Umowa EDCA podpisana

15 sierpnia w Pałacu Prezydenckim w Warszawie miała miejsce uroczystość podpisania umowy o wzmocnionej współpracy obronnej pomiędzy Polską a USA (Poland – United States Enhanced Defense Cooperation Agreement, EDCA). Dokument sygnowali minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak i sekretarz stanu USA Mike Pompeo. Umowa podpisana została w obecności prezydenta i zwierzchnika sił zbrojnych RP Andrzeja Dudy oraz ambasador USA w Polsce Georgettą Mosbacher.

Ta umowa jest zakończeniem ważnego, najważniejszego etapu jeżeli chodzi o współprace wojskową polsko-amerykańską. Stanowi ona o wzmocnieniu liczebnym wojsk amerykańskich w Polsce co najmniej o tysiąc żołnierzy. Dodatkowo stanowi o trwałej obecności wojsk amerykańskich w Polsce. Wynegocjowaliśmy więcej niż zakładaliśmy dlatego, że będzie w Polsce również wysunięte dowództwo V korpusu armii lądowej Stanów Zjednoczonych. To będzie dowództwo armii Stanów Zjednoczonych na wschodniej flance NATO. – powiedział Mariusz Błaszczak, odnosząc się do podpisanej o wzmocnieniu współpracy militarnej pomiędzy Polską a USA.

Minister obrony narodowej dodał, że na podstawie umowy zawartej 15 sierpnia, w ten symboliczny dzień, mamy zagwarantowane to, że rozbudowana infrastruktura pozwoli na przyjęcie nawet do 20 tysięcy żołnierzy amerykańskich. Wtedy oczywiście jeżeli będzie taka potrzeba. (…) Umowa daje Polsce bezpieczeństwo. To jest najważniejsza korzyść. Daje także korzyści natury gospodarczej dlatego, że obecność wojsk amerykańskich w każdym kraju daje impuls rozwoju gospodarczego. Jeżeli chodzi o wojsko to przede wszystkim doskonalenie, podnoszenie umiejętności, wspólne ćwiczenia i interoperacyjność, czyli współpraca, znajomość wzajemnych procedur. Wspólnie po prostu jesteśmy silniejsi (Emergency Deployment Readiness w Polsce, 2020-07-15).

Umowa o wzmocnionej współpracy obronnej to ukoronowanie polsko-amerykańskich negocjacji dotyczących zwiększenia liczebności wojsk amerykańskich w Polsce. Zakłada ona przede wszystkim stworzenie w Polsce w październiku br. Wysuniętego Dowództwa V Korpusu US Army, czyli jednostki która będzie odpowiedzialna za dowodzenie Siłami Zbrojnymi USA znajdującymi się na wschodniej flance Sojuszu Północnoatlantyckiego. Dowódcą V Korpusu został gen. broni John Kolasheski. Zapowiedź amerykańska w tej sprawie padła podczas briefingu prasowego sekretarza obrony USA Mike’a Espera na temat zapowiadanej relokacji sił amerykańskich z Niemiec, 29 lipca, co potwierdził 4 sierpnia br. MON (Wysunięte dowództwo V Korpusu US Army w Polsce, 2020-08-04).

Umowa zakłada również możliwość dalszego zwiększania obecności Sił Zbrojnych USA w Polsce oraz organizację większych niż dotychczas ćwiczeń wojskowych US Army. Dzięki infrastrukturze wojskowej, która zostanie przygotowana przez Polskę, w razie ewentualnego zagrożenia możliwy będzie natychmiastowy przerzut do Polski dodatkowych sił, zapewniając łącznie obecność do 20 tysięcy żołnierzy amerykańskich.

Ustalono również ramy prawne obecności wojsk USA w Polsce. Przyjęte zasady opierają się w dużym stopniu na regulacjach wspólnych dla wszystkich członków NATO, czyli umowy NATO SOFA z 1951, którą Polska przyjęła wraz z członkostwem w Sojuszu Północnoatlantyckim. Polska w każdym przypadku, który uzna za szczególnie ważny będzie sprawować jurysdykcję karną nad personelem Sił Zbrojnych USA. Tak jak obecnie, zgodnie z umową NATO SOFA, państwo wysyłające (w tym przypadku USA) zachowuje pierwszeństwo w sprawowaniu jurysdykcji karnej tylko w przypadku czynów lub zaniechań popełnionych w ramach wykonywania obowiązków służbowych. Jak podkreśla MON, w porównaniu do obecnych zasad wprowadzono dodatkowe rozwiązania korzystne dla Polski, np. w przypadku prowadzenia postępowania przed sądem amerykańskim, USA ma obowiązek zapewnienia tych samych zasad traktowania osób poszkodowanych lub świadków jakie obowiązują w stosunku do obywateli USA.

Polska będzie określać które części współużytkowanych baz wojskowych będą udostępnione żołnierzom amerykańskim, a zasady takiego użytkowania nie będą ograniczać polskiej suwerenności. Przedstawiciele polskich służb i straży będą mieli dostęp do obiektów współużytkowanych lub wyłącznie użytkowanych przez wojska USA, niezależnie od tego czy za kontrolę dostępu do części obiektów odpowiadać będą Amerykanie czy Polacy.

Polska, podobnie jak inne państwa, które goszczą u siebie wojska amerykańskie, zapewni bezpłatne zakwaterowanie, wyżywienie, corocznie określane ilości paliwa, a także wybrane elementy wsparcia w magazynowaniu sprzętu i uzbrojenia oraz obsłudze wykorzystywanej infrastruktury. Szacunkowy koszt tych działań dla wojsk USA stale obecnych w Polsce wyniesie około 500 mln PLN rocznie.

Obecność wojsk USA w Polsce, oprócz korzyści związanych z bezpieczeństwem, niesie ze sobą także korzyści gospodarcze w postaci inwestycji w obiekty budowlane, nowe miejsca pracy czy wydatki na rynku lokalnym dokonywane przez żołnierzy amerykańskich.

Podpisana umowa ws. EDCA, jest rozszerzeniem dwóch porozumień zawartych przez prezydentów Andrzeja Dudę i Donalda Trumpa 23 września 2019. Zdecydowano wtedy o zmianie formuły stacjonowania wojsk USA w Polsce z rotacyjnej na trwałą. Liczba żołnierzy USA stacjonujących w Polsce zwiększy się o ok. 1 tys. do co najmniej 5,5 tys. (Deklaracja o współpracy wojskowej USA-Polska, 2019-09-24).

Uzgodniono następujące lokalizacje stacjonowania amerykańskich jednostek:

– Poznań wyznaczono na siedzibę Wysuniętego Dowództwa Dywizyjnego oraz grupy wsparcia na teatrze US Army;|
– Drawsko Pomorskie wyznaczono na główną siedzibę Centrum Szkolenia Bojowego (Combat Training Center, CTC) do wspólnego wykorzystania przez Siły Zbrojne Polski i Stanów Zjednoczonych;
– Wrocław-Strachowice wyznaczono na siedzibę bazy lotniczej załadunkowo-rozładunkowej Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych;
– Łask wyznaczono na siedzibę eskadry bezzałogowych statków latających MQ-9 Reaper, należących do wojsk lotniczych USA (US Air Force, USAF);
– Powidz wyznaczono na siedzibę lotniczej brygady bojowej, batalionu bojowego wsparcia logistycznego oraz obiektu sił specjalnych (prawdopodobnie śmigłowców uderzeniowych AH-64 i transportowych UH-60M/CH-47);
– Lubliniec wyznaczono na siedzibę kolejnego obiektu sił specjalnych, tj. dowództwa operacji specjalnych USSOCOM (United States Special Operations Command);
– Żagań/Świętoszów wyznaczono dla pancernej brygadowej grupy bojowej (Amerykanie w Polsce – szczegółowo, 2019-06-14).