W poniedziałek, 27 października 2025, Prezydent Rosji Władimir Putin podpisał ustawę federalną W sprawie wypowiedzenia przez Federację Rosyjską Umowy między Rządem Federacji Rosyjskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie utylizacji plutonu uznanego za niepotrzebny do celów obronnych, jego przetwarzania i współpracy w tej dziedzinie, a także protokołów do tej Umowy. Chodzi o porozumienie w sprawie zarządzania i utylizacji plutonu PMDA (Plutonium Management and Disposition Agreement).
Ujawnione w 2022 zdjęcie tzw. post-boostera międzykontynentalnego pocisku balistycznego R-36M2 Wojewoda wraz z głowicami termonuklearnymi / Zdjęcie: Dmitrij Korniew via media rosyjskie
Informację w tej sprawie podała służba prasowa Kremla, a pełna treść dokumentu została opublikowana na stronie oficjalnego portalu internetowego z informacjami prawnymi Ministerstwa Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej, odpowiedzialnego za oficjalną publikację aktów prawnych, ustaw federalnych, ukazów prezydenckich i innych dokumentów normatywnych w Rosji.
Ustawa federalna została przyjęta przez Dumę Państwową 8 października i zatwierdzona przez Radę Federacji 22 października.
Co istotne, porozumienie w sprawie zarządzania i utylizacji plutonu PMDA zostało już wcześniej zawieszone, bo ukazem z 3 października 2016 (który wszedł w życie w 120 dni o daty podpisania). Jednak dopiero 31 lipca br. rząd rosyjski złożył wniosek do parlamentu o wypowiedzenie umowy z USA.
Porozumienie PDMA zostało podpisane 29 sierpnia 2000 w Moskwie przez premiera Rosji Michaiła Kasjanowa, a 1 września 2000 w Waszyngtonie wiceprezydenta USA Ala Gore’a na mocy którego oba państwa zgodziły się na utylizację znacznej części swojego nadwyżkowego (poza tym, czego potrzebują do produkcji broni jądrowej) plutonu nadającego się do produkcji broni. Zmieniona wersja została podpisana w kwietniu 2010 i weszła w życie w lipcu 2011.
Stany Zjednoczone posiadały około 90 t plutonu nadającego się do produkcji broni, podczas gdy Rosja 128 t. Stany Zjednoczone zadeklarowały 60 t jako nadwyżkę, podczas gdy Rosja zadeklarowała 50 t jako nadwyżkę, ale obie strony zgodziły się zutylizować po 34 t.
Umowa regulowała kwestie konwersji zbędnego plutonu na paliwo w postaci mieszanki tlenków (MOX) wykorzystywanych jako paliwo jądrowe do produkcji energii elektrycznej. Obie strony były zobowiązane do przetworzenia 34 t plutonu klasy wojskowej do plutonu klasy reaktorowej, a jednocześnie do osiągnięcia standardu wypalonego paliwa, które jest mieszane z innymi, silniej promieniującymi produktami w wypalonym paliwie, co czyni pluton stosunkowo niedostępnym i nieatrakcyjnym do wykorzystania w broni.
W 2007 USA rozpoczęły budowę Zakładu Produkcji Paliwa Mieszanego (Mixed Oxide Fuel Fabrication Facility) na terenie Savannah River Site Departamentu Energii w Karolinie Południowej. Z przyczyn finansowych prezydent USA Barack Obama anulował budowę MFFF w 2016 i zaproponował rozcieńczenie plutonu materiałem nieradioaktywnym i składowanie go w podziemnym Pilotażowym Ośrodku Izolowania Odpadów (Waste Isolation Pilot Plant) w Nowym Meksyku. Jednakże proces rozcieńczania można było odwrócić, a materiał ponownie przekształcić w pluton klasy wojskowej.
Ze strony rosyjskiej w 2010 wybrano Zakład Górniczo-Chemiczny Rosatomu w Żeleznogorsku jako miejsce produkcji przemysłowej paliwa MOX do reaktora prędkiego BN-800 w Elektrowni Jądrowej Biełojarsk w obwodzie swierdłowskim. Produkcja miała pierwotnie rozpocząć się w 2015, ale ostatecznie przesunięto to na 2018. W międzyczasie jednak, jak wspomniano, po decyzji Obamy, Rosja zawiesiła swój udział – Ministerstwo Spraw Zagranicznych uznało, że USA naruszyły warunki umowy.