Przejdź do serwisu tematycznego

Sport
zestaw do pielęgnacji dłoni wspinaczy Crux Hand Care Kit - pełna zawartość

Manicure dla wspinaczy – recenzja zestawu Crux HAND CARE KIT

2025-06-18

Mówi się, że jednym z najważniejszych narzędzi każdego wspinacza są dłonie. Podczas wspinania w skałach albo na panelu, podczas treningów na chwytotablicy czy drążku, właściwie przez cały czas palce…

Pociąg na narty

Pociąg na narty: Minister planuje zimowe połączenia z Alpami

2025-06-11

Minister Infrastruktury zapowiada na antenie Radia Zet uruchomienie sezonowych, bezpośrednich połączeń kolejowych z Polski prosto w Alpy na zimę 2025/2026. Jak wyglądają obecnie połączenia…

Huawei Watch Fit 4, zegarek sportowy w dobrej cenie

2025-05-23

Kolejne budżetowe, a jednocześnie całkiem porządne smartwatche pojawiają się na rynku. W końcu jest w czym wybierać i można w całkiem przyzwoitej ceni złapać całkiem fajne…

Forerunner 970 i 570 – nowe zegarki do biegania od Garmina

2025-05-16

Garmin zaprezentował właśnie dwa nowe zegarki dla biegaczy i triatlonistów. Mają one bogaty pakiet funkcji wspierających ludzi uprawiających te sporty, a także sporo…

Must HEWEA. Poczuj adrenalinę i moc niezawodności

2025-06-06

Miłośnicy off-roadu, przygotujcie swoje maszyny! Już 26 lipca 2025 roku w OFF-ROAD PARK Częstochowa odbędzie się Amatorski Rajd „Must HEWEA” –…

Koniec jazdy quadami w Tatrach?

2025-04-28

Turyści na quadach i motorach crossowych, a także ci, którzy kierują czterokołowymi buggy, mocno uprzykrzają życie mieszkańcom gmin pod Tatrami. Władze Zakopanego, przyłączają się do Poronina…

Drugi Rajd Rowerowy Weteranów już 9 czerwca

2025-06-06

Dnia 9 czerwca 2025 roku w Międzyrzeczu rusza II Rajd Rowerowy Weteranów, w którym to uczestnicy spotkają się w jednym celu: uczczenia pamięci  żołnierzy poległych w misjach poza…

Rowery wodorowe Hyryd Sport Bike 1.0 firmy HydroRide

Rowery Hyryd Sport Bike 1.0 już niebawem w Polsce

2025-05-26

Rowery z napędem wodorowym są przyszłością komunikacji. Łączą ekologię, zdrowy tryb życia i wygodę poruszania się, zwłaszcza po mieście. Już niebawem w Polsce powinny pojawić…

Must HEWEA. Poczuj adrenalinę i moc niezawodności

2025-06-06

Miłośnicy off-roadu, przygotujcie swoje maszyny! Już 26 lipca 2025 roku w OFF-ROAD PARK Częstochowa odbędzie się Amatorski Rajd „Must HEWEA” –…

Tegoroczny Pieniny Ultra-Trail® będzie rekordowy

2025-04-04

W weekend 25-27 kwietnia odbędzie się 12 edycja Pieniny Ultra-Trail®. Jeden z najważniejszych festiwali biegów górskich w Polsce kusi emocjami i nagrodami.

Wynajem łodzi na Mazurach jest po to by podziwiać piękne widoki

Wynajem łodzi na Mazurach 2025: Ile kosztuje Przygoda?

2025-06-02

MAZURY – Kraina Wielkich Jezior właśnie wkracza w czerwcowy klimat. Po najzimniejszym maju od trzech dekad rośnie apetyt na letni relaks na wodzie. Wszyscy wypatrują…

Spływ kajakowy Błękitny San w drugi weekend czerwca

2025-05-06

W dniach 13-15 czerwca 2025 roku odbędzie się piąta edycja Ogólnopolskiego Spływu Kajakowego Błękitny San. Miłośników kajakarstwa i przyrody czeka niezwykła przygoda…

Pociąg na narty

Pociąg na narty: Minister planuje zimowe połączenia z Alpami

2025-06-11

Minister Infrastruktury zapowiada na antenie Radia Zet uruchomienie sezonowych, bezpośrednich połączeń kolejowych z Polski prosto w Alpy na zimę 2025/2026. Jak wyglądają obecnie połączenia…

Rekordowa zima to przedewszystkim turyści w Zermatt

Szwajcarski boom narciarski: Rekordowa zima w Alpach

2025-06-05

Szwajcarskie stoki narciarskie przeżyły prawdziwe oblężenie w sezonie zimowym 2024/2025, bijąc historyczne rekordy liczby noclegów. Wciąż spływają dane podsumowujące minioną zimę…

Poradnik samoobrony – część 2

2021-05-18

W poprzednim odcinku  rozpocząłem cykl artykułów związany z szeroko rozumianą samoobroną. Poruszyłem wówczas aspekt prawny, przeanalizowałem sytuację niebezpieczną (próba kradzieży) i przedstawiłem kilka…

Poradnik samoobrony – część 1

2021-05-12

Kiedy słyszymy słowo samoobrona, zazwyczaj kojarzy nam się z walka związaną z obroną siebie, swoich bliskich lub dobra powierzonego nam pod opiekę. Rozszerzając…

zestaw do pielęgnacji dłoni wspinaczy Crux Hand Care Kit - pełna zawartość

Manicure dla wspinaczy – recenzja zestawu Crux HAND CARE KIT

2025-06-18

Mówi się, że jednym z najważniejszych narzędzi każdego wspinacza są dłonie. Podczas wspinania w skałach albo na panelu, podczas treningów na chwytotablicy czy drążku, właściwie przez cały czas palce…

Góry będą patrzyć na Tatra Fest 2025

Tatra Fest 2025: Święto Gór, Sportu i Ludzi

2025-06-02

Zakopane czeka na wielkie wydarzenie! Już niedługo, od 13 do 15 czerwca, w stolicy Tatr odbędzie się Tatra Fest 2025. To festiwal, który łączy sport na światowym…

Relaks
Bezpieczny kierunek na wakacje? Kraków i Polska!

Bezpieczny kierunek na wakacje? Polska!

2025-06-20

Czy wiecie, że tego lata nie musicie szukać dalekich kierunków, by poczuć się naprawdę bezpiecznie i komfortowo? Okazuje się, że to właśnie Polska w 2025 roku jawi się…

Kolej na Lato 2025

2025-06-17

Od 15 czerwca PKP Intercity startuje z projektem „Kolej na Lato 2025”, największą letnią ofensywą w historii przewoźnika. Rekordowa liczba pociągów, szybsze przejazdy do nadmorskich…

Dzień Dziecka 2025 nie może obyć się bez malowania twarzy

Dzień Dziecka 2025: Atrakcje w 5 największych miastach!

2025-05-28

Pierwszy czerwca to magiczny dzień, w którym cała uwaga skupia się na naszych najmłodszych i Jeśli zastanawiacie się, jak sprawić, by Dzień Dziecka był niezapomniany, zajrzyjcie…

Tradycyjne Święto Rękawki w Krakowie już 22 kwietnia

2025-04-14

Historycznie święto Rękawki było serią wiosennych obrzędów na cześć zmarłych, odprawianych w tradycji przedchrześcijańskiej. Współcześnie, od roku 2001, Centrum Kultury Podgórza oraz Drużyna Wojów…

Pyrkon 2025

Pyrkon 2025: Fantastyczna energia opanowała Poznań!

2025-06-14

Od wczoraj Poznań ponownie jest stolicą polskiej fantastyki. W piątek ruszyła dwudziesta trzecia edycja festiwalu Pyrkon, która na teren Międzynarodowych Targów Poznańskich przyciągnęła dziesiątki…

Góry będą patrzyć na Tatra Fest 2025

Tatra Fest 2025: Święto Gór, Sportu i Ludzi

2025-06-02

Zakopane czeka na wielkie wydarzenie! Już niedługo, od 13 do 15 czerwca, w stolicy Tatr odbędzie się Tatra Fest 2025. To festiwal, który łączy sport na światowym…

Pyrkon 2025

Pyrkon 2025: Fantastyczna energia opanowała Poznań!

2025-06-14

Od wczoraj Poznań ponownie jest stolicą polskiej fantastyki. W piątek ruszyła dwudziesta trzecia edycja festiwalu Pyrkon, która na teren Międzynarodowych Targów Poznańskich przyciągnęła dziesiątki…

Floryda – American Police Hall of Fame

2024-11-09

Będąc w okolicy Vailant Air Command warto podjechać do muzeum Police Hall of Fame. To naprawdę rzut beretem i dojechać tam można w pięć minut,…

Targi BookGame 2025 już w ten weekend w Krakowie

2025-03-20

W Krakowie po raz trzeci odbywają się targi gier planszowych i stolikowych BookGame. To jedno z największych wydarzeń tego typu w Polsce.

Zjava, czyli Warszawski weekend z grami

2025-02-13

W najbliższy weekend w Warszawie spotykają się miłośnicy gier fabularnych i planszowych. Wydarzenie to skierowane jest zarówno do nowicjuszy jak i weteranów tego typu rozrywek.

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

2025-02-14

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii Polski…

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

2025-02-12

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

algi atakują Morze Śródziemne

Wakacje w cieniu inwazji: Algi, które najechały Morze Śródziemne

2025-06-09

Planujesz wakacje na słonecznych wybrzeżach Morza Śródziemnego? Wybierasz Hiszpanię, Portugalię a może Sycylię albo Majorkę? Zanim spakujesz walizki, poznaj nowe wyzwanie, z którym mierzą się…

Park Narodowy Doliny Dolnej Odry to malownicze miejsce

Czy Park Narodowy Doliny Dolnej Odry powstanie już niebawem?

2025-05-30

Stoimy u progu utworzenia nowego Parku Narodowego, obejmującego Dolinę Dolnej Odry. Decyzje włodarzy samorządowych już zapadły. Czas, by sprawą zajęła się „Warszawa”!

Zagrożenie ze strony niedźwiedzi!

2025-04-04

Przełom marca i kwietnia to okres kiedy głodne niedźwiedzie opuszczają swoje gawry po zimowym śnie. Spotkanie z kudłatymi zwierzętami jest w tym okresie najbardziej niebezpieczne.

Zamknięte szlaki w Karkonoskim Parku Narodowym

2025-03-14

Zaczyna się sezon godowy cietrzewi i sokołów. Od 15 marca zamknięte będą niektóre szlaki po polskiej i czeskiej stronie Karkonoszy.

Bezpieczny kierunek na wakacje? Kraków i Polska!

Bezpieczny kierunek na wakacje? Polska!

2025-06-20

Czy wiecie, że tego lata nie musicie szukać dalekich kierunków, by poczuć się naprawdę bezpiecznie i komfortowo? Okazuje się, że to właśnie Polska w 2025 roku jawi się…

Kolej na Lato 2025

2025-06-17

Od 15 czerwca PKP Intercity startuje z projektem „Kolej na Lato 2025”, największą letnią ofensywą w historii przewoźnika. Rekordowa liczba pociągów, szybsze przejazdy do nadmorskich…

Turystyka

Samochodem przez USA: z Las Vegas do Yellowstone, cz. 21 Park Narodowy Capitol Reef

2025-06-20

Zobaczenie Goblin Valley nie zajęło nam dużo czasu, a zaraz obok był kolejny Park Narodowy, którego nie sposób było pominąć. Położony w sercu południowego Utah,…

Bezpieczny kierunek na wakacje? Kraków i Polska!

Bezpieczny kierunek na wakacje? Polska!

2025-06-20

Czy wiecie, że tego lata nie musicie szukać dalekich kierunków, by poczuć się naprawdę bezpiecznie i komfortowo? Okazuje się, że to właśnie Polska w 2025 roku jawi się…

Samochodem przez USA: z Las Vegas do Yellowstone, cz. 21 Park Narodowy Capitol Reef

2025-06-20

Zobaczenie Goblin Valley nie zajęło nam dużo czasu, a zaraz obok był kolejny Park Narodowy, którego nie sposób było pominąć. Położony w sercu południowego Utah,…

Cogiteon

Muzeum Lotnictwa Polskiego i Centrum Nauki Cogiteon łączą siły

2025-06-17

Od zeszłego czwartku, dzięki nowemu porozumieniu między Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie a Małopolskim Centrum Nauki Cogiteon, turyści chcący odwiedzić obie instytucje zapłacą…

nadrzeczny krajobraz

Domek myśliwski w krainie bocianów

2025-06-09

Wędrówki z namiotem na plecach są dla mnie synonimem wolności. Mamy przy sobie wszystko, co jest niezbędne do przetrwania (przynajmniej na kilka następnych dni). Możemy robić…

Podlaski Bon Turystyczny, co trzeba wiedzieć?

2025-05-27

W niedzielę pierwszego czerwca rusza druga transza dofinansowań na Podlaski Bon Turystyczny. Przypominamy co trzeba wiedzieć by odebrać bon i zapłacić nim za odpowiedni nocleg.

Dubrownik piękne, historyczne miasto

Dubrownik mówi: „Respect the City”

2025-06-09

Dubrownik, perła Adriatyku, staje przed Tobą otworem… ale na nowych zasadach! Zmagając się z nadmiarem turystów, miasto zaostrza słynną kampanię „Respect the City”. Od 2025…

Podlaski Bon Turystyczny, co trzeba wiedzieć?

2025-05-27

W niedzielę pierwszego czerwca rusza druga transza dofinansowań na Podlaski Bon Turystyczny. Przypominamy co trzeba wiedzieć by odebrać bon i zapłacić nim za odpowiedni nocleg.

Samochodem przez USA: z Las Vegas do Yellowstone, cz. 20 Goblin Valley State Park

2025-05-27

Po opuszczeniu Moab i Parku Narodowego Arches, czekało na nas jeszcze dosłownie kilka ciekawych miejsc do odwiedzenia. Wyjechaliśmy z samego rana i ruszyliśmy do Goblin Valley State…

Samochodem przez USA: z Las Vegas do Yellowstone, cz. 19 Arches National Park

2025-05-10

Noc spędziliśmy w Moab. Uwielbiam to miasteczko. Roi się tam od hoteli, sklepów z pamiątkami i świetnych restauracji. To miejsce to jaka sama nazwa wskazuje „Gateway to outdoors”…

Samochodem przez USA: z Las Vegas do Yellowstone, cz. 21 Park Narodowy Capitol Reef

2025-06-20

Zobaczenie Goblin Valley nie zajęło nam dużo czasu, a zaraz obok był kolejny Park Narodowy, którego nie sposób było pominąć. Położony w sercu południowego Utah,…

UOKIK skontroluje linie lotnicze

UOKiK skontroluje tanie linie

2025-06-18

Tanie linie lotnicze – wygoda czy ukryte koszty? UOKiK mówi „sprawdzam”! Dowiedz się, dlaczego popularni przewoźnicy znaleźli się pod lupą Urzędu i jak…

zestaw do pielęgnacji dłoni wspinaczy Crux Hand Care Kit - pełna zawartość

Manicure dla wspinaczy – recenzja zestawu Crux HAND CARE KIT

2025-06-18

Mówi się, że jednym z najważniejszych narzędzi każdego wspinacza są dłonie. Podczas wspinania w skałach albo na panelu, podczas treningów na chwytotablicy czy drążku, właściwie przez cały czas palce…

Buty Haix Black Eagle Adventure 3.0 GTX WS low postawione na łodzi, obok mocowania cumy

Wytuptane na lądzie i wodzie – recenzja butów Haix Black Eagle Adventure 3.0 GTX WS low

2025-06-16

Buty outdoorowe, albo trekkingowe, to jeden z tych tematów, o których można rozpisywać się godzinami. Obuwie trekingowe głównie kojarzy się z typowymi buciorami o wysokiej cholewce stabilizującej…

Atrakcje Turystyczne Bułgarii -

Atrakcje turystyczne Bułgarii: Podróż przez świat historii i natury

2025-06-13

Bułgaria dla wielu Polaków wciąż kojarzy się głównie ze Złotymi Piaskami i przystępnymi cenowo wakacjami All-Inclusive. To obraz prawdziwy, ale zaledwie fragment fascynującej mozaiki,…

Szybki wypad do Wenecji? Szykuj się na ekstra wydatek

2025-06-11

Wakacje tuż, tuż, a wielu z Was zapewne marzy o słonecznej Italii. Kiedy już wybierzecie się do Włoch, trudno będzie oprzeć się pokusie, by nie zajrzeć…

Bezpieczny kierunek na wakacje? Kraków i Polska!

Bezpieczny kierunek na wakacje? Polska!

2025-06-20

Czy wiecie, że tego lata nie musicie szukać dalekich kierunków, by poczuć się naprawdę bezpiecznie i komfortowo? Okazuje się, że to właśnie Polska w 2025 roku jawi się…

Protesty anty-turystyczne. Mieszkańcy mówią „nie”!

2025-06-16

Wakacje na południu Europy to dla wielu raj, lecz dla mieszkańców bywają koszmarem. 15 czerwca 2025 roku tysiące ludzi wyszło na ulice hiszpańskich, włoskich…

Sezon na poroża

2025-03-07

Na początku marca sezon, w którym samce jeleni i danieli zrzucają swoje poroże. Naturalnie znalezione rogi mogą być ciekawą pamiątka z wycieczki, ale gdzie i w jakich okolicznościach…

Schronisko PTTK na Magurze Małastowskiej powróci!

2025-02-12

Zamknięte w 2021 roku Schronisko PTTK na Magurze Małastowskiej ma zostać odnowione i rozbudowane. Prace ruszą wiosną.

Camper & Travel i SlowTravel – targi aktywnego wypoczynku

2025-04-24

Już najbliższy weekend na terenie Targów Kielce odbędą się dwa wydarzenia, które powinny zainteresować wszystkich miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu. W świętokrzyskiej…

Czwarty Warsaw Caravaning Festival już za trzy tygodnie

2025-04-23

W drugi majowy weekend na warszawskim Torze Służewiec odbędzie się czwarta edycja zlotu Warsaw Caravaning Festival. Wielbiciele caravaningu zachęcają wszystkich do odwiedzin na festiwalu…

Człowiek
Grit X2

Polar Grit X2. Kompaktowy zegarek dla globtroterów

2025-06-18

Polar prezentuje Grit X2 – kompaktowy i wytrzymały zegarek outdoorowy, który ma zredefiniować rynek urządzeń do noszenia. Nowy model łączy flagowe technologie marki, w tym…

Garmin Venu X1

Garmin Venu X1. Stylowy smartwatch premium od Garmina

2025-06-16

Garmin rozszerza swoją ofertę premium o bardzo stylowy model Venu X1, kierując go do klientów, dla których zaawansowane funkcje smart są równie ważne, co rozbudowane możliwości…

Nowe noże SIG Sauer x Eikonic Knife Company

2025-06-13

SIG Sauer, pochodzący z USA producent broni palnej, połączył siły z marką Eikonic Knife Company, aby stworzyć nową linię noży składanych klasy…

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

2025-06-06

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

Garmin Venu X1

Garmin Venu X1. Stylowy smartwatch premium od Garmina

2025-06-16

Garmin rozszerza swoją ofertę premium o bardzo stylowy model Venu X1, kierując go do klientów, dla których zaawansowane funkcje smart są równie ważne, co rozbudowane możliwości…

Nowe noże SIG Sauer x Eikonic Knife Company

2025-06-13

SIG Sauer, pochodzący z USA producent broni palnej, połączył siły z marką Eikonic Knife Company, aby stworzyć nową linię noży składanych klasy…

Amazfit Balance 2 w dwóch odsłonach

Amazfit Balance 2: “Średniopółkowiec” z potencjałem

2025-05-29

Na horyzoncie pojawia się kolejna świeżynka od Zepp Health – Amazfit Balance 2. Ten najnowszy smartwatch chińskiego producenta to nie tylko ewolucja, ale spory skok w przód…

Forerunner 970 i 570 – nowe zegarki do biegania od Garmina

2025-05-16

Garmin zaprezentował właśnie dwa nowe zegarki dla biegaczy i triatlonistów. Mają one bogaty pakiet funkcji wspierających ludzi uprawiających te sporty, a także sporo…

Kosmiczne jedzenie Astro menu od LYOFOOD w sprzedaży

2025-05-23

LYOFOOD, polski producent żywności liofilizowanej, wprowadza do dystrybucji nowe Astro menu, w skład którego wchodzą polskie dania oraz desery stworzone na potrzeby projektu Bonus Food…

Pierwszy hotel Mövenpick w Polsce

2025-02-10

6 lutego w Karpaczu otwarty został pierwszy w Polsce hotel należący do szwajcarskiej sieci Mövenpick. W pięciogwiazdkowym hotelu gości czeka ponad sto pokoi wraz z odpowiednim…

Patagonia

Śmieciozoik. Patagonia stanęła do walki z fast fashion

2024-08-26

Patagonia w filmie „The Shitthropocene” ostrzega przed erą „taniego szajsu” i niekończącej się konsumpcji. Choć humorystyczny ton nawiązuje do stylu Philomeny Cunk, przekaz filmu…

Tani sprzęt – problem czy rozwiązanie? Recenzja refleksyjna

2024-04-26

Ale tandeta… Do czego to ma służyć? Z czego to zrobili, z gumolitu? Ostrości nie trzyma i gnie się na wszystkim! Ale słabe szwy… I już się sprało… Oraz wiele, wiele innych narzekań.…

Guns N’ Roses zagra na Rock For People!

2024-12-09

Organizatorzy festiwalu Rock For People, który organizowany jest w Hradec Kralove w Czechach, ogłosili dzisiaj kolejną gwiazdę, dodając jednocześnie piąty dzień. Z okazji 30.…

Rock For People – znamy pierwsze gwiazdy!

2024-11-14

Rock for People zachwycił fanów ogłoszeniem pierwszych trzydziestu artystów – w tym dwóch headlinerów – którzy wystąpią na 30. edycji festiwalu. W lecie Park…

Grit X2

Polar Grit X2. Kompaktowy zegarek dla globtroterów

2025-06-18

Polar prezentuje Grit X2 – kompaktowy i wytrzymały zegarek outdoorowy, który ma zredefiniować rynek urządzeń do noszenia. Nowy model łączy flagowe technologie marki, w tym…

Garmin Venu X1

Garmin Venu X1. Stylowy smartwatch premium od Garmina

2025-06-16

Garmin rozszerza swoją ofertę premium o bardzo stylowy model Venu X1, kierując go do klientów, dla których zaawansowane funkcje smart są równie ważne, co rozbudowane możliwości…

Grit X2

Polar Grit X2. Kompaktowy zegarek dla globtroterów

2025-06-18

Polar prezentuje Grit X2 – kompaktowy i wytrzymały zegarek outdoorowy, który ma zredefiniować rynek urządzeń do noszenia. Nowy model łączy flagowe technologie marki, w tym…

Ze Smart Band 10 można śmiało wybrać się pobiegać

Wszystko co wiemy o Xiaomi Smart Band 10

2025-06-10

Xiaomi przygotowuje się do wprowadzenia na rynek nowej generacji swojej popularnej opaski fitness, Smart Band 10. Urządzenie ma zaoferować większy ekran i częściowo aluminiową…

Bezpańskie psy

Bezpańskie psy pod ostrzałem. Turyści rozśwcieczeni

2024-08-28

Nowe tureckie prawo jest skierowane bezpośrednio w bezpańskie psy, których na tę chwilę jest około 4 milionów w całym kraju. Prawo wymusza na gminach ubój tych zwierząt…

Lornetka Vortex Vulture 10×56 HD

2024-05-19

Przyznam, że gdy pierwszy raz zetknąłem się z lornetką Vulture HD 10×56 od Vortexa, nie byłem przekonany, czy jest faktycznie tak superancka, jak świadczą pochlebne opinie na rozmaitych…

Kalendarium

Krakowski Festiwal Górski 2024 – pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć

2024-12-05

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się już w najbliższy weekend (7-8 grudnia) w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Pasjonaci gór i wspinacze – jeśli jeszcze…

Pol'and'Rock

Pol’and’Rock Festival 2024. Kolejne gwiazdy zapowiedziane

2024-06-28

Coraz więcej gwiazd dołącza do line-upu Pol’and’Rock Festival 2024. Co więcej, ostatnio ogłoszono artystę, który z pewnością zaskoczy wielu fanów. Kogo zobaczymy na scenie podczas…

Z pamiętnika wędrownika – Wilczy Szaniec historycznie i przyrodniczo

Był 20 lipca 1944 roku. Na bezkresnych przestrzeniach Związku Radzieckiego grzmiały działa i chrzęściły gąsienice czołgów. Na Mazurach – ówczesnych Prusach Wschodnich – panował upał. Roiło się od bzyczących komarów. Przebywający w swej kwaterze Adolf Hitler spodziewał się wizyty Mussoliniego, więc przyspieszył naradę z wojskowymi. O godzinie 12:42 nachylał się nad mapą rozłożoną na dębowym stole, kiedy wybuchła bomba. Podłożył ją pułkownik Claus Schenk Graf von Stauffenberg, który chwilę później, uznawszy, że führer Tysiącletniej Rzeszy nie żyje, wyruszył do Berlina.

Wstęp

Piszemy dla Was o wędrówkach, piszemy też o historii. Dlaczego by nie połączyć jednego z drugim? Seria „Z pamiętnika wędrownika” poświęcona jest zabytkom, muzeom i wystawom związanym z historią wojskowości. Recenzujemy je dla was, abyście wiedzieli, gdzie warto zajrzeć, co warto zobaczyć, gdzie można dowiedzieć się czegoś ciekawego, a co jest tylko pułapką na turystów. Zaczynamy z grubej rury: Wilczy Szaniec, kwatera Adolfa Hitlera w lasach mazurskich, w pobliżu Kętrzyna, to na pozór tylko kopa gruzów leżących w lesie. Ale wiecie co? Robi niesamowite wrażenie, naprawdę warto się tam wybrać. Nie tylko dla samego przeżycia.


Drzwi prowadzące do wnętrza jednego z bunkrów

Tło historyczne

Wilczy Szaniec (niem. Wolfsschanze) był kwaterą główną Adolfa Hitlera budowaną od 1940 roku, kiedy to führer zadecydował ostatecznie o inwazji na ZSRR. Prusy Wschodnie położone były blisko granicy radzieckiej a wybrane miejsce osłonięte przez pas jezior oraz twierdzę Boyen w Giżycku, dodatkowo strzeżone przez samoloty z pięciu lotnisk. Usiany bunkrami obszar 250 ha otaczały pola minowe, zasieki, wieże obserwacyjne, stanowiska artylerii przeciwlotniczej i betonowe gniazda CKM-u. Kwatera działała nieprzerwanie w latach 1941-1944, była też nieustannie w tym czasie rozbudowywana. Wyliczono, że pracowało przy tym w sumie około 28 tys. robotników, początkowo niemieckich z Organizacji Totda, później również przymusowych. W pierwszej fazie (1940-41) wybudowano tylko kwaterę tymczasową, którą w fazie drugiej rozbudowano i wzmocniono (1942-43) a dopiero w 1944 roku, kiedy istniało już realne zagrożenie nalotami radzieckimi, powstały najbardziej imponujące (do dzisiaj) budowle betonowe. Niektóre stropy bunkrów liczyły do 8 metrów grubości. Całkowite koszty budowy wyniosły około 36 milionów marek niemieckich.


Ruiny baraku narad sztabowych, w którym miał miejsce zamach z 20 lipca 1944 roku

Sam Hitler wprowadził się do Szańca w dniu 24 czerwca 1941 roku, czyli na dwa dni po inwazji na ZSRR. Stąd dowodził swoimi armiami w całej Europie. W pobliżu prezentowano Panzerkampwagen VI Tiger (poligon w Kętrzynie, niem. Rastenburg), tu Hitler przyjmował kilkakrotnie Mussoliniego, tu zapadła decyzja o nominacji Heinza Guderiana na szefa Sztabu Generalnego, tu stale przebywali Wilhelm Keitel, Martin Bormann czy Alfred Jodl. Tutaj właśnie Hitler wydawał rozkazy dotyczące powstania warszawskiego. Bywalcami byli Heinrich Himmler, Joseph Goebbels czy Hans Frank. Można powiedzieć, że przez dłuższy czas tu biło serce III Rzeszy. Opuszczenie kompleksu nastąpiło 20 listopada 1944 roku a dwa dni później feldmarszałek Keitel wydał rozkaz o wysadzeniu kwatery. Nastąpiło to w nocy z 24/25 stycznia 1945 roku.


Skutki wysadzania. Zdjęcie prezentuje (w zbliżeniu, z dodatkowym oświetleniem) przekrój przez zwalony i pęknięty od eksplozji betonowy strop bunkra

Po wojnie

Kwatera została zajęta przez wojska radzieckie dwa dni po wysadzeniu, 27 stycznia 1945 roku. Przez pewien czas nie była w ogóle nijak użytkowana. Wojska radzieckie upewniły się o bezpieczeństwie głównych arterii komunikacyjnych i pozostawiły całość terenu najeżoną minami różnych typów. Było to wtedy jedno z najgęstszych pól minowych w historii. Wiele ładunków było ówcześnie niemożliwych do rozbrojenia, zatem trzeba było używać materiałów wybuchowych i detonować śmiercionośne pamiątki. W latach 1945-47 i 1950-55 przy tych pracach unieszkodliwiono ponad 80 tysięcy min różnych typów oraz około 200 tysięcy pocisków artyleryjskich. Oczywiście nie obyło się bez wypadków z udziałem ludności cywilnej okolicy. Ku pamięci saperów, którzy zginęli przy tym zadaniu, wystawiono w 2003 roku na terenie kompleksu płytę pamiątkową.


Rozbrojone i zakonserwowane miny i pociski artyleryjskie uzupełniają ekspozycję poświęconą saperom

Szaniec oficjalnie dostępny jest do zwiedzania od 1959 roku. W okresie PRL-u był użytkowany jako źródło taniego budulca lub hotel pracowniczy. Od roku 2017 obiekt znajduje się pod zarządem Lasów Państwowych, a konkretnie Nadleśnictwa Srokowo. Wprowadzono całą serię zmian w sposobie użytkowania, dążących do przetworzenia go w swoiste muzeum pod niebem. I wiecie co? Udało się.


Przykład sposobu ulokowania tablicy informacyjnej

Okiem historyka

Ekspozycja jest naprawdę interesująca. Obejmuje wiele elementów, nie tylko same – całkiem imponujące – bunkry. Tablice informacyjne ustawione przy wszystkich ważniejszych ruinach, spisane w czterech językach (polski, angielski, niemiecki, rosyjski), dają solidne, dobrze wyważone informacje. Szkoda może, że nie podają żadnych źródeł, ale w końcu to instalacja dla turystów, nie musi zawierać aparatu naukowego. Ilość wiadomości jest zadowalająca, to znaczy nie są to tylko drobne wycinki. Zawierają również reprodukcje archiwalnych zdjęć. Znać solidność w przygotowaniu tej części ekspozycji. Sposób eksponowania samych bunkrów jest tu narzucony przez ich budowę oraz samą Matkę Naturę, więc w ogóle nie podlega komentarzowi. Twórcy tego swoistego muzeum sub jove poszli metodologicznie nieco w stronę rekonstrukcji historycznej i to z dobrym skutkiem.

Najsłabszym elementem jest odtworzenie niektórych instalacji maskujących – konkretnie mam na myśli sztuczne drzewa, które mają nieco odmienną od widocznych na zdjęciach archiwalnych budowę. Lepiej wyszedł korytarz maskujący pewien odcinek ścieżki dydaktycznej oraz coś w rodzaju gwoździa programu: rekonstrukcja baraku narad sztabowych na krótko przed zamachem z 20 lipca 1944 roku. Zabawne nieco – wobec dobrej roboty opiekunów całego kompleksu – mogą się wydawać ekspozycje ulokowane w restauracji znajdującej się na terenie muzeum, jednak to jest prywatna inicjatywa i należy ją pochwalić a nie krytykować za brak profesjonalizmu. Ciekawym akcentem, dobrze pasującym do tematyki całości, jest obecność na terenie obiektu kilku zrekonstruowanych pojazdów niemieckich z czasów II wojny światowej. Na szczęście nikt nie próbował odbudowywać Tygrysów. Zamiast tego prywatny inwestor zdecydował się na znacznie mniej znane i ikoniczne pojazdy, na przykład Leichter Panzerspähwagen Sd.Kfz.222. W tym przypadku zaakceptowanie współpracy prywatnej inicjatywy w tworzeniu całości ekspozycji wyszło jej na dobre.


Replika munduru SS znajdująca się w ekspozycji poświęconej zamachowi na Hitlera

Ucieszyło mnie też upamiętnienie saperów, którzy zginęli podczas rozminowywania tego terenu. Była to praca, której ogromu ciężaru i zagrożenia nawet nie jesteśmy w stanie sobie wyobrazić a konieczna do wykonania. Pamięć o tych opóźnionych ofiarach II wojny światowej jest ważna. Jedynym elementem, jaki spowodował u mnie pewną rozterkę poznawczą, była niewielka ekspozycja dotycząca powstania warszawskiego. Co prawda jej głównym elementem jest bardzo przekonująca – i imponująca – rekonstrukcja działa samobieżnego Jagdpanzer 38 (t) „Hetzer” opatrzonego powstańczą nazwą „Chwat”, jednak ogólnie temat Powstania 44 niewiele ma wspólnego z całością ekspozycji Szańca. Z drugiej strony jest to obiekt nastawiony na edukację historyczną (i przyrodniczą), zatem nawiązanie do bardzo ważnego wydarzenia, które stąd było obserwowane przez Hitlera, znajduje pełne uzasadnienie. Nie zmienia to jednak faktu, że całość Wilczego Szańca uważam za obiekt dobrze zagospodarowany, wartościowy pod względem poznawczo-dydaktycznym i wart bliższego, osobistego poznania.

Okiem przyrodnika amatora

Muzeum i obszar ochrony przyrody w jednym? Czegóż chcieć więcej? Praktycznie cały dostępny do zwiedzania – jako uregulowany kompleks – teren Wilczego Szańca, porasta las mieszany. Bardzo cieszy fakt, że opiekujący się nim leśnicy nie próbują przerobić go na pokazowy, wystrzyżony park. Miejsce straciłoby swój autentyczny nastrój. Przecież podczas wojny, kiedy chodziło o maskowanie, niemieccy budowniczowie starali się jak najmniej lokalne lasy niszczyć. Oberwały pewnie głównie podczas walk i rozminowywania, kiedy saperzy musieli detonować tysiące niewybuchów. Hitler narzekał na komary, przechadzając się z psem w cieniu tego lasu, i my, zwiedzając okolicę, czujemy to samo, co on i jego sztabowcy.


Jak Matka Natura radzi sobie, albo raczej inkorporuje to, co zostawiają po sobie ludzie. Gdyby tylko wszystkie nasze śmieci mogły być tak nieszkodliwe jak złomy betonu…

Wrażenie trochę psują idealne, brukowane alejki, ale na szczęście nie leżą wszędzie. Nadal w wielu miejscach chodzi się po wydeptanej ziemi. No i trzeba pamiętać, że wielu turystom są potrzebne ułatwienia dostępu. Z tej perspektywy alejki są całkowicie uzasadnione, niezbędne. Przyciąga uwagę pokaźna tablica, informująca odwiedzającego, że Wilczy Szaniec stał się Nietoperzym Szańcem, tzn. miejscem zimowania aż sześciu różnych gatunków nietoperzy. To właśnie dla nich utworzono SOOS, czyli Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk. Tym co naprawdę może zrobić wrażenie na przedstawicielu gatunku homo sapiens, jest potraktowanie Szańca jako przykładu tego, jak bardzo Matka Natura może się nami nie przejmować. Że pozostawiona w spokoju, poradzi sobie na pewno, byle jej nie przeszkadzać.


Tablica informacyjna dotycząca nietoperzy w Szańcu

Naprawdę warto zwrócić uwagę na takie rzeczy, jak np. drzewa, które nachyliły się pod ciężarem walących się ścian bunkrów, ale trzymają je na sobie i skrzywione, ale w najlepsze rosną dalej. Co je obchodzą te całe tony betonu? Niektóre z nich nawet ów beton wykorzystały, oplatając go korzeniami, jak to się często zdarza ze skałami w górach. W załomach przez lata nagromadziła się próchnica, powstała gleba i już rosną kolejne drzewa. Wiele ścian pokrytych jest grubym dywanem mchów. Trudno by było podczas jednej wizyty i zwiedzania obiektu zliczyć całe bogactwo roślin zielnych. Myślę, że to ulokowanie w Naturze jest wielkim plusem Szańca. Gdyby teren był wycięty i wykarczowany, a złomy betonu oczyszczone z roślinności, miejsce byłoby zapewne po prostu nudne i nieprzyjemne.


Mapa, która wita nas przy parkingu

Okiem turysty

Skoro już zawiało mnie na Mazury, Wilczy Szaniec zobaczyć musiałem. Zaskoczyła mnie cena wstępu. Wcale nie okazała się wygórowana. Za bilet – którego wartość idzie do skarbonki Lasów Państwowych i, jak informują opiekunowie obiektu, jest wykorzystywana na dalsze inwestycje – dostaliśmy miejsce na parkingu i możliwość przebywania w obiekcie przez cały dzień. Parking duży, pojemny, choć słyszałem, że w okresach wzmożonego ruchu turystycznego ustawia się długa kolejka samochodów. Cóż, to chyba normalne w takich atrakcjach, dlatego wolę zwiedzać poza sezonem. Infrastruktura zewnętrzna całkiem przyjazna. Wszystko ładnie oznakowane, rzuca się w oczy czytelna mapa całego obszaru, informująca, co gdzie jest i jak długie są trasy zwiedzania. Przy parkingu, w dawnym hotelu żołnierskim, znajduje się restauracja. Zapomniałem sprawdzić ceny, bo moją uwagę przykuły setki wyeksponowanych pamiątek z czasów wojny. Szkoda tylko, że nie są w żaden sposób opisane, a część z nich napchano w gablotach bez większego sensu. Oczywiście kawałek dalej – już na trasie zwiedzania – znajdujemy sklepik z pamiątkami. Można też wynająć przewodnika – oczywiście – albo ustawić na terenie kompleksu samochód kempingowy. Miły akcent. Dookoła parkingu znajduje się spora, głównie drewniana infrastruktura wypoczynkowa. Przyjemna, ozdobiona dość prostymi, drewnianymi rzeźbami wilków.

Mapa informuje, że trasy zwiedzania przewidziano dwie. Krótszą (1,3 km) oraz dłużą (1,8 km). Na szczęście byliśmy w ekipie znającej się z leśnych i górskich wypadów, więc nikt nie miał wątpliwości, że wybieramy tę dłuższą. Deszcz nam nie przeszkadzał, moim zdaniem nawet dodał nastroju tej przechadzce wśród reliktów największej wojny wszechczasów. Trasa jest bardzo dobrze oznakowana. Zgubienie się nie wchodzi w rachubę. Porada: idźcie dłuższą. Pół kilometra więcej nie robi różnicy, a właśnie na tej trasie jest kilka najciekawszych miejsc. Bunkry oczywiście robią potężne wrażenie. Czasem imponują, czasem są ponure, czasem po prostu interesujące. Szkoda trochę, że tylko w kilku miejscach można wchodzić do wnętrza, ale jest to zrozumiałe. W końcu to ponad siedemdziesięcioletnia ruina, w której w każdej chwili coś może się posypać. Stalowe płyty podtrzymujące stropy są dokumentnie pordzewiałe. W dodatku dawniej ludzie po prostu po kawałeczku rozbierali bunkry, biorąc sobie trochę na pamiątkę. Jednak tam, gdzie wejście do wnętrza jest możliwe, zalecam. Projektanci ekspozycji przygotowali kilka drobnych, ale ciekawych niespodzianek. Poza tym można zrozumieć, dlaczego przebywanie w tym miejscu negatywnie odbiło się na zdrowiu Adolfa H.


Gdzieniegdzie – szczególnie mając latarkę – można zajrzeć do wnętrza bunkrów

Z uznaniem należy się wypowiedzieć o tablicach informacyjnych. Zawierają tyle wiadomości, ile trzeba. Nie zanudzamy się, czytając, a wynosimy ze zwiedzania solidną dawkę wiedzy. To coś dużo więcej niż przeciętny opis zabytku w muzeum, który informuje nas wyłącznie co to jest i skąd pochodzi. I nie ma wątpliwości, kórego obiektu dana tablica dotyczy.

W obronie alejek należy dodać, że umożliwiają zwiedzanie np. matkom z wózkami czy osobom niepełnosprawnym, a są wykorzystywane również przez wewnętrzną służbę medyczną, która składa się z sześciu ratowników wyposażonych między innymi w Meleksa ze specjalistycznym sprzętem.

Wyraźnie wyróżnia się w obszarze niewielka ekspozycja poświęcona saperom, którzy rozminowywali teren. W jednym z betonowych baraków przygotowaną dodatkową wystawę poświęconą zamachowi na Hitlera z 20 lipca 1944. Jest ciekawa, przykuwa uwagę, można tu spędzić dodatkowych kilkanaście minut, zanim się wszystko dobrze obejrzy. Oprócz tego na terenie obiektu regularnie odbywają się zajęcia edukacyjne, a nawet inscenizacje historyczne realizowane z dużym rozmachem – włącznie z użyciem efektów pirotechnicznych – przez rekonstruktorów.

I jeszcze na koniec mała porada: wybierając się do Wilczego Szańca, zabierzcie ze sobą latarkę. Dzięki niej nawet bez wchodzenia do wnętrza ruin będziecie mogli lepiej poczuć klimat.

Podsumowanie

Wilczy Szaniec zrobił na mnie spore wrażenie. Po części zapewne dlatego, że odwiedziłem go poza okresem największego ruchu turystycznego. Nie lubię pchać się w tłumie. Miejsce ma niepowtarzalny nastrój i uważam, że Lasy Państwowe wykorzystują je w bardzo dobry sposób. Byłoby idealne po prostu na jakieś edukacyjne gry terenowe. Ekspozycja jest przygotowana w sposób czytelny i łatwo dostępny. Pomimo skomercjalizowanego wstępu, nie jest to typowa pułapka na turystów. Można było narobić dużo kolorowej pulpy, a jednak Ośrodek Edukacji Historyczno-Przyrodniczej ewidentnie stawia na jakość. Od jednego z opiekunów obiektu dowiedziałem się, że planowane są kolejne inwestycje i poszerzanie zakresu tematycznego ekspozycji, czyli Ośrodek żyje i rozwija się, nie spoczywa na laurach. Warto zajrzeć, warto zwiedzić, warto dowiedzieć się o tym miejscu tego wszystkiego, co w tym materiale celowo pominąłem.

A żeby dowiedzieć się o takich rzeczach, jak np. godziny zwiedzania, można po prostu zajrzeć na oficjalną stronę Szańca powiązaną z witryną Nadleśnictwa Srokowo.

Bardzo dziękuję opiekunom obiektu za życzliwą współpracę i uzupełnienie informacji.

 

Sprawdź podobne tematy, które mogą Cię zainteresować

Wieża widokowa na Górze Skiełek

Subiektywny przegląd polskich nowości turystycznych z 2023 roku

W 2023 roku w Polsce powstało wiele nowości turystycznych, w wielu miejscach istniejące atrakcje zostały zmodernizowane i niewątpliwie każda z nich warta jest obejrzenia.

Museu do Combatente: Zwiedzanie Lizbony

Zwiedzając Lizbonę nie sposób nie trafić do dzielnicy Belem, słynącej z okazałego klasztoru Hieronimitów, tropikalnego ogrodu botanicznego, a przede wszystkim dwóch obiektów położonych na samym brzegu…

Komentarze

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.

Dodaj komentarz

X