W środę, 9 lipca 2025, amerykańska spółka Bell Textron poinformowała, że Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych w Obszarze Obronności DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) wybrała jej ofertę do drugiego etapu programu o kryptonimie SPRINT X-Plane (Speed and Runway Independent Technologies) na budowę bezzałogowego i załogowego zmiennowirnikowca o dużej prędkości przelotowej. Oznacza to, że na przegranym polu pozostała konkurencyjna Aurora Flight Sciences (część Boeinga).
Grafiki: Bell Textron
Firma Bell jest zaszczycona wyborem do kolejnej fazy programu SPRINT DARPA i z niecierpliwością oczekuje na zaprezentowanie zupełnie nowego samolotu z pierwszą w historii technologią stop/fold – powiedział Jason Hurst, starszy wiceprezes ds. inżynierii w Bell Flight. To osiągnięcie, na które pracowaliśmy od ponad 10 lat, wykorzystując naszą prawie 90-letnią historię rozwoju X-Plane, aby dostarczyć naszym żołnierzom nowe technologie.
Celem programu jest budowa statku powietrznego o dużej prędkości przelotowej charakterystycznej dla klasycznych samolotów, od 400 do 450 węzłów (ok. 740-830 km/h) na odpowiednich wysokościach i niezależności od drogi startowej dzięki zdolności pionowego startu i lądowania (VSTOL) z nieprzygotowanych powierzchni, tak jak śmigłowiec. W fazach 1A i 1B spółka Bell Textron ukończyła prace koncepcyjne i wstępne prace projektowe. Faza 2 obejmuje szczegółowy projekt i budowę, a zwieńczeniem fazy 3 będą testy w locie (Nowa koncepcja oferty Bell Textron w programie SPRINT X-Plane).
Przygotowując się do programu SPRINT X-Plane, spółka Bell Textron przeprowadziła znaczące działania mające na celu redukcję ryzyka, w tym ocenę koncepcji składanego wirnika o nazwie Stop/Fold, zintegrowanego napędu i technologii sterowania lotem w ośrodku testowym HHSTT (Holloman High Speed Test Track) w Nowym Meksyku, a także badania modelu w tunelu aerodynamicznym instytutu badań lotniczych NIAR (National Institute for Aviation Research) na Uniwersytecie Stanowym w Wichita.
Bell Textron zaoferował wykorzystanie technologii hybrydowego statku powietrznego, załogowego lub bezzałogowego o nazwie HSVTOL (High-Speed Vertical Take-Off and Landing), łączącego cechy napędu zmiennowirnikowca i samolotu odrzutowego. Technologia HSVTOL łączy zdolność zawisu śmigłowca z prędkością , zasięgiem i przeżywalnością odrzutowych samolotów.
Wariant załogowy i bezzałogowy
Koncepcja HSVTOL została ujawniona 2 sierpnia 2021 i została opracowana na zlecenie US Air Force. Statek powietrzny miałby otrzymać dwa silniki turbośmigłowe do pionowego startu i lądowania (nie jest pewne czy byłyby to ruchome gondole jak w V-22 Osprey, czy jedynie ruchome wirniki jak w V-280 Valor/MV-75) oraz parę silników turboodrzutowych do lotu poziomego (podczas którego łopaty silników turbośmigłowych byłyby składane w pozycji poziomej).
W przypadku SPRINT X-Plane w nowej koncepcji Bella dla wariantu bezzałogowego przeprojektowano wloty powietrza po bokach kadłuba, dodano dwa wloty powietrza w górnej powierzchni, prawdopodobnie w celu zwiększenia nośności podczas lotu pionowego lub z poziomego z małą prędkością. Ogólnie kadłub jest bardziej opływowy, a gondole silników turbośmigłowych nieco zmienione, zapewne w wyniku doświadczeń z testów w HHSTT. Więcej zmian widać w wariancie załogowym, z którego usunięto górny wlot powietrza na kadłubie oraz zupełnie przeprojektowano gondole silników turbośmigłowych.
Testy w locie zaplanowano na 2027. Docelowa platforma, opracowana przez Bella albo Aurora, może realizować zadania na rzecz Dowództwa Operacji Specjalnych (US Special Operations Command, SOCOM).
Spółka Bell Textron ma bogate doświadczenie w przełamywaniu barier i rozwoju technologii VSTOL, będąc pionierem innowacyjnych konfiguracji, takich jak X-14, X-22, XV-3 i XV-15 dla NASA, US Army i US Air Force oraz nadal rozwija dziedzictwo przełomowego Bell X-1.
Bell awarded funding for X-plane build phase of SPRINT program.
🔗 More info: https://t.co/3zqDbQVEcj#SPRINT #DARPA #XPlane
— Bell (@BellFlight) July 9, 2025