC – racegun prosto z pudełka

Wielu producentów promuje swoje konstrukcje jako przygotowane pod kątem zawodów prosto ze sklepu. Zwykle jednak na zapewnieniach się kończy, a strzelec prędzej czy później wymienia…

2025-01-26 | Emil Bularz | 11 minut

Direct Action na Enforce Tac 2025

Direct Action zaprezentuje swoje najnowsze projekty na targach Enforce Tac 2025, które odbędą się w dniach 24-26 lutego 2025 roku w Norymberdze. Wśród…

2025-02-04 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Enforce Tac 2025 już 24 lutego

Enforce Tac to międzynarodowe targi skierowane do funkcjonariuszy służb mundurowych, ekspertów z agencji rządowych oraz przedstawicieli sił zbrojnych, które odbędą się w dniach 24-26 lutego…

2025-01-30 | Michał Ihnatów | 5 minut
Adventure

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Gerber Gear na rok 2025 – mikro narzędzia o wielkiej funkcjonalności

Gerber Gear, po ogromnym sukcesie produktów takich jak Chonk i Mullet, kontynuuje rozwój linii praktycznych i kompaktowych narzędzi. Chonk, minimalistyczny mini-łom z funkcjami wkrętaka…

2025-02-12 | Mateusz Sułek | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Gerber Gear na rok 2025 – mikro narzędzia o wielkiej funkcjonalności

Gerber Gear, po ogromnym sukcesie produktów takich jak Chonk i Mullet, kontynuuje rozwój linii praktycznych i kompaktowych narzędzi. Chonk, minimalistyczny mini-łom z funkcjami wkrętaka…

2025-02-12 | Mateusz Sułek | 1 minut

Noże Gerber Gear na rok 2025 – wytrzymałość i precyzja w nowej odsłonie

W 2025 roku Gerber Gear zaskakuje użytkowników kolejną serią innowacji, podkreślając swoje zaangażowanie w rozwój najwyższej jakości narzędzi outdoorowych i EDC (Everyday Carry).…

2025-02-06 | Mateusz Sułek | 1 minut
buty prabos striker high z profilu

Buty Prabos Striker High – awangardowy but wojskowy

Lato tego roku dopisało, upały dały się znać wcześniej niż zazwyczaj. Już przy pierwszych ciepłych dniach wielu osobom mogły zacząć…

2024-11-28 | Jerzy Dragoński | 7 minut

Ocieplana koszula Helikon-Tex Warden już dostępna

Ocieplana koszula Warden to kolejna nowość Helikon-Tex z IWA 2023 która trafia na sklepowe półki. Wykonana z szybkoschnących materiałów syntetycznych, wyposażona jest w cienkie ocieplenie i łącznie…

2024-11-09 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

„Zamęt” Vladimira Wolffa – katastroficzna opowieść o chaosie i przetrwaniu

Jak wyglądałby świat, gdyby porządek społeczny runął w jednej chwili? Co zrobiłbyś, gdyby chaos przejął kontrolę, a jedynym celem stało się przetrwanie? Na te pytania…

2025-02-04 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

CO POTRAFI GUARDIAN?

Od czasu gdy w latach 1980. śmigłowiec AH-64 wszedł do służby w US Army, nieustannie rozpala wyobraźnię entuzjastów lotnictwa i spędza sen z powiek potencjalnym przeciwnikom. Systematycznie modernizowany nadal pozostaje najgroźniejszym przeciwnikiem czołgów i pojazdów opancerzonych. W ostatnim czasie trafiają do służby śmigłowce w najnowszej wersji wyposażenia – AH-64E Apache Guardian Version 6. Polskie MON jest w trakcie poszukiwania nowych śmigłowców bojowych. Czy najnowsze Apache trafią także do polskiej armii?

Śmigłowce AH-64 Apache powstały aby zwalczać czołgi Armii Czerwonej na europejskim teatrze działań w przypadku konfliktu między Układem Warszawskim i NATO. Od samego początku były przygotowywane do działania w trudnym klimacie europejskim, który obfituje w ograniczające widoczność mgły, chmury i opady. Wyposażone w precyzyjne uzbrojenie przeciwpancerne oraz nowoczesne środki obserwacji i wskazywania celów miały być zabójcze dla sowieckiej broni pancernej. Na szczęście „zimna wojna” skończyła się bez „fazy gorącej” i Apache nie musiały udowadniać swojej wartości bojowej.

Od lat 1990 śmigłowce AH-64 brały udział w wielu konfliktach zbrojnych – tylko w nielicznych zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem – częściej były wykorzystywane w konfliktach asymetrycznych, gdzie także wykazały się wysoką skutecznością. Dość powiedzieć, że w Afganistanie samo pojawienie się w miejscu potyczki z Talibami często zmuszało tych ostatnich do zaprzestania walki.

Apache okazały się efektywne również w ochronie baz i lotnisk a także konwojów pojazdów, wykazując swoją uniwersalność.

Block III

Postęp technologiczny wymuszał regularną modernizację śmigłowca, dzięki czemu Apache przez cały czas pozostaje najlepszym śmigłowcem bojowym na świecie przewyższając możliwościami bojowymi swoich konkurentów. Po zastosowaniu na początku lat 2000. radaru kierowania ogniem Longbow, Apache zyskał zupełnie nowe możliwości. Od początku lat 2010. do służby wchodzi najnowsza wersja oznaczona roboczo Block III, szerzej znana jako AH-64E Apache Guardian – analogicznie do AH-64D Apache Longbow. Sam program modernizacji Block III został podzielony na trzy etapy: Version 1, Version 4 (4.5) oraz Version 6. W ostatnim czasie do służby w US Army wchodzą śmigłowce w najnowszej 6. wersji.

26 poważnych zmian

W porównaniu z poprzednią wersją w Guardianie wprowadzono 26 poważnych modernizacji konstrukcji i wyposażenia zwiększających znacząco możliwości i osiągi śmigłowca. Główną zmianą jest zastosowanie nowych, mocniejszych silników General Electric T-700-GE-701D o mocy startowej 1486 kW, wyposażony w cyfrowy układ sterowania FADEC. Większa moc wymusiła wzmocnienie tzw. układu transmisji przenoszącego moment napędowy z silników poprzez zespół przekładni i wałów na wirnik nośny i śmigło ogonowe. W celu optymalnego wykorzystania większej mocy zastosowano także nowe kompozytowe łopaty wirnika nośnego o nieco większej długości, które podobnie jak wcześniejsze wytrzymują trafienie pociskiem kal. 23 mm. Dzięki nim śmigłowiec ma większy udźwig i może pozostawać w zawisie na większej wysokości niż dotychczas, nawet przy wysokich temperaturach. Wzrosła także oczywiście prędkość maksymalna – śmigłowiec może w locie poziomym rozwijać prędkość 325 km/h– oraz manewrowość. Silniki te zużywają także mniej paliwa, więc śmigłowiec może pozostawać w powietrzu o godzinę dłużej (3-3,5 h) niż poprzednik.

Nowy Apache otrzyma także zmodernizowane i wzmocnione podwozie. Nie było ono zmieniane od pierwszej wersji, a już masa własna AH-64D była o ok. 750 kg większa od AH-64A. Z kolei masa własna Guardiana wzrosła o kolejne pół tony w stosunku do wersji D. Nowe podwozie nie tylko pozwala bezpiecznie latać śmigłowcem o zwiększonej masie własnej i o większym udźwigu, zapewnia także lepszą ochronę załogi w przypadku tzw. twardego lądowania, absorbując większą ilość energii podczas gwałtownego przyziemienia. Golenie podwozia mają regulację pozwalającą ustawić parametry pochłaniania energii optymalnie w stosunku do danej masy startowej śmigłowca. Jest to ciekawe rozwiązanie pozwalające adaptować parametry podwozia do eksploatacji w okresie pokoju, kiedy w ramach szkolenia śmigłowce często nie latają z pełnym obciążeniem.

Wprowadzono także zmodernizowane układy diagnostyki i rozwiązania upraszczające eksploatację oraz obsługę techniczną śmigłowca.

Apache zachował oczywiście wcześniejsze możliwości i rozwiązania, choć uległy one pewnym udoskonaleniom. Pilot ma do dyspozycji precyzyjniejsze wyposażenie nawigacyjne (w tym kamerę termowizyjną) pozwalające latać w każdych warunkach meteorologicznych i o każdej porze doby. Już od pierwszej wersji członkowie załogi dysponowali nahełmowymi wizjerami pozwalającymi obserwować sytuację dookoła śmigłowca wzmocnioną obrazem z kamer zamontowanych w głowicy w przedniej części kadłuba. Wizjer stanowi także element systemu celowania działkiem M230 kal. 30 mm, zamontowanym obrotowo pod kadłubem, którym pilot steruje przy pomocy ruchów głowy.

Najnowsze Apache otrzymały również zmodernizowane systemy obserwacji i wskazywania celów AN/AAR-11 PNVS i AN/ASQ-170 M-TADS (Modernised Target Acquisition i Designation System) z celownikiem dzienno-nocnym i laserowym wskaźnikiem celów oraz kolorową kamerą dzienną o zwiększonej rozdzielczości wyposażoną w obiektyw o zmiennej ogniskowej.

Najważniejszym wyposażeniem wykrywania celów Guardiana jest radar APG-78 Longbow, który może wykrywać cele w odległości do 16 km. Dzięki umieszczeniu go nad wirnikiem nośnym wystarczy, że śmigłowiec wysunie ponad przeszkodę terenową jedynie zasobnik z radarem i może obserwować teren pozostając jednocześnie w osłoniętym miejscu / Zdjęcie: Boeing

Stałym uzbrojeniem zamontowanym pod kabiną załogi jest zamontowane obrotowo działko M230 kal. 30 mm, którym steruje pilot lub operator systemów uzbrojenia. Do kierowania działka na cel wykorzystywany jest system sprzęgnięcia jego ruchów z ruchami hełmu członka załogi, który aktualnie steruje uzbrojeniem / Zdjęcie: Boeing

Taktyka użycia śmigłowców AH-64E jest zbliżona do tej stosowanej przez starsze wersje. Obejmuje loty na ekstremalnie małych wysokościach i wykorzystanie przeszkód terenowych jako osłony przed środkami wykrywania przeciwnika / Zdjęcie: Boeing

Jeden z prototypowych egzemplarzy śmigłowca AH-64E Apache Guardian podczas prób na poligonie w stanie Arizona / Zdjęcie: Boeing

Bezzałogowce i sztuczna inteligencja

Jednak najistotniejsza zmiana w wyposażeniu Apacha dotyczy oczywiście możliwości bojowych. Zacznijmy od rozszerzonej możliwości wymiany informacji (tzw. conectivity). Block III otrzymał łącze przesyłu danych Link 16 – powszechnie wykorzystywane w samolotach bojowych NATO.

Znacznemu zwiększeniu uległy możliwości radaru kierowania ogniem APG-78 Longbow stosowanego początkowo w wersji Block III. Nowy radar może wykryć ponad 1000 celów, z tego może śledzić jednocześnie do 256 celów. W ciągu niecałej minuty jest w stanie określić priorytet każdego z tych celów ze wskazaniem 16 najgroźniejszych (tyle ile pocisków Hellfire przenosi za jednym razem śmigłowiec), a proces ataku może być zainicjowany w ciągu pół minuty od wykrycia danego obiektu. Znacząco wzrósł także zasięg najnowszej wersji radaru, który wcześniej wynosił 8 km, teraz wynosi 16 km. Pozwala także wykrywać niewielkie bezzałogowe statki powietrzne. Nowością jest też możliwość wyszukiwania i identyfikowania celów morskich. Ta ostatnia cecha jest wskazywana jako szczególnie przydatna w potencjalnych konfliktach w rejonie Morza Bałtyckiego, czy też Cieśniny Ormuz. Te ostatnie możliwości wprowadzono bowiem Guardiany mogą operować z pokładów okrętów.

Block III wyposażono w łącze danych MUMT-X (Manned-UnmannedTeaming-Extended, które zastąpiło dwa inne stosowane wcześniej systemy. Umożliwia ono prowadzenie łączności w zakresach fal radiowych C, D, L oraz wykorzystuje pasmo Ku do przesyłania danych i obrazu z czujników bezzałogowych statków powietrznych.

Największą nowością Guardiana jest zdolność do współpracy z bezzałogowcami – użytkowanymi przez US Army General Atomics MQ-1C Gray Eagle i AAI RQ-7B Shadow. Załoga śmigłowca może nie tylko wykorzystywać obrazy przesyłane z bezzałogowców, może nawet przejąć zarządzanie ich lotem od operatorów z naziemnego stanowiska kierowania. Wprowadzono kilka poziomów dostępu jeśli chodzi o kwestie współpracy z bezałogowcami (Poziom 1 – odbiór pośredni obrazów z bezzałogowców, Poziom 2 – pobieranie obrazów bezpośrednio z bezzałogowców, Poziom 3 – zarządzanie czujnikami zamontowanymi na pokładzie bezzałogowa, Poziom 4 – zarządzanie całym lotem bezzałogowa). Do tej pory żaden z sojuszników USA użytkujący najnowsze wersje Apache’a nie uzyskał najwyższego poziomu dostępu.

Łącza wymiany danych pozwalają śmigłowcowi nie tylko wykorzystywać zewnętrzne informacje, może także dzielić się informacjami uzyskanymi z własnych czujników z innymi. Dobrym przykładem jest tu kwestia wykorzystania radaru Longbow w śmigłowcach należących do US Army. Choć każdy śmigłowiec może być wyposażony w radar (ma zamontowane wszystkie niezbędne instalacje), to tyko niektóre egzemplarze są w ten radar wyposażone. W US Army wypracowano rozwiązanie polegające na działaniu formacji trzech śmigłowców, z których tylko jeden ma radar i stanowi swoiste centrum dowodzenia dzieląc się informacjami uzyskanymi przy jego pomocy z pozostałymi dwoma maszynami. Stąd też można spotkać śmigłowce AH-64E bez charakterystycznej „bańki” z radarem nad wirnikiem nośnym. Takie rozwiązanie pozwala istotnie obniżyć koszty zakupu, a także eksploatacji floty śmigłowców.

Guardian z nowym radarem Longbow może także być źródłem informacji dla innych śmigłowców uzbrojonych – niekoniecznie w pełni bojowych. Dzięki systemowi MUMT-X śmigłowiec może przesyłać obrazy nawet do osobistych odbiorników pojedynczych żołnierzy czy wysuniętych operatorów naprowadzania. Docelowo ma być możliwa wymiana informacji z każdym systemem rozpoznawczym jaki będzie funkcjonował na polu walki, niezależnie czy będzie to system US Army, US Navy czy Marines.

Twórcy nowego Apache’a mieli świadomość, że tak przytłaczająca ilość informacji może być trudna do ogarnięcia przez załogę śmigłowca, wyposażyła go w system CDAS (Cognitive Decision Aiding System – poznawczy system wspomagania podejmowania decyzji) aby odciążyć załogę np. poprzez zhierarchizowanie informacji i podpowiedzi działania w sytuacjach zagrożenia lub awaryjnych.

System ten budzi szczególne zainteresowanie ze względu na bardzo małą ilość oficjalnych informacji dotyczących jego działania. Z dostępnych ogólnych danych wynika, że jest on wyposażony w pakiet oprogramowania opartego na sztucznej inteligencji. System ma przejmować część zadań z zakresu wskazywania celów eliminując m.in. zafałszowane wskazania czujników. Jest także w stanie podpowiedzieć optymalne sposoby ataku lub środki jakie należy podjąć gdy pojawia się określone zagrożenie.

Jeden ze śmigłowców AH-64E należących do 16th Combat Aviation Brigade (16. Brygady Lotnictwa Bojowego) należącej do 7th Infantry Division (7. Dywizji Piechoty) podczas szkolenia w Bazie Lewis-McChord, w stanie Waszyngton / Zdjęcie: US Army

Śmigłowiec AH-64E Apache Guardian nr boczny 17-03149 należący do 1-6th CAV (ARS) – 1st Attack Reconnaissance Squadron (1. Eskadry Rozpoznawczo-Bojowej) , 6th Cavalry Regiment „The Fighting Sixth” (6. Pułku Kawalerii) należacej do słynnej 1. Dywizji Piechoty US Army, który czasowo przebywał w Polsce w 33. Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu / Zdjęcie: Grzegorz Sobczak

Przeciw A2/AD

Uzbrojenie Guardiana stanowią pociski kierowane powietrze-powierzchnia AGM-114R Hellfire II o wydłużonym zasięgu. Mogą one zwalczać zarówno cele lądowe jak i niewielkie cele morskie. Do zwalczania celów powietrznych służą pociski samonaprowadzające FIM-92 Sidewinder. Oba typy są dostępne obecnie. Jako przyszłe uzbrojenie typowane są pociski nowej generacji JAGM (Joint Air-to-Ground Missile) opracowywane na zlecenie US Army, które mają zastąpić Hellfire’y. Amerykańscy wojskowi chcą także rozszerzyć możliwości Stingerów o zwalczanie niewielkich bezzałogowców.

Uzupełnienie uzbrojenia (oprócz wspomnianego wcześniej działka M230) stanowią niekierowane pociski rakietowe kal. 70 mm Hydra odpalane z wyrzutni M261, a także bazujące na tych ostatnich pociski rakietowe korygowane laserowo, np. BAE Systems APKWS.

Guardian jest również wyposażony w system walki elektronicznej AN/APR48B MRFI (Modernized Radar Frequency Interferometer – zmodernizowany interferometr częstotliwości radarowych). Pozwala on na identyfikację nieokreślonych zagrożeń ze strony marynarki wojennej przeciwnika. Innymi zmodernizowanymi funkcjami systemu są lepsze własności namierzania i wskazywania celów pozwalające określić zasięg i położenie potencjalnego źródła zagrożenia jak radiolokatory systemów zwalczania celów powietrznych lub inne nadajniki.

AH-64 jest stale dostosowywany do potrzeb współczesnego pola walki. Obecnie produkowana wersja została opracowana m.in. w celu zwalczania systemów antydostępowych A2/AD z jakimi będą się musieli mierzyć żołnierze amerykańscy i ich sojusznicy w przypadku pełnoskalowego konfliktu zbrojnego. Przed podobnymi wyzwaniami może stanąć także polskie wojsko. W tym wypadku nieocenioną zaleta jest zdolność pozyskiwania danych ze źródeł zewnętrznych, dzięki czemu Guardian może nie używać swoich własnych czujników i pozostać nie wykrytym przez przeciwnika do momentu rozpoczęcia ataku, a później znów ukryć się przed środkami radiolokacyjnymi przeciwnika.

Jednym z elementów oferty Boeinga dla państw nabywających śmigłowce Apache Guardian jest wyposażenie szkoleniowe w postaci symulatorów i trenażerów, które obniżają koszty szkolenia, zwłaszcza jeśli chodzi o użycie amunicji precyzyjnej. Na zdjęciu trenażer dostarczony armii Korei Pd. / Zdjęcie: Boeing

Na przyszłość

Według deklaracji dowódców US Army, AH-64E będzie ostatnią wersją śmigłowca Apache. Amerykańskie wojsko wszystkie swoje środki rozwojowe inwestuje obecnie w program budowy nowego wiropłatu bojowego FVL (Future Vertical Lift – w wolnym tłumaczeniu statek powietrzny pionowego startu przyszłości, bo może to być śmigłowiec ale brane są także pod uwagę koncepcje zbliżone do pionowzlotu V-22 Osprey). Dostawy wersji AH-64E dla US Army potrwają do 2026. Łącznie otrzymają one 690 egzemplarzy Guardiana. US Army planują eksploatację Guardianów nawet do 2060 r. W biurach konstrukcyjnych Boeinga trwają już prace nad kolejną modyfikacją Apache’a. Nie należy się więc obawiać braku wsparcia eksploatacji i programów modernizacyjnych jeśli Polska kupiłaby AH-64E.

Pozostaje jeszcze cena. Wprawdzie przetarg na śmigłowce bojowe dla Polski jeszcze nie ruszył, z dużym prawdopodobieństwem można zakładać, że oferta Boeinga będzie najdroższa. Mówi się, że cena jednego śmigłowca to rząd wielkości 30 mln USD. To oczywiście szacunki ponieważ o wartości kontraktu decyduje wiele czynników jak zamawiane wyposażenie, pakiety logistyczne, szkoleniowe itp. Wraz ze śmigłowcami dostarczone mogą być także nowoczesne symulatory i trenażery, które pozwalają obniżyć koszty szkolenia i podtrzymania nawyków zwłaszcza jeśli chodzi o wykorzystanie kosztownego uzbrojenia precyzyjnego.

Z tego co wiemy polskie MON jest zainteresowane możliwie jak najbogatszym wyposażeniem co spowoduje, że cena zakupu nie będzie niska. Rodzi się jednak pytanie, czy stać nas na oszczędzanie na jakości uzbrojenia naszego wojska. O ile np. w przypadku śmigłowców transportowych można myśleć o pewnych oszczędnościach, to czy powinniśmy ograniczać jakość śmigłowców bojowych?

Nieocenioną zaletą Guardiana jest gwarancja pełnej interoperacyjności ze śmigłowcami bojowymi naszego głównego sojusznika jakim są Stany Zjednoczone, które są głównym użytkownikiem Guardianów. Niebawem AH-64E trafią także do brytyjskiego lotnictwa wojskowego. Starsze wersje AH-64A i D służą w lotnictwie Grecji i Holandii.

Pierwszy egzemplarz śmigłowca AH-64E Apache Guardian przeznaczony dla Indii został przekazany na początku 2019 r. łącznie Indie mają otrzymać 22 śmigłowce tego typu / Zdjęcie: Boeing

W US Army nie wszystkie Guardiany są wyposażone w radar kierowania ogniem Longbow. Typowa formacja obejmuje trzy śmigłowce, z których tylko jeden jest wyposażony w radar Longbow i dzieli się informacjami uzyskanymi przy jego pomocy z pozostałymi dwoma śmigłowcami. Może tez przesyłać informacje innym odbiorcom / Zdjęcie: Grzegorz Sobczak

 

W potencjalnie zagrażających nam konfliktach będziemy mieli do czynienia z przeciwnikiem, który dysponował będzie przewagą liczebną. Jedyną szansą wyrównania szans jest dominacja pod względem technologicznym aby zapewnić maksymalną efektywność posiadanych środków bojowych. Musimy więc odpowiedzieć sobie, czy stać nas na oszczędzanie na śmigłowcach bojowych dla naszych Sił Zbrojnych?

 

X