Defence & Space

Ćwierć miliarda złotych na amunicję do KTO Rosomak

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda poinformował, że Agencja Uzbrojenia zawarła dużą umowę z, wchodzącą w skład PGZ, spółką Mesko na dostawy 30-mm amunicji…

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 2 minuty

F-16 na części z USA do Ukrainy?

Zgodnie z doniesieniami, 26 kwietnia br. z USA na pokładzie ukraińskiego samolotu transportowego An-124 Rusłan, przetransportowano do Rzeszowa nielotne egzemplarze samolotów wielozadaniowych F-16.

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

Zakaz fotografowania. A na co to komu potrzebne?

Od 17 kwietnia 2025 roku Polska oficjalnie przeszła w tryb „tu nie wolno robić zdjęć”. Nowe przepisy o zakazie fotografowania wybranych obiektów, w założeniu mające…

2025-04-25 | Sławek Zagórski | 6 minut

Czy Tarcza Wschód zatrzyma rosyjski najazd informacyjny?

Kiedyś napastnik wjeżdżał na terytorium przeciwnika z czołgami i orkiestrą wojskową. Dziś przysyła trzystu migrantów, parę tysięcy komentarzy z farmy trolli i jednego użytecznego człowieka…

2025-04-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Rohde & Schwarz wzmacnia zdolności monitorowania spektrum dla wojska

Rohde & Schwarz rozwija swoje portfolio systemów monitorowania spektrum dla wojska, wprowadzając łatwe do rozmieszczenia zestawy, zaprojektowane, aby pomóc siłom zbrojnym…

2025-04-21 | Redakcja | 3 minuty

Rohde & Schwarz zaprezentowała platformę analityczną RAMON IQzoom

RAMON IQzoom spółki Rohde & Schwarz przesuwa granice analizy sygnałów, umożliwiając siłom zbrojnym głębsze zagłębianie się w spektrum elektromagnetyczne.

2025-04-20 | Redakcja | 2 minuty

Jak Pierwsza Wojna Światowa kształtowała obraz Drugiej? Technologia i inne wynalazki

Trudno jest w pełni zrozumieć przebieg i obraz Drugiej Wojny Światowej, jeżeli nie wie się nic o Pierwszej. Bo to właśnie lata Wielkiej Wojny doprowadziły…

2025-04-20 | Tomasz Świątkowski | 12 minut

Karabinek 762 S Beryl ponownie dostępny w Fabryce Broni Łucznik-Radom

Wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Fabryka Broni Łucznik-Radom poinformowała, że karabinek samopowtarzalny 762 S Beryl, zasilany nabojem pośrednim 7,62 mm x…

2025-04-17 | Redakcja | 2 minuty

Budowa stacji naziemnej systemu wczesnego ostrzegania na Guam

Departament Obrony USA udzielił zamówień trzem podmiotom w ramach budowy stacji naziemnej Relay Ground Station-Asia satelitarnego systemów wczesnego ostrzegania SBIRS i NG-OPIR…

2025-04-25 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Creotech Instruments zbuduje narodową konstelację satelitarną CAMILA

Polska spółka Creotech Instruments podpisała umowę z Europejską Agencją Kosmiczną ESA na budowę narodowej konstelacji co najmniej trzech satelitów obserwacyjnych w ramach projektu…

2025-04-15 | Redakcja | 4 minuty

F-16 na części z USA do Ukrainy?

Zgodnie z doniesieniami, 26 kwietnia br. z USA na pokładzie ukraińskiego samolotu transportowego An-124 Rusłan, przetransportowano do Rzeszowa nielotne egzemplarze samolotów wielozadaniowych F-16.

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

Kolejny rosyjski generał zginął w zamachu bombowym

W wyniku eksplozji samochodu w miejscowości Bałaszycha k. Moskwy zginął zastępca Szefa Głównego Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Rosji gen. Jarosław…

2025-04-25 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Ćwierć miliarda złotych na amunicję do KTO Rosomak

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda poinformował, że Agencja Uzbrojenia zawarła dużą umowę z, wchodzącą w skład PGZ, spółką Mesko na dostawy 30-mm amunicji…

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 2 minuty

US Army chce produkcji 19 tys. pocisków GMLRS rocznie

Departament US Army opublikował informację o badaniu rynku, które ma na celu zidentyfikowanie możliwości zwiększenia tempa produkcji rakietowej amunicji kierowanej rodziny GMLRS…

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Awanse generalskie w Siłach Zbrojnych RP, Straży Granicznej oraz Państwowej Straży Pożarnej

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, postanowieniami z dnia 22 kwietnia 2025, mianował na stopnie generalskie czternastu oficerów Wojska Polskiego, dwóch oficerów Straży…

2025-04-24 | Redakcja | 3 minuty

MON, KOWR i Lasy Państwowe zacieśniają współpracę w ramach programu Tarcza Wschód

W Warszawie sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Cezary Tomczyk podpisał porozumienia o współpracy z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa oraz Lasami Państwowymi w ramach Tarczy Wschód.

2025-04-23 | Redakcja | 8 minut

Ćwierć miliarda złotych na amunicję do KTO Rosomak

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda poinformował, że Agencja Uzbrojenia zawarła dużą umowę z, wchodzącą w skład PGZ, spółką Mesko na dostawy 30-mm amunicji…

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 2 minuty

F-16 na części z USA do Ukrainy?

Zgodnie z doniesieniami, 26 kwietnia br. z USA na pokładzie ukraińskiego samolotu transportowego An-124 Rusłan, przetransportowano do Rzeszowa nielotne egzemplarze samolotów wielozadaniowych F-16.

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

Ćwierć miliarda złotych na amunicję do KTO Rosomak

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda poinformował, że Agencja Uzbrojenia zawarła dużą umowę z, wchodzącą w skład PGZ, spółką Mesko na dostawy 30-mm amunicji…

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 2 minuty

F-16 na części z USA do Ukrainy?

Zgodnie z doniesieniami, 26 kwietnia br. z USA na pokładzie ukraińskiego samolotu transportowego An-124 Rusłan, przetransportowano do Rzeszowa nielotne egzemplarze samolotów wielozadaniowych F-16.

2025-04-30 | Rafał Muczyński | 5 minut

TDF Crisis Management Seminar w Dowództwie Wojsk Obrony Terytorialnej

Z inicjatywy Szefa Sztabu Generalnego generała Wiesława Kukuły w dniach 23–24 kwietnia 2025 roku w klubie Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu odbyło się…

2025-04-24 | Redakcja | 4 minuty

WITPiS zaprezentował szefowi MON bezzałogowy pojazd lądowy Kuna

Podczas wystawy produktów polskich producentów bezzałogowych systemów uzbrojenia w 1. Warszawskiej Brygadzie Pancernej w Wesołej, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej zaprezentował bezzałogowy…

2025-04-24 | Redakcja | 8 minut
Shooting

B5 Systems – kompaktowe kolby Sierra K oraz chwyty 22K

B5 Systems, producent akcesoriów do broni palnej, wprowadza do oferty kompaktowe kolby Sierra oraz chwyty pistoletowe P-Grip 22K do platformy AR-15.

2025-04-30 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

B5 Systems – kompaktowe kolby Sierra K oraz chwyty 22K

B5 Systems, producent akcesoriów do broni palnej, wprowadza do oferty kompaktowe kolby Sierra oraz chwyty pistoletowe P-Grip 22K do platformy AR-15.

2025-04-30 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Magpul UCS — uniwersalna kolba na szynę Picatinny

Magpul wprowadza do oferty uniwersalna kolbę UCS, która może zostać zamocowana na każdym karabinku, którego komora zamkowa/spustowa kończy się pionowym odcinkiem szyny Picatinny.

2025-04-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Henry SPD HUSH, czyli nowoczesne lewary

Henry wprowadza do oferty linię karabinów dźwigniowych SPD Hush, zaprojektowanych z myślą o niskiej masie i możliwości wytłumienia. Konstrukcje, w których wykorzystano lufy z włókna węglowego, stanowią…

2025-04-30 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Grand Power z ofertą dla służb mundurowych

Prawdopodobnie większość asortymentu oferowanego przez Grand Power znajdzie swoje miejsce na rynku cywilnym, jednak pewna jego część powstała specjalnie z myślą o siłach zbrojnych.…

2025-04-30 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Wszystko o gwizdkach — Urządzenia wylotowe w broni palnej

A co by było, gdyby gazy wylotowe mogły jeszcze wykonać dla nas jakąś robotę? Niosą przecież sporą energię, która marnuje się, a nawet działa na niekorzyść…

2025-04-21 | Tomasz Karasiński | 32 minuty

Helikon-Tex Ambush — Wojskowy plecak w cywilu

Gdy do zrecenzowania otrzymałem plecak Ambush, nie do końca wiedziałem, co z nim zrobić. W końcu jest to wojskowy model przeznaczony na krótkie patrole. A z wojskiem wspólnego mam tyle,…

2025-04-29 | Michał Ihnatów | 1 minut

Direct Action Curtiss — chest rig na grubszy kaliber

W ofercie Direct Action znajdują się zróżnicowane kamizelki typu chest rig, zoptymalizowane konstrukcyjnie do danych zadań. Model Curtiss przeznaczony jest do przenoszenia trzech…

2025-04-23 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Wszystko o gwizdkach — Urządzenia wylotowe w broni palnej

A co by było, gdyby gazy wylotowe mogły jeszcze wykonać dla nas jakąś robotę? Niosą przecież sporą energię, która marnuje się, a nawet działa na niekorzyść…

2025-04-21 | Tomasz Karasiński | 32 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Czasowy zakaz noszenia broni na obszarze miasta Gniezno

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wprowadza zakaz noszenia lub przemieszczania w stanie rozładowanym wszelkiego rodzaju broni na obszarze miasta Gniezna w dniu 25 kwietnia…

2025-04-25 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Fix It Sticks – The Works: Narzędziowy zestaw klasy premium

W świecie strzelectwa niezawodność to nie luksus – to konieczność. Bez względu na to, czy jesteś operatorem, myśliwym w terenie, czy pasjonatem precyzyjnego strzelania, jedno pozostaje niezmienne: dobrze utrzymana…

2025-04-29 | Mateusz Zydroń | 13 minut

Helikon-Tex Ambush — Wojskowy plecak w cywilu

Gdy do zrecenzowania otrzymałem plecak Ambush, nie do końca wiedziałem, co z nim zrobić. W końcu jest to wojskowy model przeznaczony na krótkie patrole. A z wojskiem wspólnego mam tyle,…

2025-04-29 | Michał Ihnatów | 1 minut

Festiwal Aktywności Strzeleckich już w tym tygodniu!

Festiwal Aktywności Strzeleckich odbędzie się już w tym tygodniu w Krakowie (25-27 kwietnia 2025 roku). Wydarzenie to jest świetną okazją do zapoznania się z tematyką…

2025-04-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Jeszcze miesiąc na składanie ofert w nowej edycji programu Strzelnica w powiecie

Ministerstwo Obrony Narodowej przypomina, że 20 maja 2025 mija termin składania wniosków w ramach konkursu ofert Strzelnica w Powiecie 2025 nr 1/2025/CWCR na dofinansowanie strzelnic…

2025-04-18 | Redakcja | 3 minuty
Adventure

Helikon-Tex Ambush — Wojskowy plecak w cywilu

Gdy do zrecenzowania otrzymałem plecak Ambush, nie do końca wiedziałem, co z nim zrobić. W końcu jest to wojskowy model przeznaczony na krótkie patrole. A z wojskiem wspólnego mam tyle,…

2025-04-29 | Michał Ihnatów | 1 minut

Fenix HL16. Latarka (nie)taktyczna

Telefon zadzwonił, gdy wraz z córką kompletowałem ekwipunek na jej pierwszy obóz harcerski. – Jest czołówka do opisania – usłyszałem głos Pawła. – Chętnie,…

2025-04-24 | Krzysztof Kluza | 7 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Helikon-Tex Ambush — Wojskowy plecak w cywilu

Gdy do zrecenzowania otrzymałem plecak Ambush, nie do końca wiedziałem, co z nim zrobić. W końcu jest to wojskowy model przeznaczony na krótkie patrole. A z wojskiem wspólnego mam tyle,…

2025-04-29 | Michał Ihnatów | 1 minut

Fenix HL16. Latarka (nie)taktyczna

Telefon zadzwonił, gdy wraz z córką kompletowałem ekwipunek na jej pierwszy obóz harcerski. – Jest czołówka do opisania – usłyszałem głos Pawła. – Chętnie,…

2025-04-24 | Krzysztof Kluza | 7 minut

Helikon-Tex Tracer — anorak zamiast bluzy mundurowej?

Kurtka Tracer to kolejny anorak (czy też kangurka) od Helikon-Tex. Od pozostałych różni się tym, że należy do linii Patrol i zaprojektowany został do użytku wojskowego — dlatego też…

2025-04-11 | Michał Ihnatów | 1 minut

Recenzja kurtki Helikon-Tex Trooper Mk2

Tematem tejże recenzji jest nowa wersja jednego z najbardziej znanych produktów Helikon-Tex – kurtki softshell Trooper. Mając już doświadczenie ze starszym projektem,…

2025-03-10 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Polsko-norweskie rozmowy o modernizacji wojska, bezpieczeństwie i wsparciu Ukrainy

W Warszawie w siedzibie Ministerstwa obrony Narodowej odbyło się spotkanie sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy z sekretarz stanu obrony narodowej Norwegii Marte Gerhardsen.

2025-04-23 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Polsko-norweskie rozmowy o modernizacji wojska, bezpieczeństwie i wsparciu Ukrainy

W Warszawie w siedzibie Ministerstwa obrony Narodowej odbyło się spotkanie sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy z sekretarz stanu obrony narodowej Norwegii Marte Gerhardsen.

2025-04-23 | Redakcja | 2 minuty

Forbes: USA wstrzymały wsparcie ukraińskich F-16

Jak poinformował amerykański magazyn Forbes, administracja Donalda Trumpa w ramach wstrzymania pomocy wojskowej Ukrainie, zaprzestała również wsparcia ukraińskich samolotów wielozadaniowych F-16AM/BM…

2025-03-10 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Polsko-norweskie rozmowy o modernizacji wojska, bezpieczeństwie i wsparciu Ukrainy

W Warszawie w siedzibie Ministerstwa obrony Narodowej odbyło się spotkanie sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy z sekretarz stanu obrony narodowej Norwegii Marte Gerhardsen.

2025-04-23 | Redakcja | 2 minuty

Forbes: USA wstrzymały wsparcie ukraińskich F-16

Jak poinformował amerykański magazyn Forbes, administracja Donalda Trumpa w ramach wstrzymania pomocy wojskowej Ukrainie, zaprzestała również wsparcia ukraińskich samolotów wielozadaniowych F-16AM/BM…

2025-03-10 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Polsko-norweskie rozmowy o modernizacji wojska, bezpieczeństwie i wsparciu Ukrainy

W Warszawie w siedzibie Ministerstwa obrony Narodowej odbyło się spotkanie sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy z sekretarz stanu obrony narodowej Norwegii Marte Gerhardsen.

2025-04-23 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Polsko-norweskie rozmowy o modernizacji wojska, bezpieczeństwie i wsparciu Ukrainy

W Warszawie w siedzibie Ministerstwa obrony Narodowej odbyło się spotkanie sekretarza stanu w MON Pawła Bejdy z sekretarz stanu obrony narodowej Norwegii Marte Gerhardsen.

2025-04-23 | Redakcja | 2 minuty

Forbes: USA wstrzymały wsparcie ukraińskich F-16

Jak poinformował amerykański magazyn Forbes, administracja Donalda Trumpa w ramach wstrzymania pomocy wojskowej Ukrainie, zaprzestała również wsparcia ukraińskich samolotów wielozadaniowych F-16AM/BM…

2025-03-10 | Rafał Muczyński | 3 minuty

CO POTRAFI GUARDIAN?

Od czasu gdy w latach 1980. śmigłowiec AH-64 wszedł do służby w US Army, nieustannie rozpala wyobraźnię entuzjastów lotnictwa i spędza sen z powiek potencjalnym przeciwnikom. Systematycznie modernizowany nadal pozostaje najgroźniejszym przeciwnikiem czołgów i pojazdów opancerzonych. W ostatnim czasie trafiają do służby śmigłowce w najnowszej wersji wyposażenia – AH-64E Apache Guardian Version 6. Polskie MON jest w trakcie poszukiwania nowych śmigłowców bojowych. Czy najnowsze Apache trafią także do polskiej armii?

Śmigłowce AH-64 Apache powstały aby zwalczać czołgi Armii Czerwonej na europejskim teatrze działań w przypadku konfliktu między Układem Warszawskim i NATO. Od samego początku były przygotowywane do działania w trudnym klimacie europejskim, który obfituje w ograniczające widoczność mgły, chmury i opady. Wyposażone w precyzyjne uzbrojenie przeciwpancerne oraz nowoczesne środki obserwacji i wskazywania celów miały być zabójcze dla sowieckiej broni pancernej. Na szczęście „zimna wojna” skończyła się bez „fazy gorącej” i Apache nie musiały udowadniać swojej wartości bojowej.

Od lat 1990 śmigłowce AH-64 brały udział w wielu konfliktach zbrojnych – tylko w nielicznych zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem – częściej były wykorzystywane w konfliktach asymetrycznych, gdzie także wykazały się wysoką skutecznością. Dość powiedzieć, że w Afganistanie samo pojawienie się w miejscu potyczki z Talibami często zmuszało tych ostatnich do zaprzestania walki.

Apache okazały się efektywne również w ochronie baz i lotnisk a także konwojów pojazdów, wykazując swoją uniwersalność.

Block III

Postęp technologiczny wymuszał regularną modernizację śmigłowca, dzięki czemu Apache przez cały czas pozostaje najlepszym śmigłowcem bojowym na świecie przewyższając możliwościami bojowymi swoich konkurentów. Po zastosowaniu na początku lat 2000. radaru kierowania ogniem Longbow, Apache zyskał zupełnie nowe możliwości. Od początku lat 2010. do służby wchodzi najnowsza wersja oznaczona roboczo Block III, szerzej znana jako AH-64E Apache Guardian – analogicznie do AH-64D Apache Longbow. Sam program modernizacji Block III został podzielony na trzy etapy: Version 1, Version 4 (4.5) oraz Version 6. W ostatnim czasie do służby w US Army wchodzą śmigłowce w najnowszej 6. wersji.

26 poważnych zmian

W porównaniu z poprzednią wersją w Guardianie wprowadzono 26 poważnych modernizacji konstrukcji i wyposażenia zwiększających znacząco możliwości i osiągi śmigłowca. Główną zmianą jest zastosowanie nowych, mocniejszych silników General Electric T-700-GE-701D o mocy startowej 1486 kW, wyposażony w cyfrowy układ sterowania FADEC. Większa moc wymusiła wzmocnienie tzw. układu transmisji przenoszącego moment napędowy z silników poprzez zespół przekładni i wałów na wirnik nośny i śmigło ogonowe. W celu optymalnego wykorzystania większej mocy zastosowano także nowe kompozytowe łopaty wirnika nośnego o nieco większej długości, które podobnie jak wcześniejsze wytrzymują trafienie pociskiem kal. 23 mm. Dzięki nim śmigłowiec ma większy udźwig i może pozostawać w zawisie na większej wysokości niż dotychczas, nawet przy wysokich temperaturach. Wzrosła także oczywiście prędkość maksymalna – śmigłowiec może w locie poziomym rozwijać prędkość 325 km/h– oraz manewrowość. Silniki te zużywają także mniej paliwa, więc śmigłowiec może pozostawać w powietrzu o godzinę dłużej (3-3,5 h) niż poprzednik.

Nowy Apache otrzyma także zmodernizowane i wzmocnione podwozie. Nie było ono zmieniane od pierwszej wersji, a już masa własna AH-64D była o ok. 750 kg większa od AH-64A. Z kolei masa własna Guardiana wzrosła o kolejne pół tony w stosunku do wersji D. Nowe podwozie nie tylko pozwala bezpiecznie latać śmigłowcem o zwiększonej masie własnej i o większym udźwigu, zapewnia także lepszą ochronę załogi w przypadku tzw. twardego lądowania, absorbując większą ilość energii podczas gwałtownego przyziemienia. Golenie podwozia mają regulację pozwalającą ustawić parametry pochłaniania energii optymalnie w stosunku do danej masy startowej śmigłowca. Jest to ciekawe rozwiązanie pozwalające adaptować parametry podwozia do eksploatacji w okresie pokoju, kiedy w ramach szkolenia śmigłowce często nie latają z pełnym obciążeniem.

Wprowadzono także zmodernizowane układy diagnostyki i rozwiązania upraszczające eksploatację oraz obsługę techniczną śmigłowca.

Apache zachował oczywiście wcześniejsze możliwości i rozwiązania, choć uległy one pewnym udoskonaleniom. Pilot ma do dyspozycji precyzyjniejsze wyposażenie nawigacyjne (w tym kamerę termowizyjną) pozwalające latać w każdych warunkach meteorologicznych i o każdej porze doby. Już od pierwszej wersji członkowie załogi dysponowali nahełmowymi wizjerami pozwalającymi obserwować sytuację dookoła śmigłowca wzmocnioną obrazem z kamer zamontowanych w głowicy w przedniej części kadłuba. Wizjer stanowi także element systemu celowania działkiem M230 kal. 30 mm, zamontowanym obrotowo pod kadłubem, którym pilot steruje przy pomocy ruchów głowy.

Najnowsze Apache otrzymały również zmodernizowane systemy obserwacji i wskazywania celów AN/AAR-11 PNVS i AN/ASQ-170 M-TADS (Modernised Target Acquisition i Designation System) z celownikiem dzienno-nocnym i laserowym wskaźnikiem celów oraz kolorową kamerą dzienną o zwiększonej rozdzielczości wyposażoną w obiektyw o zmiennej ogniskowej.

Najważniejszym wyposażeniem wykrywania celów Guardiana jest radar APG-78 Longbow, który może wykrywać cele w odległości do 16 km. Dzięki umieszczeniu go nad wirnikiem nośnym wystarczy, że śmigłowiec wysunie ponad przeszkodę terenową jedynie zasobnik z radarem i może obserwować teren pozostając jednocześnie w osłoniętym miejscu / Zdjęcie: Boeing

Stałym uzbrojeniem zamontowanym pod kabiną załogi jest zamontowane obrotowo działko M230 kal. 30 mm, którym steruje pilot lub operator systemów uzbrojenia. Do kierowania działka na cel wykorzystywany jest system sprzęgnięcia jego ruchów z ruchami hełmu członka załogi, który aktualnie steruje uzbrojeniem / Zdjęcie: Boeing

Taktyka użycia śmigłowców AH-64E jest zbliżona do tej stosowanej przez starsze wersje. Obejmuje loty na ekstremalnie małych wysokościach i wykorzystanie przeszkód terenowych jako osłony przed środkami wykrywania przeciwnika / Zdjęcie: Boeing

Jeden z prototypowych egzemplarzy śmigłowca AH-64E Apache Guardian podczas prób na poligonie w stanie Arizona / Zdjęcie: Boeing

Bezzałogowce i sztuczna inteligencja

Jednak najistotniejsza zmiana w wyposażeniu Apacha dotyczy oczywiście możliwości bojowych. Zacznijmy od rozszerzonej możliwości wymiany informacji (tzw. conectivity). Block III otrzymał łącze przesyłu danych Link 16 – powszechnie wykorzystywane w samolotach bojowych NATO.

Znacznemu zwiększeniu uległy możliwości radaru kierowania ogniem APG-78 Longbow stosowanego początkowo w wersji Block III. Nowy radar może wykryć ponad 1000 celów, z tego może śledzić jednocześnie do 256 celów. W ciągu niecałej minuty jest w stanie określić priorytet każdego z tych celów ze wskazaniem 16 najgroźniejszych (tyle ile pocisków Hellfire przenosi za jednym razem śmigłowiec), a proces ataku może być zainicjowany w ciągu pół minuty od wykrycia danego obiektu. Znacząco wzrósł także zasięg najnowszej wersji radaru, który wcześniej wynosił 8 km, teraz wynosi 16 km. Pozwala także wykrywać niewielkie bezzałogowe statki powietrzne. Nowością jest też możliwość wyszukiwania i identyfikowania celów morskich. Ta ostatnia cecha jest wskazywana jako szczególnie przydatna w potencjalnych konfliktach w rejonie Morza Bałtyckiego, czy też Cieśniny Ormuz. Te ostatnie możliwości wprowadzono bowiem Guardiany mogą operować z pokładów okrętów.

Block III wyposażono w łącze danych MUMT-X (Manned-UnmannedTeaming-Extended, które zastąpiło dwa inne stosowane wcześniej systemy. Umożliwia ono prowadzenie łączności w zakresach fal radiowych C, D, L oraz wykorzystuje pasmo Ku do przesyłania danych i obrazu z czujników bezzałogowych statków powietrznych.

Największą nowością Guardiana jest zdolność do współpracy z bezzałogowcami – użytkowanymi przez US Army General Atomics MQ-1C Gray Eagle i AAI RQ-7B Shadow. Załoga śmigłowca może nie tylko wykorzystywać obrazy przesyłane z bezzałogowców, może nawet przejąć zarządzanie ich lotem od operatorów z naziemnego stanowiska kierowania. Wprowadzono kilka poziomów dostępu jeśli chodzi o kwestie współpracy z bezałogowcami (Poziom 1 – odbiór pośredni obrazów z bezzałogowców, Poziom 2 – pobieranie obrazów bezpośrednio z bezzałogowców, Poziom 3 – zarządzanie czujnikami zamontowanymi na pokładzie bezzałogowa, Poziom 4 – zarządzanie całym lotem bezzałogowa). Do tej pory żaden z sojuszników USA użytkujący najnowsze wersje Apache’a nie uzyskał najwyższego poziomu dostępu.

Łącza wymiany danych pozwalają śmigłowcowi nie tylko wykorzystywać zewnętrzne informacje, może także dzielić się informacjami uzyskanymi z własnych czujników z innymi. Dobrym przykładem jest tu kwestia wykorzystania radaru Longbow w śmigłowcach należących do US Army. Choć każdy śmigłowiec może być wyposażony w radar (ma zamontowane wszystkie niezbędne instalacje), to tyko niektóre egzemplarze są w ten radar wyposażone. W US Army wypracowano rozwiązanie polegające na działaniu formacji trzech śmigłowców, z których tylko jeden ma radar i stanowi swoiste centrum dowodzenia dzieląc się informacjami uzyskanymi przy jego pomocy z pozostałymi dwoma maszynami. Stąd też można spotkać śmigłowce AH-64E bez charakterystycznej „bańki” z radarem nad wirnikiem nośnym. Takie rozwiązanie pozwala istotnie obniżyć koszty zakupu, a także eksploatacji floty śmigłowców.

Guardian z nowym radarem Longbow może także być źródłem informacji dla innych śmigłowców uzbrojonych – niekoniecznie w pełni bojowych. Dzięki systemowi MUMT-X śmigłowiec może przesyłać obrazy nawet do osobistych odbiorników pojedynczych żołnierzy czy wysuniętych operatorów naprowadzania. Docelowo ma być możliwa wymiana informacji z każdym systemem rozpoznawczym jaki będzie funkcjonował na polu walki, niezależnie czy będzie to system US Army, US Navy czy Marines.

Twórcy nowego Apache’a mieli świadomość, że tak przytłaczająca ilość informacji może być trudna do ogarnięcia przez załogę śmigłowca, wyposażyła go w system CDAS (Cognitive Decision Aiding System – poznawczy system wspomagania podejmowania decyzji) aby odciążyć załogę np. poprzez zhierarchizowanie informacji i podpowiedzi działania w sytuacjach zagrożenia lub awaryjnych.

System ten budzi szczególne zainteresowanie ze względu na bardzo małą ilość oficjalnych informacji dotyczących jego działania. Z dostępnych ogólnych danych wynika, że jest on wyposażony w pakiet oprogramowania opartego na sztucznej inteligencji. System ma przejmować część zadań z zakresu wskazywania celów eliminując m.in. zafałszowane wskazania czujników. Jest także w stanie podpowiedzieć optymalne sposoby ataku lub środki jakie należy podjąć gdy pojawia się określone zagrożenie.

Jeden ze śmigłowców AH-64E należących do 16th Combat Aviation Brigade (16. Brygady Lotnictwa Bojowego) należącej do 7th Infantry Division (7. Dywizji Piechoty) podczas szkolenia w Bazie Lewis-McChord, w stanie Waszyngton / Zdjęcie: US Army

Śmigłowiec AH-64E Apache Guardian nr boczny 17-03149 należący do 1-6th CAV (ARS) – 1st Attack Reconnaissance Squadron (1. Eskadry Rozpoznawczo-Bojowej) , 6th Cavalry Regiment „The Fighting Sixth” (6. Pułku Kawalerii) należacej do słynnej 1. Dywizji Piechoty US Army, który czasowo przebywał w Polsce w 33. Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu / Zdjęcie: Grzegorz Sobczak

Przeciw A2/AD

Uzbrojenie Guardiana stanowią pociski kierowane powietrze-powierzchnia AGM-114R Hellfire II o wydłużonym zasięgu. Mogą one zwalczać zarówno cele lądowe jak i niewielkie cele morskie. Do zwalczania celów powietrznych służą pociski samonaprowadzające FIM-92 Sidewinder. Oba typy są dostępne obecnie. Jako przyszłe uzbrojenie typowane są pociski nowej generacji JAGM (Joint Air-to-Ground Missile) opracowywane na zlecenie US Army, które mają zastąpić Hellfire’y. Amerykańscy wojskowi chcą także rozszerzyć możliwości Stingerów o zwalczanie niewielkich bezzałogowców.

Uzupełnienie uzbrojenia (oprócz wspomnianego wcześniej działka M230) stanowią niekierowane pociski rakietowe kal. 70 mm Hydra odpalane z wyrzutni M261, a także bazujące na tych ostatnich pociski rakietowe korygowane laserowo, np. BAE Systems APKWS.

Guardian jest również wyposażony w system walki elektronicznej AN/APR48B MRFI (Modernized Radar Frequency Interferometer – zmodernizowany interferometr częstotliwości radarowych). Pozwala on na identyfikację nieokreślonych zagrożeń ze strony marynarki wojennej przeciwnika. Innymi zmodernizowanymi funkcjami systemu są lepsze własności namierzania i wskazywania celów pozwalające określić zasięg i położenie potencjalnego źródła zagrożenia jak radiolokatory systemów zwalczania celów powietrznych lub inne nadajniki.

AH-64 jest stale dostosowywany do potrzeb współczesnego pola walki. Obecnie produkowana wersja została opracowana m.in. w celu zwalczania systemów antydostępowych A2/AD z jakimi będą się musieli mierzyć żołnierze amerykańscy i ich sojusznicy w przypadku pełnoskalowego konfliktu zbrojnego. Przed podobnymi wyzwaniami może stanąć także polskie wojsko. W tym wypadku nieocenioną zaleta jest zdolność pozyskiwania danych ze źródeł zewnętrznych, dzięki czemu Guardian może nie używać swoich własnych czujników i pozostać nie wykrytym przez przeciwnika do momentu rozpoczęcia ataku, a później znów ukryć się przed środkami radiolokacyjnymi przeciwnika.

Jednym z elementów oferty Boeinga dla państw nabywających śmigłowce Apache Guardian jest wyposażenie szkoleniowe w postaci symulatorów i trenażerów, które obniżają koszty szkolenia, zwłaszcza jeśli chodzi o użycie amunicji precyzyjnej. Na zdjęciu trenażer dostarczony armii Korei Pd. / Zdjęcie: Boeing

Na przyszłość

Według deklaracji dowódców US Army, AH-64E będzie ostatnią wersją śmigłowca Apache. Amerykańskie wojsko wszystkie swoje środki rozwojowe inwestuje obecnie w program budowy nowego wiropłatu bojowego FVL (Future Vertical Lift – w wolnym tłumaczeniu statek powietrzny pionowego startu przyszłości, bo może to być śmigłowiec ale brane są także pod uwagę koncepcje zbliżone do pionowzlotu V-22 Osprey). Dostawy wersji AH-64E dla US Army potrwają do 2026. Łącznie otrzymają one 690 egzemplarzy Guardiana. US Army planują eksploatację Guardianów nawet do 2060 r. W biurach konstrukcyjnych Boeinga trwają już prace nad kolejną modyfikacją Apache’a. Nie należy się więc obawiać braku wsparcia eksploatacji i programów modernizacyjnych jeśli Polska kupiłaby AH-64E.

Pozostaje jeszcze cena. Wprawdzie przetarg na śmigłowce bojowe dla Polski jeszcze nie ruszył, z dużym prawdopodobieństwem można zakładać, że oferta Boeinga będzie najdroższa. Mówi się, że cena jednego śmigłowca to rząd wielkości 30 mln USD. To oczywiście szacunki ponieważ o wartości kontraktu decyduje wiele czynników jak zamawiane wyposażenie, pakiety logistyczne, szkoleniowe itp. Wraz ze śmigłowcami dostarczone mogą być także nowoczesne symulatory i trenażery, które pozwalają obniżyć koszty szkolenia i podtrzymania nawyków zwłaszcza jeśli chodzi o wykorzystanie kosztownego uzbrojenia precyzyjnego.

Z tego co wiemy polskie MON jest zainteresowane możliwie jak najbogatszym wyposażeniem co spowoduje, że cena zakupu nie będzie niska. Rodzi się jednak pytanie, czy stać nas na oszczędzanie na jakości uzbrojenia naszego wojska. O ile np. w przypadku śmigłowców transportowych można myśleć o pewnych oszczędnościach, to czy powinniśmy ograniczać jakość śmigłowców bojowych?

Nieocenioną zaletą Guardiana jest gwarancja pełnej interoperacyjności ze śmigłowcami bojowymi naszego głównego sojusznika jakim są Stany Zjednoczone, które są głównym użytkownikiem Guardianów. Niebawem AH-64E trafią także do brytyjskiego lotnictwa wojskowego. Starsze wersje AH-64A i D służą w lotnictwie Grecji i Holandii.

Pierwszy egzemplarz śmigłowca AH-64E Apache Guardian przeznaczony dla Indii został przekazany na początku 2019 r. łącznie Indie mają otrzymać 22 śmigłowce tego typu / Zdjęcie: Boeing

W US Army nie wszystkie Guardiany są wyposażone w radar kierowania ogniem Longbow. Typowa formacja obejmuje trzy śmigłowce, z których tylko jeden jest wyposażony w radar Longbow i dzieli się informacjami uzyskanymi przy jego pomocy z pozostałymi dwoma śmigłowcami. Może tez przesyłać informacje innym odbiorcom / Zdjęcie: Grzegorz Sobczak

 

W potencjalnie zagrażających nam konfliktach będziemy mieli do czynienia z przeciwnikiem, który dysponował będzie przewagą liczebną. Jedyną szansą wyrównania szans jest dominacja pod względem technologicznym aby zapewnić maksymalną efektywność posiadanych środków bojowych. Musimy więc odpowiedzieć sobie, czy stać nas na oszczędzanie na śmigłowcach bojowych dla naszych Sił Zbrojnych?

 

X