PZL-Świdnik oferuje kompleksowe rozwiązania szkoleniowe załóg śmigłowców i personelu naziemnego

W ostatnim czasie Agencja Uzbrojenia podpisała kontrakty na dostawy nowoczesnych śmigłowców dla potrzeb Sił Zbrojnych RP. Chodzi o osiem śmigłowców wielozadaniowych S-70i Black Hawk dla Wojsk Specjalnych, 32 wielozadaniowe śmigłowce wsparcia Leonardo AW149 dla Wojsk Lądowych, oraz cztery morskie wielozadaniowe śmigłowce Leonardo AW101 dla Marynarki Wojennej.
Na tym jednak nie koniec. Rozważne jest pozyskanie kolejnych śmigłowców dla Wojsk Lądowych, które muszą zastąpić transportowe śmigłowce z rodziny Mi. Mogłyby to być śmigłowce AW101 lub kolejne AW149 lub pewien miks tych platform, w zależności od doktryny ich użycia. Ponadto Polska ma pozyskać śmigłowce uderzeniowe AH-64E Apache Guardian w liczbie nawet 96 sztuk. Oprócz wspomnianych wcześniej czterech morskich AW101, potrzeby Marynarki Wojennej określa się na dodatkowe przynajmniej osiem lub nawet dwanaście egzemplarzy tego typu, w tym śmigłowce pokładowe w ramach programu Kondor, które miałyby zastąpić wysłużone SH-2G Super Seasprite.
To co łączy wyżej wymienione śmigłowce to fakt, że są przynajmniej o jedną generację nowocześniejsze od wiropłatów używanych obecnie w Siłach Zbrojnych RP. Stawia to zupełnie nowe wymagania w dziedzinie szkolenia personelu – zarówno latającego jak i technicznego.

Piloci Marynarki Wojennej RP w kabinie śmigłowca AW101 / Zdjęcie: Marynarka Wojenna

Znaczna liczba nowych śmigłowców jakie są już dostarczane, jak również te, które trafią do Sił Zbrojnych RP będzie wyprodukowana przez PZL-Świdnik (AW149) lub ze znacznym zaangażowaniem tych zakładów (AW101). Nie dziwi więc, że polski producent śmigłowców oferuje naszemu wojsku swoje rozwiązania w zakresie szkolenia pilotów i personelu technicznego. Bezpośrednim dostawcą kompleksowego systemu szkoleniowego byłyby właśnie zakłady PZL-Świdnik. System ten obejmowałby wszystkie niezbędne elementy jak trenażery, symulatory, śmigłowce szkolno-bojowe oraz pakiet logistyczny. Do tego dochodzi pełne wsparcie PZL-Świdnik jako producenta śmigłowców na jakie ma szkolić się personel latający i techniczny.

PZL-Świdnik, działający w ramach Grupy Leonardo oferuje najnowsze rozwiązania w dziedzinie szkolenia – symulator z wirtualną i rozszerzoną rzeczywistością VxR (Virtual and Extended Reality). Jego rzeczywista, realna część sprowadza się do fotela pilota, elementów sterujących jak drążek skoku okresowego oraz dźwignia skoku ogólnego i mocy, a także uproszczonej tablicy przyrządów. Reszta środowiska pracy pilota jest generowana przy pomocy specjalnych gogli noszonych przez szkolącego się pilota. Jest to pierwsze urządzenie tego typu zbudowane przez producenta statków powietrznych, odwzorowujące jego własne wyroby. Dzięki temu możliwe było połączenie zdolności symulacyjnych z danymi pochodzącymi z rzeczywistych śmigłowców, które odtwarza symulator.

Pilot w wirtualnym symulatorze lotu VxR. Zwracają uwagę gogle rzeczywistości rozszerzonej zapewniające wizualizacje wnętrza śmigłowca jak również jego otoczenia / Zdjęcie: Leonardo

Wirtualna rzeczywistość pozwala zastąpić wyposażenie odpowiadające pełnemu symulatorowi lotu. Odwzorowane jest nie tylko wnętrze kabiny pilota oraz otoczenie śmigłowca, ale także rzeczywiste własności dynamiczne symulowanego statku powietrznego. Wszystko to pozwala pilotowi poczuć się zupełnie tak samo jak w kabinie realnego śmigłowca, uwzględniając interakcję z fizycznymi urządzeniami w kabinie i na tablicy przyrządów, co pozwala wierniej odwzorowywać dany wiropłat. Pilot dysponuje polem widzenia w zakresie 360º.
Dzięki goglom możliwe jest zastosowanie obrazowania stereoskopowego, które zwiększa realność odczuć pilota obserwującego wirtualne wnętrze kabiny i przestrzeń na zewnątrz śmigłowca z przeszkodami terenowymi i innymi elementami środowiska w jakim odbywa się lot.
Dzięki zastosowaniu gogli możliwe było pozbycie się dużych elementów typowych dla tradycyjnych symulatorów jak system projekcyjny. Obniża to znacznie masę całego symulatora i zmniejsza jego gabaryty. Zwiększa to jego mobilność i możliwość posadowienia go także na ruchomej platformie. Dzięki niewielkim rozmiarom symulator VxR jest łatwy do transportu i nie wymaga rozbudowanej infrastruktury. Najlepszym tego przykładem było zaprezentowanie takiego symulatora przez PZL-Świdnik podczas MSPO 2023. Prezentowane urządzenie umieszczono w standardowym, niewielkim kontenerze.
Wirtualna kabina pozwala odwzorować wszystkie typy śmigłowców produkowane przez koncern Leonardo. Dzięki temu symulator VxR można wykorzystać w procesie szkolenia załóg różnych śmigłowców znajdujących się we flocie tego samego użytkownika.

Pilot korzystający z wirtualnego symulatora VxR dzięki systemowi wizualizacji widzi nie tylko wnętrze kabiny oraz otoczenie śmigłowca ale także położenie swoich dłoni, co umożliwia manipulowanie przełącznikami w wirtualnej kabinie / Zdjęcie: Leonardo

Jednak oferta PZL-Świdnik to nie tylko symulator VxR, ale także nowoczesne rozwiązania w formie urządzeń bardziej tradycyjnych. Jak informują przedstawiciele polskiego zakładu, już dziś Marynarka Wojenna RP wykorzystuje takie właśnie nowoczesne systemy symulatorowe do szkolenia pilotów śmigłowców AW101.

Śmigłowiec AW149 Wojsk Lądowych / Zdjęcie: Grzegorz Sobczak

Jak zapewniają przedstawiciele PZL-Świdnik, nikt nie zna lepiej własności pilotażowych śmigłowców niż ich konstruktor i producent. Dzięki dostępowi do certyfikowanych danych można uzyskać precyzyjne odwzorowanie własności pilotażowych w symulatorze. Co więcej, producent śmigłowców może zająć się zarządzaniem eksploatacją i obsługą techniczną wyposażenia wykorzystywanego w procesie szkolenia. Doświadczenia Akademii Szkolenia Śmigłowcowego Leonardo pozwala opracować rozwiązania szkoleniowe skrojone według potrzeb użytkownika, uwzględniając różne platformy śmigłowcowe, a więc także pozyskiwane w innych programach.

Nową kategorią wprowadzoną do oferty Grupy Leonardo jest także symulator ETD e-Motion (Enhanced Training Device). Łączy on w sobie możliwości symulatora na platformie o sześciu stopniach swobody (Full Flight Symulator) z zapewnieniem zwiększonej realności symulacji nie tylko własności lotnych, ale także innych doznań pilota jak np. przeciążenia, wibracje, czy zdefiniowana sceneria w strefie wykonywania szkolenia (odwzorowanie konkretnych lokalizacji geograficznych).
System może być zamontowany w zestawie kontenerów, co pozwala na wykorzystanie go bez konieczności budowy specjalistycznej infrastruktury i może być rozstawiony w dowolnym miejscu i szybko relokowany.

Symulator śmigłowca AW149 dostarczany przez koncern Leonardo / Zdjęcie: Leonardo

Symulator pozwala na prowadzenie szkolenia w zakresie misji rozpoznawczych i wyszukiwania celów z wykorzystaniem najnowszych czujników jakie mogą być zamontowane na pokładzie śmigłowca, zadań poszukiwawczo-ratowniczych, w tym zadań ratownictwa bojowego, ewakuacji medycznej, misji zwalczania pojazdów pancernych przeciwnika, jak również współpracy z innymi jednostkami wojska.

Do szkolenia praktycznego PZL-Świdnik wskazuje śmigłowiec AW109 TrekkerM, czyli wojskową wersję popularnego AW109. Jest to lekki dwusilnikowy śmigłowiec wielozadaniowy, który wyróżnia się dobrymi osiągami, w tym w warunkach wysokogórskich w klimacie tropikalnym, i dużą prędkością lotu. Jest także elastyczny jeśli chodzi o przystosowanie do rożnych misji. Wirnik nośny obracający się w lewo daje szkolonemu możliwość nabrania właściwych nawyków w zakresie pilotażu, szczególnie w sytuacjach awaryjnych w warunkach autorotacji, które będą identyczne do tych jakich będą wymagały cięższe śmigłowce, na których szkolący się pilot będzie latał później.
Podczas lotu można w prosty sposób zmieniać zadania pilotów. Jeden może być tzw. pilotem lecącym, drugi obserwatorem, a później mogą zamienić się rolami. Dodatkowo, w tylnej części kabiny pilotów, pośrodku, za fotelami pilotów zamontowano dodatkowy fotel pozwalający obserwować wszystkie działania obu pilotów. Może on być wykorzystany np. jako miejsce dla pilota ucznia lecącego w charakterze obserwatora, który może obserwować działania swoich kolegów wykonujących lot i uczyć się niejako na ich błędach.

Śmigłowiec morski AW101 Marynarki Wojennej RP / Zdjęcie: Marynarka Wojenna

Kabina pilotów wyposażona według standardu glass cockpit umożliwia wykonywanie lotów w załodze jedno- i dwuosobowej, zarówno w warunkach VFR (z widocznością ziemi) jak i IFR (zgodnie z procedurami lotów według wskazań przyrządów). Monitory ciekłokrystaliczne umożliwiają m.in. wykorzystanie systemu Honeywell Synthetic Vision System, który wyświetla na monitorach w kabinie syntetyczny obraz otoczenia uzupełniony danymi nawigacyjnymi z zaznaczonymi przeszkodami terenowymi. System ten znajduje się także m.in. na wyposażeniu śmigłowców AW149. TrekkerM ma także śmigłowcowy system ostrzegania o bliskości ziemi HTAWS (Helicopter Terrain Avoidance Warning System), co podnosi bezpieczeństwo wykonywania lotów.
Opcjonalnie, AW109 TrekkerM może przenosić uzbrojenie jak np. zasobniki z karabinami maszynowymi, czy wyrzutnie pocisków niekierowanych.
Śmigłowce produkowane przez Leonardo mają wiele wspólnych cech, które zapewniają wysoki poziom interoperacyjności. Pozwala to zapewnić szybkie przejście pilotów ze śmigłowców szkolenia zaawansowanego, jak np. wspomniany AW109 TrekkerM, do wykonywania zadań na śmigłowcach cięższych. Duża część wyposażenia awionicznego jest wspólna dla różnych konstrukcji produkowanych przez Grupę Leonardo, która jest globalnym dostawcą szkoleń, projektantem symulatorów i oprogramowania, producentem i dostawcą aplikacji operacyjnych. W Polsce mogą być one dostępne dzięki PZL-Świdnik, który jest zawsze stroną wszystkich zobowiązań w ramach polskich programów śmigłowcowych.

Dziś również procesy szkolenia personelu obsługi technicznej statków powietrznych wykorzystują techniki symulacyjne. Dotycz to także szkolenia personelu technicznego jakie zapewnia PZL-Świdnik w odniesieniu do śmigłowców z rodziny Leonardo. W czasie zaznajamiania się z zasadami obsługi, personel techniczny wykorzystuje elementy szkolenia praktycznego oparte o interaktywne urządzenia symulacyjne IVMTS (Interactive Virtual Maintenance Trainer Simulator). Dzięki niemu, w odniesieniu do systemów mechanicznych, technicy mogą zapoznać się z budową i prowadzeniem prac obsługowych głównych podzespołów śmigłowców jak silniki, czy przekładnie główne. W zakresie awioniki oraz innych instalacji śmigłowca system szkoleniowy jest wspierany przez specjalny pakiet VTM. Dzięki tym rozwiązaniom szkolący się personel techniczny może poznać procedury stosowane przy obsłudze instalacji pokładowych i nauczyć się je poprawnie wykonywać jeszcze zanim uzyska pełny dostęp do rzeczywistego śmigłowca.
Przedstawiciele PZL-Świdnik podkreślają, że są w stanie zapewnić efektywny system szkolenia zoptymalizowany dla Sił Zbrojnych RP, opierając się na doświadczeniach już zdobytych we współpracy z użytkownikiem wojskowym oraz całego koncernu Leonardo Helicopters w zakresie współpracy szkoleniowej z odbiorcami wojskowymi na całym świecie.

Kabina symulatora śmigłowca AW101 podczas szkolenia pilotów / Zdjęcie: Leonardo

PZL-Świdnik ma również możliwość zapewnienia wsparcia technicznego w zakresie obsługi systemów symulatorowych oraz zespołów utrzymania eksploatacji stacjonujących u użytkownika. Dzięki temu możliwa jest efektywna eksploatacja, ale także łatwy dostęp do części zamiennych oraz wsparcie techniczne na miejscu użytkowania symulatorów.

Z informacji uzyskanych przez MILMAG wynika, że Agencja Uzbrojenia będzie w ramach konsultacji rynkowych określać możliwości pozyskania kompleksowego rozwiązania szkoleniowego. W jego skład mają wejść 24 śmigłowce w konfiguracji do prowadzenia szkolenia z użyciem lotniczych środków bojowych, system szkoleniowy obejmujący symulatory i trenażery, pakiet logistycznego wsparcia szkolenia, usługi wsparcia materiałowego, pakiet szkoleniowy oraz przystosowanie lub budowa infrastruktury ściśle powiązanej z systemem szkolenia.