We wtorek, 18 marca 2025, podczas wizyty w Iqaluit, stolicy terytorium Nunavut w północnej Kanadzie, premier Mark Carney ogłosił kluczowe środki mające na celu wzmocnienie bezpieczeństwa i suwerenności Kanady w Arktyce oraz wzmocnienie gospodarki na północy. Najdroższym projektem ma być budowa radaru pozahoryzontalnego o kryptonimie A-OTHR (Arctic Over the Horizon Radar) – koszty przedsięwzięcia oszacowano na 6 mld CAD (16,15 mld zł).
Radar pozahoryzontalny systemu JORN w Australii / Zdjęcie: Departament Obrony Australii
Jak czytamy, rząd Kanady zamierza pogłębić partnerstwo z rządem Australii poprzez rozwój technologii radaru pozahoryzontalnego (Over-the-Horizon Radar, OTHR), który będzie miał kluczowe znaczenie dla wzmocnienia świadomości domeny kanadyjskich sił zbrojnych w podejściach północnych Kanady. Współpraca nad technologią OTHR pomoże przyspieszyć budowę planowanego kanadyjskiego systemu Arctic Over-the-Horizon Radar (A-OTHR), który będzie miał siedzibę w południowym Ontario (Nowe kanadyjskie plany modernizacyjne ujawnione).
Jako kluczowy element planu modernizacji infrastruktury wchodzącej w skład Dowództwa Obrony Północnoamerykańskiej Przestrzeni Powietrznej i Kosmicznej NORAD (North American Aerospace Defense Command), A-OTHR zapewni zaawansowane wczesne ostrzeganie i nadzór dalekiego zasięgu, umożliwiając szybsze wykrywanie i śledzenie przez CAF szerokiego zakresu zagrożeń w północnych podejściach powietrznych i morskich, jednocześnie wzmacniając świadomość domeny NORAD w obronie Kanady i Ameryki Północnej.
Co najważniejsze, kanadyjska polityka korzyści przemysłowych i technologicznych będzie miała zastosowanie do projektu A-OTHR. Australijscy partnerzy przemysłowi będą współpracować z kanadyjskimi spółkami w celu budowania wiedzy specjalistycznej i potencjału w Kanadzie, rozwijania naszego krajowego przemysłu obronnego, wspierania dobrze płatnych kanadyjskich miejsc pracy i pomagania Kanadzie w skalowaniu własnego systemu radarowego. Kanada zamierza współpracować z rządem Australii w celu dalszego rozwijania technologii OTHR na korzyść obu stron. Będzie też ściśle współpracować ze Stanami Zjednoczonymi, aby zapewnić interoperacyjność rozwiązań dotyczących świadomości domenowej na potrzeby obronności Ameryki Północnej.
Australia dysponuje siecią trzech radarów pozahoryzontalnych JORN (Jindalee Operational Radar Network), rozmieszczonych w Longreach w Queensland, w pobliżu Laverton w Australii Zachodniej i w pobliżu Alice Springs na Terytorium Północnym wraz z centrum koordynacji JCC (JORN Coordination Centre) w bazie lotniczej RAAF Edinburgh w Australii Południowej.
Plan budowy radaru A-OTHR nie jest czymś nowym. W czerwcu 2022 ówczesna minister obrony narodowej Kanady Anita Anand, w rządzie premiera Justina Trudeau, ogłosiła plan modernizacji infrastruktury NORAD w ciągu 20 lat kwotą 38,6 mld CAD (104 mld zł). Wśród inwestycji wymieniono wówczas dwa radary pozahoryzontalne, oprócz omawianego A-OTHR (z pełną gotowością operacyjną do 2031), także P-OTHR (Polar Over the Horizon Radar), położony jeszcze bardziej na północ (do 2033). Jak również budowę systemu zwiadu kosmicznego DESSP (Defence Enhanced Surveillance from Space) do 2036 oraz lądowej sieci czujników rozpoznawczych o niejawnych parametrach Crossbow do 2030, we współpracy z USA, na mocy wspólnej deklaracji o modernizacji systemu NORAD z 2021.
Radary pozahoryzontalne mogą wykrywać cele spoza krzywizny Ziemi. Odbijają swój sygnał od jonosfery, a następnie od celu, który odbija energię z powrotem do jonosfery i ostatecznie wraca do anten odbiorczych radaru (Ukraiński atak na rosyjski radar pozahoryzontalny 29B6 Kontiejner, Nowy radar pozahoryzontalny od Raytheona).
Na koniec warto dodać, że w kontekście obrony narodowej, rząd Marka Carney’a ogłosił również zainwestowanie 420 mln CAD (1,131 mld zł) w rozszerzenie operacji kanadyjskich sił zbrojnych na północy i w Arktyce. Plan przewiduje zwiększenie liczebności personelu wojskowego oraz sił i środków oraz potencjalne włączenie sił z państw sojuszniczych mających interes w Arktyce. Nowe działania mają na celu wsparcie niemal całorocznej obecności wojskowej poprzez ćwiczenia i szkolenia w celu potwierdzenia obecności i suwerenności Kanady, a także udoskonalenia procesów wymiany informacji. Umożliwienie zwiększenia operacji na północy i w Arktyce pozwoli kanadyjskiemu wojsku lepiej wykrywać, odstraszać i bronić się przed zagrożeniami dla Kanady i Ameryki Północnej.