Defence & Space

Saab JAS 39 Gripen zadebiutował w działaniach bojowych

Zgodnie z doniesieniami tajlandzkich mediów, dwa samoloty wielozadaniowe JAS 39C Gripen należące do sił zbrojnych tego państwa, zadebiutowały w działaniach bojowych przeciwko Kambodży.…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Rosja: Strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski w służbie

Do służby we Flocie Północnej Marynarki Wojennej Rosji wszedł piąty, zmodyfikowany strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski projektu 955A Boriej-A o napędzie jądrowym…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 5 minut

Równości nie ma. Zniknęło też bezużyteczne ministerstwo

Premier Donald Tusk ogłosił rekonstrukcję rządu, w której zlikwidowano stanowisko ministra ds. równości. I słusznie, ponieważ przez dwa lata urzędowania z zapowiedzi reform, na które czekali mundurowi…

2025-07-25 | Sławek Zagórski | 6 minut

Szkoleniowa dziura. Problem, którego nie widać

Stan szkolenia specjalistycznego w Siłach Zbrojnych cały czas pozostaje wyzwaniem. Wciąż w wielu aspektach brakuje odpowiedniego sprzętu i wyposażenia.

2025-07-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Cyberbezpieczne urzędy – wspólny cel resortów obrony i cyfryzacji

Ministerstwo Cyfryzacji oraz Ministerstwo Obrony Narodowej zawarły porozumienie, które wzmocni poziom cyberbezpieczeństwa w sektorze publicznym. Dzięki współpracy obu resortów odbędą się specjalistyczne…

2025-07-25 | Redakcja | 4 minuty

Sztab Generalny WP rozpoczął przyjmowanie zgłoszeń do ćwiczenia CWIX-26

Sztab Generalny Wojska Polskiego rozpoczął proces przyjmowania zgłoszeń do udziału w kolejnej edycji międzynarodowego ćwiczenia pk. CWIX (Coalition Warrior Interoperability eXercise, eXamination,…

2025-07-23 | Redakcja | 8 minut

Powrót legendy! Replika samolotu RWD-8 ukończona!

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie poinformowało, że wierna replika jednego z najważniejszych samolotów w historii polskiego lotnictwa – RWD-8 – została ukończona.

2025-07-23 | Redakcja | 5 minut

Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II RP

W piątek, 11 lipca 2025, w Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej, z udziałem wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, sekretarza stanu w MON Pawła…

2025-07-11 | Redakcja | 5 minut

Thales Alenia Space zbuduje wielofunkcyjny moduł mieszkalny MPH na Księżyc

Spółka Thales Alenia Space otrzymała zlecenie od Włoskiej Agencji Kosmicznej ASI na budowę wielofunkcyjnego modułu mieszkalnego MPH na potrzeby programu księżycowego Artemis.

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Hanwha Aerospace z pełnym transferem technologii rakiety kosmicznej KSLV-II Nuri

Południowokoreańska spółka Hanwha Aerospace podpisała porozumienie z agencją kosmiczną KARI w sprawie pełnego transferu technologii rakiety kosmicznej KSLV-II Nuri do sektora prywatnego.

2025-07-25 | Rafał Muczyński | 3 minuty

MON: Dwa ważne dla bezpieczeństwa dokumenty przyjęte przez Radę Ministrów

Rada Ministrów przyjęła Strategię Bezpieczeństwa Narodowego RP oraz uchwałę w sprawie upoważnienia Ministra Obrony Narodowej do złożenia deklaracji w sprawie zaangażowania Polski w instrument SAFE.

2025-07-25 | Redakcja | 7 minut

USA zgodziły się na wsparcie ukraińskiej obrony powietrznej i artylerii

Departament Stanu USA wydał dwie zgody na ewentualną sprzedaż do Ukrainy pakietów wsparcia eksploatacji 155-mm haubic samobieżnych rodziny M109 i niesprecyzowanych zestawów obrony…

2025-07-25 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Indie przetestowały lekki pocisk ULPGM-V3 z wielowirnikowego bezzałogowca

Indyjska państwowa Agencja Badań i Rozwoju Technologii Wojskowych DRDO przetestowała lekki pocisk przeciwpancerny ULPGM-V3 przeznaczony dla małych bezzałogowych statków powietrznych.

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Thales Alenia Space zbuduje wielofunkcyjny moduł mieszkalny MPH na Księżyc

Spółka Thales Alenia Space otrzymała zlecenie od Włoskiej Agencji Kosmicznej ASI na budowę wielofunkcyjnego modułu mieszkalnego MPH na potrzeby programu księżycowego Artemis.

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Cyberbezpieczne urzędy – wspólny cel resortów obrony i cyfryzacji

Ministerstwo Cyfryzacji oraz Ministerstwo Obrony Narodowej zawarły porozumienie, które wzmocni poziom cyberbezpieczeństwa w sektorze publicznym. Dzięki współpracy obu resortów odbędą się specjalistyczne…

2025-07-25 | Redakcja | 4 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Saab JAS 39 Gripen zadebiutował w działaniach bojowych

Zgodnie z doniesieniami tajlandzkich mediów, dwa samoloty wielozadaniowe JAS 39C Gripen należące do sił zbrojnych tego państwa, zadebiutowały w działaniach bojowych przeciwko Kambodży.…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Rosja: Strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski w służbie

Do służby we Flocie Północnej Marynarki Wojennej Rosji wszedł piąty, zmodyfikowany strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski projektu 955A Boriej-A o napędzie jądrowym…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 5 minut

Saab JAS 39 Gripen zadebiutował w działaniach bojowych

Zgodnie z doniesieniami tajlandzkich mediów, dwa samoloty wielozadaniowe JAS 39C Gripen należące do sił zbrojnych tego państwa, zadebiutowały w działaniach bojowych przeciwko Kambodży.…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Rosja: Strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski w służbie

Do służby we Flocie Północnej Marynarki Wojennej Rosji wszedł piąty, zmodyfikowany strategiczny okręt podwodny K-555 Kniaź Pożarski projektu 955A Boriej-A o napędzie jądrowym…

2025-07-26 | Rafał Muczyński | 5 minut

Co pokażą wystawcy na MSPO 2025? Największe premiery i nowości branży obronnej

Targi Kielce informują, że XXXIII edycja Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego MSPO zapowiada się rekordowo zarówno pod względem powierzchni wystawienniczej, jak i różnorodności prezentowanych…

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda na IDEF 2025 w Stambule

Wiceminister Paweł Bejda przewodniczył delegacji Ministerstwa Obrony Narodowej na 17. międzynarodowych targach przemysłu obronnego IDEF 2025 (International Defence Industry Fair) w Stambule,…

2025-07-23 | Redakcja | 2 minuty
Shooting

KelTec z nową fabryką w Wyoming

KelTec, amerykański producent broni znany z nietypowego podejścia do tematu i wielu charakterystycznych konstrukcji, dokonał uroczystego otwarcia nowego zakładu w miejscowości Rock Springs w stanie…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Helikon-Tex – Zgarnij poncho U.S Model za 1 zł

Polskie lato jak zwykle zaskoczyło przypływem zimna i deszczu? Helikon-Tex wychodzi na przeciw przemarzniętym wakacjowiczom ze specjalną promocją – przy zakupie ocieplanego poncho…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

RP Arms dystrybutorem Faxon, TriggerTech i TC Gear

Sklep RP Arms staje się oficjalnym dystrybutorem trzech kolejnych marek: Faxon Firearms, TriggerTech oraz TC Gear.

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 4 minuty

IBIS GEAR – nowy dystrybutor na mapie Polski

Firma IBISGEAR to dystrybutor kilkunastu marek broni palnej oraz akcesoriów strzeleckich, który rozwija swoją ofertę na polskim rynku. Co można znaleźć w jego katalogu?

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 13 minut

KelTec z nową fabryką w Wyoming

KelTec, amerykański producent broni znany z nietypowego podejścia do tematu i wielu charakterystycznych konstrukcji, dokonał uroczystego otwarcia nowego zakładu w miejscowości Rock Springs w stanie…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

IBIS GEAR – nowy dystrybutor na mapie Polski

Firma IBISGEAR to dystrybutor kilkunastu marek broni palnej oraz akcesoriów strzeleckich, który rozwija swoją ofertę na polskim rynku. Co można znaleźć w jego katalogu?

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 13 minut

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Helikon-Tex – Zgarnij poncho U.S Model za 1 zł

Polskie lato jak zwykle zaskoczyło przypływem zimna i deszczu? Helikon-Tex wychodzi na przeciw przemarzniętym wakacjowiczom ze specjalną promocją – przy zakupie ocieplanego poncho…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Nowe akcesoria modułowe Lindnerhof-Taktik

Lindnerhof-Taktik, producent oporządzenia wchodzący w skład Mehler Systems, wprowadza do oferty nowe akcesoria modułowe. Wśród nich nowe kieszenie-organizery oraz plecak do noszenia w konfiguracji samodzielnej…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Bestiariusz Wędrowca: kleszcze

Kleszcze i choroby odkleszczowe, jak pogoda, mogą stanowić świetny temat do rozmów przy popołudniowej herbatce lub ognisku z kiełbaskami na szczycie góry. Mówimy: „O!…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 1 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Instinct 3 – Prawdziwy wół roboczy ze stajni Garmina

Solidny zegarek w teren i do ciężkiej pracy? Zamiast “inteligentnych” bajerów – wytrzymałość, solidne podzespoły, dokładne odczyty czujników i imponujący czas pracy na baterii? Przed wami…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 1 minut

Uporządkuj swój plecak z Helikon-Tex Insert EDC Medium

Komplety Every Day Carry u każdego z nas wyglądają inaczej – w końcu inne potrzeby to inne narzędzia (nie wspominając o gadżeciarstwie). Jest jednak jedna rzecz,…

2025-07-24 | Michał Ihnatów | 1 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut
Adventure

Helikon-Tex – Zgarnij poncho U.S Model za 1 zł

Polskie lato jak zwykle zaskoczyło przypływem zimna i deszczu? Helikon-Tex wychodzi na przeciw przemarzniętym wakacjowiczom ze specjalną promocją – przy zakupie ocieplanego poncho…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Instinct 3 – Prawdziwy wół roboczy ze stajni Garmina

Solidny zegarek w teren i do ciężkiej pracy? Zamiast “inteligentnych” bajerów – wytrzymałość, solidne podzespoły, dokładne odczyty czujników i imponujący czas pracy na baterii? Przed wami…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk, co uważam…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe. Jedną ze składowych…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Instinct 3 – Prawdziwy wół roboczy ze stajni Garmina

Solidny zegarek w teren i do ciężkiej pracy? Zamiast “inteligentnych” bajerów – wytrzymałość, solidne podzespoły, dokładne odczyty czujników i imponujący czas pracy na baterii? Przed wami…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 1 minut

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex – Zgarnij poncho U.S Model za 1 zł

Polskie lato jak zwykle zaskoczyło przypływem zimna i deszczu? Helikon-Tex wychodzi na przeciw przemarzniętym wakacjowiczom ze specjalną promocją – przy zakupie ocieplanego poncho…

2025-07-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Promocje nawet do -50% w sklepie Helikon-Tex

Helikon-Tex ogłosił, że od dzisiaj do 21 lipca każdy klient może zgarnąć sprawdzony sprzęt z rabatem sięgającym -50%.

2025-07-08 | Redakcja | 2 minuty

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Helikon-Tex Traveler Enlarged – terenowy tron?

Ktoś może twierdzić, że survival, bushcraft i w ogóle lasobuszowanie „liczy się” tylko wtedy, kiedy znosimy niewygody, hartujemy się, planowo marzniemy i w ogóle. W porządku, szanuję…

2025-07-13 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia oraz wyzwania,…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

70 lat BUMAR – ŁABĘDY

Gliwickie zakłady BUMAR-ŁABĘDY nierozerwalnie kojarzą się od dekad z produkcją pojazdów pancernych, a zwłaszcza czołgów. Większość typów najcięższego uzbrojenia eksploatowanego przez polskie siły zbrojne po drugiej wojnie światowej było, przynajmniej częściowo produkowanego bądź remontowanego w BUMARZE.

Początki Zakładów

Rok 2021 to symboliczna data dla gliwickiej spółki, gdyż w kwietniu przypadł jubileusz 70-lecia istnienia Zakładów Mechanicznych „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.

Swój początek przedsiębiorstwo ma zaraz po zakończeniu drugiej wojny światowej. Już w 1945 r. Zakłady funkcjonowały jako filia Huty Pokój. W powojennej Polsce najważniejsza była odbudowa zniszczonej infrastruktury. Rolą przemysłu ciężkiego było wsparcie tego procesu, często w bardzo podstawowym wymiarze.

Początkowo produkowano wtedy elementy mostów drogowych i kolejowych, elementy suwnic dla hut i wież szybów wyciągowych dla kopalń. Wtedy w Łabędach wytworzono elementy mostu Poniatowskiego w Warszawie oraz najwyższego w Europie masztu radiostacji w Raszynie. W 1948 roku na Wystawę Ziem Odzyskanych, która odbyła się we Wrocławiu, zakład wykonał słynną iglicę, która jest jednym z symboli  Wrocławia.

W maju 1951 r. Zakłady Mechaniczne „Łabędy” stały się samodzielnym przedsiębiorstwem. Wtedy też zmienił się profil produkcji. Prócz wytwarzania spawanych elementów stalowych rozpoczęła się produkcja pierwszych pojazdów. Były to ciągniki gąsienicowe Mazur oraz koparki KU 1206 i 1207 eksportowanych m.in. do Chin.

Początki Zakładów BUMAR są związane z powojenną odbudową Polski. Na zdjęciu produkcja cięgników Mazur D-350

Produkcja zbrojeniowa

Zdobycie kompetencji w dziedzinie produkcji ciężkich pojazdów gąsienicowych przygotowało przedsiębiorstwo do produkcji na rzecz wojska. W latach 1956-60 rozpoczęto  produkcję czołgów stosunkowo mało skomplikowanych T-34, a następnie były nowocześniejsze modele T-54 i T-55.

Lata 1960. to dalszy rozwój produkcji na potrzeby rozwijanego wówczas polskiego przemysłu. W roku 1965 do produkcji weszły kopalniane obudowy ognioszczelne ROK-6 a w 1968 żurawie JONES 851 o udźwigu 40 ton (konstruowane na brytyjskiej licencji).

O dzisiejszej kondycji ( i kompetencjach) Zakładów zadecydowało powołanie w 1975 Kombinatu Urządzeń Mechanicznych „BUMAR-ŁABĘDY”. Przedsiębiorstwo stało się wówczas krajowym potentatem, grupując 11 zakładów z całego kraju.

Przełomowy T-72

Kluczowym okazało się rozpoczęcie produkcji czołgów T-72. Równolegle produkowano wozy zabezpieczenia technicznego WZT-2, mosty na podwoziu czołgowym BLG-67 oraz ciągniki artyleryjskie o symbolu 668. Wtedy też gliwickie przedsiębiorstwo zdobyło know-how potrzebne do rozwijania własnych konstrukcji na bazie produkowanych modeli.

Szczególnie istotne okazało się to w okresie przemian ustrojowych, gdy Polska utraciła możliwość kupowania licencji nowszych wersji (T-72S czy też T-80). Wtedy kompetencje związane z produkcją i remontami czołgów T-72 okazały się bezcenne.

Rozpoczęcie licencyjnej produkcji czołgów T-72 pomogło zbudować dzisiejsze kompetencje Zakładów. Do dziś prowadzone są remonty i modyfikacja modelu T-72M1. Zakłady opracowały i wyprodukowały też czołgi PT-91 będące rozwinięciem T-72

Czasy transformacji i współczesność

W 1993 r. gliwickie zakłady zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu  Państwa i uznane za przedsiębiorstwo o szczególnym znaczeniu dla polskiej gospodarki. Właśnie wtedy przyjęły nazwę  Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. w Gliwicach, która funkcjonuje do dzisiaj. Od 2014 roku są jedną ze spółek wchodzących w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

Kolejne generacje produkowanego przez gliwicką spółkę do dziś determinują kierunek jej rozwoju. Obecnie najważniejszym klientem BUMARU pozostają Siły Zbrojne RP. Główne programy realizowane dzisiaj, to program modernizacji czołgów Leopard 2A4 do wersji Leopard 2PL oraz program modyfikacji czołgów T-72.

Narodziny Twardego

Konieczność wzmocnienia pancernego potencjału Wojska Polskiego na przełomie lat 80. i 90. spowodowała, że pomimo trudności gospodarczych BUMAR-ŁABĘDY wraz z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Urządzeń Mechanicznych w Gliwicach (OBRUM) rozpoczął pracę nad konstrukcją mającą zastąpić czołgi T-72M1, które były już wtedy uznawane za przestarzałe z powodu niewystarczającego opancerzenia, zbyt słabych silników i niskiej skuteczności ognia. Ta ostatnia wynikała z braku nowoczesnego systemu kierowania ognia, przestarzałej armaty i braku nocnych, pasywnych przyrządów celowniczych.

Tak narodził się PT-91 Twardy, konstrukcja, która w 2021 r. nadal pozostaje istotnym komponentem pancernej pięści Wojska Polskiego. Aby uniknąć słabych punktów poprzednika do nowego czołgu zamontowano silniki S-12U o mocy 850 KM, przednią półsferę wzmocniono pancerzem reaktywnym ERAWA (pancerz zasadniczy pozostał niezmieniony).

Aby sprostać wymogom współczesnego pola walki zamontowany został system ostrzegania Obra, który wykrywa podświetlenie wiązką lasera i, w razie konieczności, odpala granty dymne w kierunku potencjalnego ataku. Pojazd wyposażono również w nowocześniejsze przyrządy oraz system kierowania ogniem.

PT91 okazał się być na tyle udaną konstrukcją, że odniósł sukces eksportowy Pod oznaczeniem PT-91M „Pendekar” został wybrany przez Malezję jako nowy czołg podstawowy. Od odmiany kupowanej przez polską armię różnił się innym zespołem napędowym (powerpack składający się z silnika S-1000 R i przekładni Renk ESM-350M), SKO Savan-15 oraz system Obra-3. Malajską odmianę PT-91 uzbrojono w słowacką armatę 2A46MS oraz wielkokalibrowy karabin maszynowy M2HB.W ramach kontraktu dostarczono 48 czołgów PT-91M, 6 wozów zabezpieczenia technicznego WZT-4,  5 mostami na podwoziu gąsienicowym PMC-Leguan oraz 3 maszynami drogowo-inżynieryjnymi.

Najważniejsze kontrakty realizowane przez BUMAR dzisiaj

Dzisiaj Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. realizują dwa kluczowe dla Wojsk Pancernych kontrakty. W gliwickich zakładach prowadzone są prace modernizacyjne przy czołgach Leopard 2A4 oraz remontowane i modyfikowane są czołgi T-72M1.

W obydwu przypadkach  prace przy polskich czołgach okazały się konieczne, aby odtworzyć przynajmniej część potencjału odstraszania Sił Zbrojnych RP. Oczywiście trudno porównywać ze sobą obydwa przedsięwzięcia, gdyż różnią się znacznie zakresem prac, jakie są prowadzone.

Leopard 2PL to polsko-niemiecka modernizacja czołgów podstawowych Leopard 2A4 będących na wyposażeniu Wojska Polskiego. Zmodernizowane czołgi mają zwiększyć potencjał wojsk pancernych.

Leopard 2PL

W grudniu 2015 roku została podpisana umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a Polską Grupą Zbrojeniową S.A. oraz wchodzącymi w jej skład Zakładami Mechanicznymi „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. na modernizację czołgów Leopard 2A4 do wersji Leopard 2PL. Aneksowana w 2018 i 2019 umowa jest obecnie wyceniona na 3,29 mld zł brutto.

W ramach podpisanego kontraktu Zakłady Mechaniczne “BUMAR-ŁABĘDY” S.A. jako główny wykonawca umowy prowadzą modernizację 142 sztuk czołgów Leopard 2A4, z równoczesnym wykonaniem przeglądów F6 oraz dodatkowym przywróceniem ich pełnej sprawności technicznej. Modernizacji podlega również baza szkoleniowa (symulatory i trenażery). Prace, zgodnie z obawiającym dziś harmonogramem, mają zostać zakończone w 2023 r. Obecnie przekazanych do Użytkownika zostało 16 sztuk zmodernizowanych Leopardów 2PL, które trafiają do 1 Warszawskiej Brygady Pancernej.

Zakres prac modernizacyjnych do standardu Leopard 2PL pozwolił na podniesienie odporności balistycznej i udoskonalenie systemów obserwacyjnych. Zmiany obejmują zastosowanie dodatkowego opancerzenia wieży, nowych przyrządów obserwacyjnych dla działonowego (kamera termowizyjna EMES-15 i dwie kamery KLW-1 Astera) i dowódcy, który ma do dyspozycji przyrząd obserwacyjno-celowniczy PERI R17 A3L4CP, dzienno-nocną kamerę cofania KDN-1T Nyks. W zmodernizowanych pojazdach montowany jest również elektrycznego spustu armaty.

Co istotne zostały wymienione układ stabilizacji armaty i napędy wieży z hydraulicznych na elektryczne (EWNA). Ponadto z pojazdami zintegrowane zostaną nowe typy amunicji: przeciwpancerna DM63A1 z pociskami podkalibrowymi i wielozadaniowa DM11 z programowalnymi pociskami odłamkowo-burzącymi.

Zostały również zamontowane pomocnicza jednostka napędowej APU o mocy 17 kVA, zmodernizowany system przeciwwybuchowy i przeciwpożarowy Deugra ze zbiornikami DeuGen-N oraz i cyfrowa magistrala komunikacyjna CAN-BUS.

Kolejnym krokiem rozwoju tego projektu jest wariant Leopard 2PLM1. Pojazdy mają być wyposażone w system aktywnego chłodzenia przedziału elektroniki EGPT, funkcję zimnego startu, która ma zabezpieczyć elektronikę wieży przed spadkiem napięcia podczas rozruchu. W zmodernizowanych pojazdach dowódca może kontrolować obrót głowicy optoelektronicznej przyrządu obserwacyjno-celowniczego PERI R17 A3L4CP względem kadłuba. Modernizacji ma ulec również system łączności w stosunku do obecnie stosowanego w czołgach Leopard 2A4.

W ramach prac prócz modernizacji wykonywane są również przeglądy F6 przy jednoczesnym przywróceniu ich pełnej sprawności technicznej. Dodatkowo modernizacji podlegają symulatory oraz trenażery.

Realizowane kontrakty to nie tylko pozyskanie nowych kompetencji czy rozwój kwalifikacji przez pracowników, ale również nowe inwestycje oraz rozbudowa infrastruktury. Na terenie zakładu powstały nowe stanowiska z urządzeniami badawczo-kontrolnymi, w tym unikalna na skalę europejską 6-osiowa platforma ruchoma (tzw. pająk), umożliwiająca testowanie poprawności działania systemów stabilizacji wież i armat czołgowych, w tym wieży czołgów Leopard 2PL.

W ramach modernizacji Leopardów 2PL czołgi wyposażono w nowy system stabilizacji armaty, napędy i dodatkowy pancerz wieży. Wymieniono też przyrządy obserwacyjne załogi

Kolejnym etapem modernizacji jest Leopard 2PLM1, w którym zmodernizowane będą kolejne systemy elektroniczne w tym łączność

T-72M1R

W przypadku czołgów T-72M1 możemy mówić o przywróceniu tych konstrukcji jako pojazdów drugiego rzutu. Natomiast aby mogły one być wykorzystywane na współczesnym polu walki konieczna była modyfikacja części kluczowych systemów.

W ramach kontraktu gliwickie przedsiębiorstwo przeprowadza remonty główne lub bieżące czołgów, w zależności od stanu poszczególnych egzemplarzy. Kolejnym etapem jest przeprowadzenie modyfikacji oraz opracowanie wymaganych instrukcji oraz katalogu części zamiennych.

Sama modyfikacja obejmuje kilka dziedzin. Zastosowano peryskopowy celownik termowizyjny PCT-72, dzienno-nocny przyrząd dowódcy POD-72 oraz peryskop noktowizyjny kierowcy PNK-72. Wymianie uległy systemy łączności zewnętrznej i wewnętrznej. Do łączności pomiędzy pojazdami zastosowano radiostację radiostacji typu PR4G F@STNET. Na pokładzie montowany jest również odbiornik GPS DAGR.

Kolejną zmianą jest modyfikacja układu elektrycznego. Tutaj wprowadzono nowy typ regulatora napięcia, mikroprocesorowe urządzenie rozruchowe (MUR), nowe oświetlenie wewnętrzne, zasilanie buforowe oraz zabudowano nowy układ ładowania akumulatorów rozruchowych.

Modyfikowane czołgi zostały wyposażone w nowego typu gąsienice z nakładkami gumowymi, nowe pojemniki hermetyczne oraz kosz wieżowy.

Jak widać zakres prac przy leciwych T-72M1 nie jest bardzo szeroki. Bez zmian pozostały jednostki napędowe, czyli wysokoprężne W-46-6 o mocy 573 kW. Pozostawiono również uzbrojenie główne. To wszystko powoduje, że pomimo częściowego unowocześnienia zmodyfikowane pojazdy będą mogły jedynie wspierać czołgi walczące na pierwszej linii. Jednak dzięki przeprowadzonym pracom załogi T-72M1R będą miały nieco większą świadomość sytuacyjną na polu walki oraz będą mogły nawiązać łączność z innymi pojazdami.

Dodatkowo spółka realizuje również umowę wieloletnią na remonty główne i konserwacyjne WZT-2 oraz WZT-3, której wykonanie przypada na lata 2019 – 2022.

T-72M1R to program częściowego przywrócenia zdolności bojowych najstarszych czołgów pozostających na stanie Wojska Polskiego

T-72M1R wyposażono nowe systemy łączności oraz zmodrnizowano przyrządy obserwacyjne załogi

T-72M1R pomimo modyfikacji mogą być wykorzystywane głównie jako pojazdy wsparcia operujące na drugiej linii

Przyszłość Zakładów BUMAR-ŁABĘDY

Siłą napędową zakładów zawsze stanowili wykwalifikowani pracownicy. Spółka, działając na rynku 70 lat, wykształciła kilka pokoleń pracowników. Wielu z nich związało z BUMAR-ŁABĘDY całą swoja karierę zawodową. Było to możliwe dzięki realizacji projektów, które ewoluowały. Pracę przy czołgach rodziny T-72 prowadzi się od lat 1970. W tym czasie zakłady modernizowały istniejące pojazdy i wprowadzały własne konstrukcje.

Wiedza doświadczonych pracowników, którzy pracują z nami po dziś dzień jest przekazywana kolejnym pokoleniom. Spółka nadal pozostaje największym polskim producentem czołgów z perspektywami dalszego dynamicznego rozwoju  – mówi Monika Kruczek, p.o. prezesa „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.

Trzecia dekada XXI wieku wydaje się nieść nowe wyzwania. Siły Zbrojne RP najprawdopodobniej będą poszukiwać czołgów nowego typu. Prócz znanej polskiemu przemysłowi rodziny niemieckich Leopardów proponowane Polsce są amerykańskie czołgi Abrams oraz koreańskie K2 (a w przyszłości, nie istniejące jeszcze, K3). Od decyzji zamawiającego będzie zależało jak głęboko zostaną w prace włączone polskie zakłady, w tym BUMAR-ŁABĘDY.

X