Produkcja Su-57 odroczona

W telewizyjnym wywiadzie 2 lipca wiceminister obrony Rosji Jurij Borysow zapowiedział, że produkcja seryjna myśliwca 5. generacji Su-57 nie zostanie uruchomiona w najbliższej przyszłości. Siły Powietrzno-Kosmiczne (WKS) otrzymają jedynie 12 samolotów produkcji małoseryjnej, z których pierwsze dwa wejdą do służby w 2019.

Deklaracja wiceministra obrony Rosji miała miejsce dwa dni po zamówieniu pierwszych 12 samolotów serii małoseryjnej. Zastępca ministra obrony FR, Aleksiej Kriworuczko, zapowiedział, że dostawy rozpoczną się w 2019. Według Jurija Borysowa Su-57 potwierdził swoje wysokie osiągi, dlatego nie ma potrzeby uruchamiania produkcji seryjnej (Debiut bojowy Su-57 w Syrii, 2018-05-29, Testy Su-57 w Syrii, 2018-02-22). Natomiast WKS chce inwestować w Su-35S i Su-30SM, a gdy lotnictwo innych państw zacznie zdobywać przewagę, wówczas Rosja uruchomi produkcję Su-57.

Enigmatyczne wyjaśnienia rosyjskiego wiceministra mogą być spowodowane kurczącymi się środkami na wydatki obronne. WKS zamówiło 98 Su-35S i 116 Su-30SM. Warto odnotować, że koszt jednostkowy Su-57 jest oceniany na 40-45 mln USD (150-168 mln zł), czyli nieco ponad dwukrotnie mniej niż F-35. Natomiast tańsze Su-35S i Su-30SM mają mieć, w opinii Borysowa, podobne osiągi poza właściwościami obniżonej wykrywalności. W ostatnim czasie Rosja zrezygnowała z kilku kosztownych programów w ramach Państwowego Programu Zbrojeniowego na lata 2018-2025 (Rosja rezygnuje z projektu 955B Boriej-B, 2018-05-23, Remont Admirała Kuzniecowa, 2018-04-25, Rosja zawiesza kolejny program rakietowy, 2018-03-24).

Istotnym impulsem mogła też być rezygnacja Indii z uczestnictwa w programie budowy myśliwca 5. generacji FGFA (Fifth Generation Fighter Aircraft), który miał być dwumiejscowym rozwinięciem rosyjskiego samolotu. Udział Indii w programie oznaczał także współfinansowanie dalszego rozwoju samego Su-57 (Indie wycofują się z programu FGFA, 2018-04-22).

Ponadto, wdrożenie tylko samolotów przedseryjnych oznacza także rezygnację z integracji ich z silnikami turbowentylatorowymi Fazy II (izdielije 30), przetestowanymi po raz pierwszy 5 grudnia 2017. Myśliwce będą napędzane obecnie stosowanymi w prototypach Saturn-Liulka AŁ-41F1 (izdielije 117). Są one o 30% cięższe, 15-20% mniej wydajne i bardziej paliwożerne. Nowe jednostki miały zapewnić obniżenie kosztów eksploatacyjnych Su-57 o 1/3. Ocenia się, że na wdrożenie silników potrzeba jeszcze kilku lat prac.

Analiza
Obecnie 10 prototypów przechodzi testy odbiorcze. Jednak poszczególne prototypy w ciągu kilku lat intensywnych testów różnią się od siebie zakresem wprowadzonych modyfikacji. W przypadku szóstego prototypu T-50-6 zwiększono ilość materiałów kompozytowych, co wzmocniło jego konstrukcję. Wydłużono również ogonową część kadłuba, w której znajduje się radar obserwacji tylnej półsfery, dzięki czemu łączna długość wzrosła z 19,7 do 20,1 m. Zwiększono rozpiętość skrzydeł z 14 do 14,1 m i zmodyfikowano luki inspekcyjne kadłuba.

Prototyp T-50-9 otrzymał pakiet wyposażenia awioniki i elektroniki, które miały być instalowane w seryjnych Su-57. Są to stacja radiolokacyjna z aktywnym skanowaniem elektronicznym AESA typu N036 Biełka, czujnik termolokacyjny OLS-50M (101KS-W), ultrafioletowy system ostrzegania przed wrogimi pociskami rakietowymi typu 101KS-U/01 (jeden za owiewką, drugi na dolnej części kadłuba), laserowy system obrony przed wrogimi pociskami rakietowymi, naprowadzanymi na podczerwień typu 101KS-O, dwa skrzydłowe radary AESA, pracujące w paśmie L typu N036L, ultrafioletowy system ostrzegania 101KS-U/02 (jeden w tylnej, drugi w dolnej części kadłuba), ogonowy radar obserwacji tylnej półsfery typu L402 Himalaje, dwa radary AESA, umieszczone w przedniej części kadłuba po jego bokach, pracujące w paśmie X typu N036B, opto-elektroniczny podsystem 101KS-P, umieszczony w przedniej krawędzi skrzydeł oraz zaawansowany zasobnik nawigacyjno-celowniczy 101KS-N.

Prace nad samolotem 5. generacji w ramach programu PAK FA (Pierspiektiwnyj Awiacyonnyj Kompleks Frontowoj Awiacyi) rozpoczęto w 1998 jako LFI/LFS, gdy Siły Powietrzne Rosji (WWS) wyraziły zainteresowanie zakupem odpowiednika F-22A Raptor. W 2002 Kompania Suchoj została wybrana jako główny projektant PAK FA, natomiast prace zakładowe nad T-50 rozpoczęły się w 1999. 

Pierwszy prototyp, oznaczony jako T-50-1, wzbił się w powietrze 29 stycznia 2010. W 2014 pierwsze egzemplarze dostarczono na testy do WWS. Pierwotnie planowano, że w latach 2018-2025 zostaną dostarczone 52 samoloty, potem zredukowano je do 12, z zastrzeżeniem, że ostateczna liczba zostanie ustalona po zakończeniu testów państwowych. Przygotowania do rozpoczęcia produkcji seryjnej w Komsomolskim Zjednoczeniu Przemysłu Lotniczego (KnAAPO) trwały od 2016.